Making Use of Derleme Sözlüğü (Compilation Dictionary) in the Studies on Turkish Medical Manuscripts in Arabic Alphabet

Yıl 2018, - Özel Sayı, 179 - 191, 20.08.2018

Hakkı Özkaya

https://doi.org/10.29000/rumelide.454262

Cited By: 1

Öz

Turkish equivalents of medical terms with Arabic
and Persian origin can be found in Turkish medical manuscripts written in
Arabic alphabet. These medical terms should be transferred from generation to
generation basing on the experience of the people, for example: Yılancık,
uyuz, evlek, bıyık bükümü, sıraca, boğmaca. The vocabulary of Turkish medical manuscripts written in Arabic
alphabet contains many terms on health which are used in colloquial language.
Therefore it is necessary to use Derleme Sözlüğü (Compilation
Dictionary) while studying on Turkish medical manuscripts. Scanning the Derleme
Sözlüğü, determining the usage area of Turkish medical terms,
classification and transcription of them will contribute to transferring
knowledge to people, to generating knowledge in medicine, to the studies in
Turkish medical manuscripts in Arabic alphabet and to Turkish as a scientific
language. For that purpose, Derleme Sözlüğü has been scanned and the
entries about medical terms have been determined and classified.

Anahtar Kelimeler

Medicine, Turkish medical manuscripts, medical terms, Derleme Sözlüğü

Arap Harfli Türkçe Tıp Yazmaları Çalışmalarında Derleme Sözlüğü'nden Faydalanmak

Öz

Arap harfli Türkçe tıp yazmalarında Arapça ve
Farsça kökenli sağlık terimlerinin çoğu zaman halk ağzındaki Türkçe
karşılıkları da verilir. Bu
sağlık terimleri halkın tecrübeleriyle nesilden nesile aktarılarak dile girip
yerleşmiş olmalıdır: Yılancık, uyuz, evlek, bıyık bükümü, sıraca, boğmaca
gibi. Arap harfli Türkçe tıp yazmalarının söz
varlıkları halk ağzında kullanılan birçok sağlık terimini ihtiva etmektedir. Bu
nedenle halk ağzında kullanılan sağlık terimlerini ihtiva eden Türkçe tıp
yazmaları çalışılırken Derleme Sözlüğü’nden faydalanmak gerekmektedir. Derleme
Sözlüğü taranarak Türkçe sağlık terimlerinin halk ağzındaki kullanım alanlarının
tespiti, tespit edilen bu terimlerin tasnif edilerek çeviriyazıya doğru
aktarılması sağlık bilgilerinin halka kolayca aktarılabilmesine, tıp öğrenimine
ve tıp alanında bilgi üretimine, Arap harfli Türkçe tıp yazmaları çalışmalarına
ve bir bilim dili olan Türkçenin zenginliğine önemli katkılar sağlayacaktır. Bu
amaçla Derleme Sözlüğü taranmış ve sağlık terimleri ile ilgili olan madde
başları tespit edilerek sınıflandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tıp, Türkçe tıp yazmaları, sağlık terimleri, Derleme Sözlüğü

Kaynakça

• Bayat, A. H. (2016). Tıp Tarihi. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yay. Derleme Sözlüğü c. I-XI. (1963–1982). Ankara: TDK Yayınları. Doğan, Ş., & Güneş, S. (2014). "Bir Eski Oğuz Türkçesi Metni: Risâle-i Bevâsîr". Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi,, 53-117. Kâhya, E. (1992). Onbeşinci Yüzyılda Yaşamış, Bir Hekimimiz Mümin B. Mukbil, I. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Kültüral, Z., & Koç, A. (2012). Derviş Muhammed bin eş-Şeyh el-Ankaravi, Durrü’l-Meknûn (saklı İnciler), Giriş-Metin-Dizin-Tıpkıbasım. Konya: Palet Yayınları. Ünver, S. (1983). Tıp Tarihi Yıllığı II. İstanbul. Zülfikar-Aydın, M. B. (1998). 18. yüzyıla Ait Türkçe ''Müfredat'' Kitapları ve Türk Tarihindeki Yeri. Tıp Tarihi Araştırmaları, 55-168.