The Vakîl Consept in the Quran

Yıl 2021, Sayı: 8, 173 - 188, 28.10.2021

Gülnur Külünkoğlu

https://doi.org/10.53336/rumeli.989210

Öz

In the Qur'an, it is stated that there is no vakīl except for Allah and that Allah is the best vakīl. On the other hand, It is mentioned that the Prophet was not vakīl. This study, it is aimed to reveal the meaning of the concept of vakīl in the context of prophecy in the Qur'an. First of all, the meaning of the word vakīl and how God's vakīl is interpreted in tafsir sources are revealed. The verses mention that the Prophet was not vakīl, are generally understood that he must not compel refusers of the message. However, it has been seen in the sources that the concept has been interpreted with different meanings. Accordingly, the prophet cannot cause benefit or harm. In conclusion, considering these comments, the prophet is not the vakīl of Allah. Therefore, it does not have the power to force people to accept the message. On the other hand, he is not a vakīl of people. The verses in the Qur'an mentioning that Allah is an absolute vakīl and must been rejected of the adjective of vakīl on the Prophet points to the limits of the prophecy with the emphasis of tawhid.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, Vâkil, Tawakkul, Prophethood

Kur’ân’da Vekîl Kavramının Anlam Alanı

Öz

Kur’ân-ı Kerim’de Allah’tan başka vekîl olmadığı ve vekîl olarak Allah’ın yeteceği beyan edilmektedir. Diğer taraftan pek çok ayette Hz. Peygamber’in vekîl olmadığı zikredilmektedir. Bu çalışmada bütüncül bir yaklaşımla Kur’an’da vekîl kavramının anlam alanını ortaya koyarak kavramın anlaşılmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Öncelikle vekîl kavramı, kök anlamı ve dildeki kullanımları ile ortaya konulmuş ve tefsir kaynaklarında kavramın nasıl yorumlandığı izah edilmiştir. Buna göre Hz. Peygamber’in vekîl olmadığını beyan eden ayetler, Allah’ın mutlak manada vekîl olduğunu beyan eden ayetlerle birlikte değerlendirilmiştir. Hz. Peygamber’in vekîl olmadığını beyan eden ayet-i kerimeler, genel olarak risâlet görevini yerine getirirken zorlayıcı olmaması gerektiği anlamı ile bilinmektedir. Bütüncül olarak bakıldığında Hz. Peygamber, Allah’ın vekîli değildir. Bu sebeple insanları tebliği kabul etmeye zorlama gibi bir gücü yoktur. Öte yandan Allah karşısında inkârcıların vekîli de değildir. Bu anlamda bir yetki ve sorumluluğu olmadığından ne Allah’tan gelecek bir zararı giderebilir ne de onlar için bir fayda sağlayabilir. Sahip olmadığı bu sıfatlar sebebiyle vekaletin Hz. Peygamber’den nefyi, bu sıfatların asıl sahibinin Allah olduğunu ve Allah’ın kendisine vekil tayin etme gibi bir acziyetten müstağni olduğunu beyan etmektedir. Bu bağlamda Kur’an-ı Kerim’de Hz. Peygamber’den vekîlliğin nefyedilmesi, tevhid vurgusu ile risâletin sınırlarına dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur'ân, Vekîl, Tevekkül, Risalet, Resûl, Tevhid

Kaynakça

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfazi’l-Kur’âni’l-Kerim. Kahire: Dârü’l-hadis, 2007 .
• Aydın, M. Şevki. “"Ben Ancak Muallim Olarak Gönderildim" Diyen Peygamber”, İslam'da İnsan Modeli ve Hz. Peygamber Örneği. Ankara: TDV Yayınları, 1995, 181-190.
• Akbulut, Ahmet. “Vahiy”, İslam İnanç Esasları (el kitabı). Ed. Şaban Ali Düzgün. İstanbul: Grafiker Yayınları, 2014. 163-176.
• Cürcânî (ö. 816/1413), Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. et-Ta‘rîfât. Tahkik: Muhammed Abdurrahman el-Mar’aşlı. Beyrut: Dara’n-nafais, 2012.
• Çağlayan, Harun. Müslüman Kelâmı'nda Elçi ve Vekîl Kavramları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003.
• Çağlayan, Harun. “Elçi ve Vekîl Bağlamında Nübüvvet”. Makâlât Mezhep Araştırmaları, VIII/ 2, (Güz 2015): 67-95.
• Demirci, Muhsin. Konulu Tefsire Giriş. İstanbul: İFAV, 2013.
• Elmalılı, Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili. 10 cilt. İstanbul: Huzur Yayınevi, 2005.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tahir Mecdüddin Muhammed b. Yakub b. Muhammed. el-Kāmûsü’l-muhît. 4 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Gazzâli, Ebu Hâmid Huccetü’l-islam Muhammed b. Muhammed. Esma-i Hüsnâ Şerhi. Çev. M. Ferşat, İstanbul: Ferşat yayınevi, 1993.
• İbn-i Âşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tûnisî. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. 30 cilt. Tunus: Dârü’t-Tunusiyye, 1984.
• İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyyâ. Mu’cemu Mekayisi’l-Luga. 6 cilt. thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Beyrut: Dârü’l-fikr, 2001.
• İbn Hişam, Abdülmelik. es-Sîretü'n-nebeviyye. Thk: Muhammed Ali Kutub, Muhammed Delibalta. Beyrut:yy 1992.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-azîm. 15 cilt. Thk. Mustafa Seyyid Muhammed vd. Kahire: Müessesetü Kurtuba, 2000.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî (v. 711/1311), Lisânü’l-Arab, Beyrut: Dâru’l-mearif, ts.
• Kāsımî, Muhammed Cemâleddin, Meḥâsinü’t-teʾvîl. 17 cilt. thk: Muhammed Fuad Abdülbaki. Kahire: Dârü ihyai’l-kütübü’l-Arabiyye, 1957.
• Karaman, Fikret. Sünnetin Işığında Tebliğ ve Davet. Ankara: DİB yay, 2010.
• Kur’an-ı Kerim Açıklamalı Meali. Çev. Ali Turgut vd. Ankara: TDV Yayınevi 2017.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. 24 cilt. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2006.
• Külünkoğlu, Gülnur. “Kur’an’da Tevekkül”. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 2015.
• Mâtürîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Te’vilatü’l-Kur’ân. 17 Cilt. Müracaa: Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınları, 2005.
• Mukātil b. Süleyman. Tefsir-i Mukātil b. Süleyman. 1. Baskı. Beyrut: Darü ihyai’t-türas, h.1423.
• Mustafevî, Hasan. et-¬Tahkîk fi kelimâti’l¬-Kur’ân¬i’l¬-Kerim. 14 Cilt. Lübnan: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, t.y.
• Önkal, Ahmet. “Kaynakları AçısındaHz. Peygamber (s.a.v)’in Tebliğ Metodu”. Vahyin Nüzulünün 1400. Yılında Hz. Muhammed (s.a.v) -Milletlerarası İlmi Toplantı-. 2011. 541-552.
• Râzî, Ebû Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1981. Rağıp el-Isfahani. Müfredat. Beyrut: Dare’l-marife, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Câmiü’l-beyan ‘an te’vîli âyi’l-Ķur’ân. Thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: Dârü’l-Hicr 2001.
• Tokpınar, Mirza. Hangi Doğru? TEVEKKÜL Hadisler Işığında Yeni Bir Tanım. İstanbul: Kitâbî Yayınevi. 2010.
• Toshıhıko Izutsu. Çev. Kürşat Atalar. Kur’ân’da Dinî ve Ahlakî Kavramlar. İstanbul: Pınar Yay, 2011, 137.
• Toshıhıko Izutsu, Çev. Kürşat Atalar, Kur’ân’da Tanrı ve İnsan. İstanbul: Pınar Yay, 2012.
• Yavuz, Yusuf Şevki. "Peygamber". TDV İslâm Ansiklopedisi. 34/257-262. Ankara: TDV Yayınları. 2007.
• Yurdagür, Metin. Allah’ın Sıfatları Esmâü’l-Hüsnâ, İstanbul: Marifet Yayınları, 1984.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Murtaza Muhammed b. Muhammed b. Muhammed. Tâcü’l-Arûs min Cevâhiri’l-Kamus. 40 Cilt. thk. İbrâhim Terzi. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabi, 1965.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl el-Bağdâdî. Meâni’l-Kuran ve İrabühû. Beyrut: Âlemü’kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf. thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvaz. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykan 1998.