İslam Hukukuna Göre Hırsızlık: Zâhirî Mezhebi Örneği

Yıl 2022, Sayı: 10, 110 - 121, 31.10.2022

Eyüp Öztürk

https://doi.org/10.53336/rumeli.1132762

Öz

Zarûrâtı hamse diye tabir edilen; can, nesil, akıl, din ve mala yönelik her türlü saldırıları yasaklayan İslam dini bu sayede insanın onur ve şerefini koruma altına almış, bunlara yönelik saldırıları önlemek amacıyla da bir takım caydırıcı önlemler getirmiştir. Mala yönelik bir suç olan hırsızlık eylemi, İslâm ceza hukukunda had suçları içerisinde yer almaktadır. İslam ceza hukukunda bu suçu işleyen faile el kesme cezası öngörülmektedir. Bununla birlikte İslâm hukukçuları hırsızlığa konu olan eylemin suç olarak kabul edilip cezai müeyyidenin icrası için; suça konu olan mal, bu malın bulunduğu yer, suçun yapılma şekli ve eylemi gerçekleştiren kişi ile ilgili birtakım şartlar aramışlar, bazı hususlarda farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bu makalede İslâm hukukunda nasların zahirlerindeki hükümlerle iktifa etmeyi prensip edinmesiyle ön plana çıkıp, fıkıhta içtihada başvurmanın ölçüsünün ne olduğu hususundaki görüş farklılığında re’y/kıyas karşıtlığının vardığı nihai seviyeyi temsil eden Zâhirî mezhebinin hırsızlık suçuna yaklaşımları ele alınmaya çalışılmıştır. Bu mezhebin zahirciliği, şer’î hükümlerin elde edilmesinde nasların yalnızca lafız anlamları ile yetinmeleri anlamına gelir. Zâhirîlerin bu özellikleri hırsızlık suçuna yaklaşımlarında net bir şekilde görülmektedir. Çünkü onlar hırsızlık suçu ile ilgili âyetin zahiriyle yetinmektedirler. Bu sebeple de hırsızlıkta malın yakın akrabadan, devlet hazinesinden veya korunaklı alandan çalınmış olması vb. durumlarında diğer mezheplerden farklı olarak hırsıza had cezasının uygulanması gerektiği görüşünü savunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Hırsızlık, Zâhirî mezhebi, Had suçu, Had cezası, Hırz., Hırsızlık, Zâhirî mezhebi, Had suçu, Had cezası, Hırz.

The Crime of Theft in the Zâhirite School of Islamic Law

Öz

: Islam, which prohibits all kinds of attacks on life, generation, mind, religion and property, In this way, he protected the dignity and honor of the human being, has also introduced some deterrent measures in order to prevent attacks against them. Theft, which is a crime against property, is included in the hadd crimes in Islamic criminal law. However, Islamic jurists argue that the act that is the subject of theft is considered a crime and the criminal sanction takes place; they sought a number of conditions regarding the property that is the subject of the crime, the location of this property, the way in which the crime was committed and the person who committed the act, they differed on some issues. In this article, he came to the fore with the principle of being content with the outward provisions of the verses in Islamic law It has been tried to deal with the approaches of the Zahiri sect, which represents the final level of the opposition of. The apparentism of this madhhab means (zahir) that the nass are content with only their verbal meanings in obtaining the shari'a decrees. These characteristics of the Zahirites are clearly seen in their approach to the crime of theft. Because they are content with the apparent meaning of the verse about the crime of stealing. Therefore, in case that the property is stolen from a close relative, state treasury or a protected place etc., they, unlike the other madhhabs, argue the view that hudud penalties should be applied to the offender.

Anahtar Kelimeler

Hırsızlık, Zâhirî mezhebi, Had suçu, Had cezası, Hırz., Hırsızlık, Zâhirî mezhebi, Had suçu, Had cezası, Hırz.

Kaynakça

• Apaydın, H. Yunus. “Zâhiriyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/93-100. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Aydın, Ahmet. “Hanefî Doktri̇ni̇nde Hirsizlik Suçunda Şeki̇l Unsuru Ve Cezaî Mesuli̇yete Etki̇si̇”. İHAD 24 (2014).
• Bardakoğlu, Ali. “Hırsızlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17/384-396. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Cici, Recep. İslâm Ceza Hukukunda Hırsızlık ve Cezası. Bursa: Emin Yayınları, 2013.
• Dirik, Mehmet. “Hırsızlık Suçunda Koruma Alanı Şartı (Hırz) Kavramı”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42 (2015), 127-175.
• Ebû İshak İbrahim b. Ali el-Fîrûzâbâdî (ö. 476/1083), Şîrâzî. el-Mühezzeb fî fıkhi’l-İmâm eş-Şâfi‘î. I-III Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul : Ensar Neşriyat, 2013.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed (ö. 456/1064). el-Muhallâ bi’l-âsâr. I-XI Cilt. Mektebetü Dâri’t-Türâs, 2005.
• İbn Kudâme Ebû Muhammed Muvaffâkuddîn Abdullah (ö. 620-1223). el-Muğnî. I-X Cilt. Mektebetü’l-Kâhire, 1968.
• İbn Rüşd Muhammed b. Ahmed b. Muhammed (ö. 595/1198). Bidâyetü’l-Müctehid. Beyrut, 1971.
• Kâsânî, Ebû Bekr Alaeddin Ebû Bekr b. Mes’ud el-Hanefî (ö. 587/1191). Bedaiü’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. I-VII Cilt. Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl (ö. 483/1090), Serahsî. Usûlü’s-Serahsî. I-II Cilt. Beyrut, ts.
• Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, Serahsî. el-Mebsût. I-XXX Cilt. Beyrut, 1993.
• Şaban, Zekiyyüddîn. İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh). çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 19. baskı.
• Şemsüddîn Muhammed b. Ebû’l-abbâs Ahmed b. Hamza (ö. 1004/1595), Remlî. Nihâyetü’l-Muhtâc. I-VIII Cilt. Dâru’l-Fikr, 1984.
• Şevkânî Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah (ö. 1250/1834). Neylü’l-Evtâr şerhu Münteka’l-ahbâr. I-VIII Cilt. Mısır, 1993.
• Udeh, Abdulkâdir. Mukayeseli Islam Ceza Hukuku. çev. Ali Safak. Istanbul: Kayihan, 2012.