Furûğ Ferruhzâd’ın Şiirlerinde Kadın Kimliği Bağlamında Öteki Kavramı

Yıl 2024, , 1353 - 1367, 21.02.2024

Sevâl Günbal Bozkurt

https://doi.org/10.29000/rumelide.1440038

Öz

Modern İran şiirinin güçlü kalemlerinden biri olan Furûğ Ferruhzâd (1935-1967), bir şair ve sanatçı olarak kadın kimliğinin sanata ve olaylara bakışını etkilediğinin farkındadır. Ferruhzâd, II. Dünya Savaşı’nın ardından değişen yeni toplumsal yapıda hem bir şair hem de bir kadın olarak yaşadığı çağın kadınlarının sıkıntılarını ve gerçekliklerini şiirlerine yansıtmaya çalışır. O, erkeğin zıddıymışçasına gösterilmekten hoşlanmaz. Bu yüzden yaratılışı gereği kendisini farklı kılan özelliklerini zikretmekten çekinmez. Böylece kendisine karşı yapılan eleştirilere şiirlerinde yine bir kadın gözüyle ve ironik bir üslûpla karşılık verir. Nitekim sadece içine doğduğu aile ya da yaşadıkları değil, kadın olması da onun olaylara bakışında değişikliğe yol açmıştır. Bunun bilincinde olan şair, bu durumun doğallığından ve kadın olmanın şiirine yansımasının kaçınılmaz oluşundan bahseder. Bu çalışmada Ferruhzâd’ın yaşadığı toplumda ekonomik açıdan tek başına ayakta kalmaya çalışan bir birey olarak ürettiği şiirler, kadın kimliği bağlamında ele alınacak olup, bu şiirlerde ‘öteki’ olarak kadının durumu incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Furûğ Ferruhzâd, modern iran şiiri, kadın, kimlik, öteki

Kaynakça

• Abrahamyan, Y. (2024). Tarih-i İran-ı Modern, (M. İ. Fettâhî, Çev.) Tahran: Neşr-i Ney.
• Âjend, Y. (2019). Edebiyat-ı Modern-i İran Der Fasıla-i Do İnkılâb. Tahran: İntişârât-i Mevlâ.
• Beauvoir, S. (2021). İkinci Cinsiyet I. Cilt: Olgular ve Efsaneler, (G. A. Savran, Çev.) İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Borlandi, M., Boudon. R., Cherkaoui. M., Valade. B. (2011). Sosyolojik Düşünce Sözlüğü, (B. Arıbaş, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Caferî, Siyâvuş. (2017). Şi’r-i Nov der Terâzû-yi Te’vîl: Nigâhî be Mühimterin Te’vîlhâ-yi Şi’r-i Nov ez Âgâz tâ Emruz. Tahran: Morvârid.
• Celâlî, B. (2024). Der Gurûbî Ebedî, (Mecmû’a-yi Âsâr-i Mensûr-i Furûğ Ferruhzâd: Nâmehâ, Musâhabehâ, Makâlât ve Hatırât). Tahran: İntişârât-i Morvârid.
• Ferruhzâd, F. (2001). Divân-i Eş’âr-i Furûğ Ferruhzâd, (B. Celâlî, Haz.) Tahran: İntişârât-i Morvârid.
• Game, Ann. (1998). Toplumsalın Sökümü: Yapıbozumcu Bir Sosyolojiye Doğru (M. Küçük, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Hoşnivîs, R (2023). Neft-i Hâm ve Serâb-i Âbâdânî: Tecrübe-i Neft der Edebiyat-ı Dâstânî-yi Modern-i İran, (A. K. Münferid, Çev.) Tahran: Şîrâze-i Kitâb-i Mâ.
• Hüsrevşahi, H (2011). Ses, Ses, Yalnız Ses, İstanbul: Kavis Kitap.
• Keddie, N. R. (2007). Women in the Middle East: Past and Present, United Kingdom: Princeton University Press.
• Lengerûdî, Ş. (1999). Tarih-i Tahlîlî-yi Şi’r-i Nov. c. II, ez 1332 tâ 1341, Tahran: Neşr-i Merkez.
• Parvin, P. (1996). “Feminism and Islam in Iran.” D. Kantiyoti, Editör (Der.), Gendering the Middle East, Emerging Perspectives içinde (51-67). London: I.B. Tauris & Co Ltd.
• Mecidâbâdî, A. (2020). Horşidhâ-yi Hemîşe (Derbâre-i Ahmed Şamlû, Hüseyin Münzevi, İmran Salâhî, Sîmin Behbehânî). Tahran: Neşr-i Sîb-i Sorh.
• Mîrsipâsî, A. (2015). Te’emmülî der Modernite-i İranî: Bahsi Derbâre-i Goftimanhâ-yi Rûşenfikrî ve Siyaset, (C. Tevekküliyân, Çev.). Tahran: Sâlis
• Plumwood, V. (2004). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek, (B. Ertür, Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Özbudun, S. & Şafak, B. & Altuntek, N. S. (2006). Antropolji; Kuramlar, Kuramcılar, Ankara: Dipnot.
• Saffarian, N. (2019). Ah Ayetleri: Furûğ Ferruhzâd Hakkında Söylenmiş Sözler, (D. Önder ve M. A. Eivazi, Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yeğenoğlu, M. (2009). Sömürgeci Fantaziler: Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark, İstanbul: Metis Yayınları.
• Yusufî, Gulamhüseyin (2010). Çeşme-i Rûşen: Dîdârî Bâ Şâ’irân. Tahran: İntişârât-i İlmî.