Istanbul in Albanıan Folk Epics And Folk Songs

Yıl 2023, Sayı: 11, 41 - 52, 30.04.2023

Abdulla Rexhepi , Abdulla Hamiti

https://doi.org/10.53336/rumeli.1261692

Öz

Istanbul is of special importance for the history of Turks and Muslims. Hence it has been an important center of politics, culture and knowledge in general for Albanians. This is best seen in popular literature in Albanian language. According to the writings of this genre, it is noticed that Istanbul was a center in which the political and social circumstances of the Albanians in Balkan were determined. Istanbul is often seen as a "place" where "Father Sultan" lives, who cares about the fate of Albanians and furthermore, it was the place where decisions to the detriment of their existence are made. Thereupon, Albanian popular literature manifests deep existential feelings of Albanians towards this city, whether positive or negative. After the creation of the Albanian state in 1912 and the separation of the Balkans from Ottoman Empire, Istanbul gradually began to lose its former meaning for the Albanians and thus its place began to be taken by Paris, Vienna, and other western cities. Then, some of the Albanian people, began turning their orientation from Istanbul to the western cities. In this article, by identifying the texts of Albanian folk literature about Istanbul, it is intended to address the position of Istanbul among the former Albanians, as well as to analyze the presence of this city in the collective memory of the Albanian people. The importance of this study lies in the fact that we, through examples from Albanian folk literature, argue that Istanbul has been an important political and cultural center of Albanians, which the Albanian people have seen as a "place" or "center" where their existence has been determined. Furthermore, from our article it results that many elements and oriental epistemes of Albanians are similar to that of Turks, because they are formed by the same schools, centers and intellectual movements of Istanbul. In this article, we also tried to identify the existence of the city of Istanbul in Albanian popular literature, thus trying to understand and explain its role as a cultural and socio-political "center" in the memory of Albanians. Its epistemological significance is understood to still continue. The research method in our study is based on library-based research; The working method is descriptive and analytical. Apart from the written sources, manuscripts of Albanian poems in the Ottoman alphabet, which can be found in libraries in Kosovo, Albania and Turkey, were also used.

Anahtar Kelimeler

Istanbul, Albanian Folk Epics, the epic of Halil and Muyi

Arnavut Halk Destanı ve Türkülerinde İstanbul

Öz

İstanbul, Türkler ve Müslümanlar için önemli bir siyaset, kültür ve bilim merkezi olduğu gibi Arnavutlar için de özel bir öneme sahiptir. Arnavutların dünyasında İstanbul’un özel yeri Arnavut halk edebiyatında kendini göstermiş ve birçok edebi metinde İstanbul teması işlenmiştir. Arnavut edebiyatında İstanbul, Balkanlardaki Arnavutların siyasal ve sosyal koşullarının belirlendiği, Arnavutların kaderini düşünen “Baba Sultan”ın yaşadığı ve zaman zaman da aleyhlerine kararların alındığı bir “yer” olarak dile getirilmiştir. Arnavut Halk Edebiyatı, Arnavutların bu şehre karşı olumlu ya da olumsuz derin varoluşsal duygularını ortaya koymaktadır. Söz konusu metinlerde İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olduğu gibi Arnavutlar için de kültür, eğitim, siyaset ve askeri merkezi olarak görülür. 1912 Balkan savaşı öncesinde Arnavutluk haricindeki diğer Balkan Devletleri Osmanlı Devleti’nden bağımsızlıklarını kazanmışlardı. Arnavutluk’un da Osmanlı İmparatorluğu’ndan 1912 Balkan Savaşı esnasında bağımsızlığını ilan ederek ayrılmasından sonra Arnavutlar için yavaş yavaş önemini kaybetmeye başlayan İstanbul’un yerini Paris, Viyana ve diğer batılı şehirler almıştır. Önce aydınlar sonra da halkın bir bölümü gözlerini İstanbul’dan batı şehirlerine çevirdiler. Bu makalenin amacı Arnavut halk edebiyatındaki İstanbul ile ilgili metinleri tespit ederek, İstanbul’un Arnavutlar arasındaki konumu ve halkının kolektif hafızasındaki varlığını analiz etmektir. Çalışmada Arnavut halk edebiyatında var olan örneklerle, İstanbul’un kültürel, politik ve sosyal olarak önemli bir merkez olduğu dile getirilmiştir. Aynı zamanda Arnavutların birçok unsurunun ve oryantal epistemilerinin İstanbul’daki ile aynı ekoller, merkezler ve fikir hareketlerinden oluştuğu görülmektedir. Bu makalede ayrıca Arnavut halk edebiyatında İstanbul şehrinin varlığını tespit ederek, böylece Arnavutların hafızasında kültürel ve sosyo-politik bir “merkez” olarak rolünü anlamayı ve açıklamayı çalıştık. Sonuç olarak, İstanbul şehrinin Arnavut halkı için ontolojik ve epistemolojik önemi hâlâ devam ettiği anlaşılmaktadır. Çalışmamızdaki araştırma metodu kütüphane tabanlı araştırmaya dayalıdır; çalışma metodu ise tanımlayıcı ve analitiktir. Yazılan kaynaklar haricinde, Kosova, Arnavutluk ve Türkiye’deki kütüphanelerde bulunabilen, Osmanlı alfabesindeki el yazması Arnavut şiirlerini de kullanılmıştır. Çünkü klasik Türk şiiri etkisindeki Arnavut şiirinin manzum şekillerini araştırmak için, bu şiirin Osmanlı harfleri ile yazılmış halinin gerekli olduğu kanaatindeyiz.

Anahtar Kelimeler

İstanbul, Arnavut Halk Destan ve Türküleri, Halil ve Muyi destanı

Kaynakça

• Bytyçi, Xhevdet. Përmbledhje – 1200 Tekste Këngësh Shqipe të Muzikës Popullore dhe Argëtuese. Gjakovë: Litografia, 2006.
• Elsie, Robert. Albanian Folktales and Legends: Selected and Translated from the Albanian. London: CreateSpace Independent Publishing Platform, 3. Basım, 2015.
• Fetiu, Sadri. Këngët popullore historike I. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës, 2007.
• Hamiti, Abdullah. Nezimi dhe Divani i tij Shqip. Shkup: Logos A, 2008.
• Kaleshi, Hasan. “Arnavut öykülerinde doğunun etkileri”. Çevren Dergisi, 3 (1974), 10-25.
• Fetiu, Sadri. Këngët Popullore Historike I. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës, 2007.
• Berisha, Rrustem. Këngë Popullore Historike II. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës, 2007.
• Syla, Fazli. Këngë Popullore Historike III. Prishtinë: Instituti Albanologjik i Prishtinës, 2007.
• Levend, Âgâh Sırrı. Türk Edebiyatında Şehrengizler ve Şehrengizlerde İstanbul. İstanbul: Fethi Derneği İstanbul Enstitüsü Yayınları, 1958.
• Vasili, Kozma. Lirika Popullore 3. Tiranë: Akademia e Shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Kulturës Popullore, 1981.
• Mehmeti, Enver. Studime në Fushën e Letërsisë Gojore. Tetovë: Dija 1996.
• Krasniqi, Salih – Krasniqi, Feriz. Këngë Popullore I. Prishtinë: Faik Konica, 2007.
• Sinani, Shaban. Etnos në Epos (Studim Monografik). Tiranë: Sh. B. Naimi, 2011.
• Skendi, Stavro. Balkan Cultural Studies (East European Monographs). East European Monographs, Princeton University Press Yayınları, 1980.
• Rexhepi, Aabdulla - Muhaxheri, Nuran Malta. “The impact of Turkish poetics in Albanian poetry and folk culture”. Folklor/Edebiyat, 25/100 (2019), 899 – 910. DOI: 10.22559/folklor.1054
• Zejnullahu. Adem, “Drama e Nizamëve Shqiptarë në Këngët Popullore”, Gjurmime Albanologjike, Seria Folklor dhe Etnologji, 37-2007 (2008), 139-162.