An Assessment of The Current Conditions of Bulgaria Tombs/Shrines

Yıl 2018, Sayı: 12, 106 - 121, 21.10.2018

İsmail Güleç

https://doi.org/10.29000/rumelide.472759

Öz

Between 1389 and 1978, the Turks built thousands
of architectural structures in Bulgaria, then was composed of several provinces
connected to the Ottoman State. While some of these structures were
destroyed over time, a large part of them were destroyed by the Russians after
the 1877-8 Ottoman-Russian War and some were burnt down and destroyed by the
Bulgarian nationalists in the years following this war. Out of the more than
three thousand structures, less than three hundred have survived to this day.
 In this article; the present condition of these surviving tombs and
shrines, determined in two trips, will be discussed and they will be classified
according to their common characteristics. By presenting the current status of
these tombs and shrines, attention will be drawn to the subject with the hope
to shed light on the  need for more work in this field. 

Anahtar Kelimeler

Tombs and shrines in Bulgaria, mysticism in Bulgaria, folk beliefs

Bulgaristan’daki Türbelerin Güncel Durumu Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

1389-1978 yılları arasında Osmanlı Devleti’ne
bağlı birkaç vilayet olan Bulgaristan’da Türkler binlerce mimari eser vücuda
getirmişlerdir. Bunlardan bir kısmı zamanla yıkılırken büyük bir kısmı 1877-8
Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Ruslar tarafından yıkılmış, bir kısmı da Bulgar
milliyetçileri tarafından sonraki yıllarda yakılmış ve yıkılmıştır. Üç bini
aşkın eserden geriye kalanların sayısı bugün üç yüzü bulmamaktadır. Bu
makalede; Bulgaristan’a yapılan iki seyahatte tespit edilen ve günümüze kadar
kalmayı başarmış türbe ve tekkelerin bugünkü durumu üzerinde durulacak, ortak
özelliklerine göre birtakım tasniflerde bulunulacaktır. Türbelerin mevcut
durumları ortaya konularak konuya dikkat çekilecek ve bundan sonra
yapılacaklara bir nebze de olsa ışık tutulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türbeler, Bulgaristan’da tasavvuf, halk inanışları

Kaynakça

• Ağırdemir, Erdoğan (2011). “Bektaşilikte taç çeşitleri ve anlamları” Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 60, s. 365-378. Ak, Muammer (2018). Ziyaret fenomeni ve Türk popüler dindarlığı : Aziz Mahmut Hüdayi Türbesi örneği. İstanbul: Kriter Yayınları. Alp, İler (1990). Belge ve fotoğraflarla Bulgar mezalimi (1877-1989). Ankara: Trakya Üniversitesi, 1990. Ayverdi, Ekrem Hakkı (1982). Avrupa’da Osmanlı Mimari Eserleri: Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk IV, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti. Balkanlarda Osmanlı Vakıfları Vakfiyeler Bulgaristan, (2012. haz. Halit Eren vd. İstanbul: IRCICA. Barkan, Ömer Lütfi (2002). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolonizatör Türk Dervişleri”, Türkler 9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. Clayer, Nathalie-Alexandre Popovic (2005). “Osmanlı Döneminde Balkanlar’daki Tarikatlar”, Osmanlı Toplumunda Tasavvuf ve Sufiler, haz. Ahmet Yaşar Ocak, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Demir Baba Velâyetnâmesi (2011). (İnceleme-Tenkitli Metin), yay. Filiz Kılıç- Tuncay Bülbül, Ankara: Grafiker Yayınları. Evliya Çelebi (1999). Seyahatname 3, haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı İstanbul: YKY. Gülçiçek, Ali Duran (2004); Her Yönüyle Alevilik (Bektaşilik, Kızılbaşlık) ve Onlara Yakın İnançlar I-III, Köln: Ethnographia Anatolica Yay. Halaçoğlu, Yusuf. “Bulgaristan, Osmanlı Dönemi” TDV İslam Ansiklopedisi 6. İstanbul: TDV, 1992, s. 396-399. İnan, Abdülkadir (1995). Tarihte ve bugün Şamanizm : materyaller ve araştırmalar 4. bs. Ankara : Türk Tarih Kurumu. İnbaşı, Mehmet (2002). “Balkanlarda Osmanlı Hakimiyeti ve İskan Siyaseti” Türkler 9. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. ss. 154-164. İpşirli, Mehmet (1992). “Bulgaristan”, TDV İslam Ansiklopedisi 6, İstanbul: TDV, ss. 401-403. Keskioğlu, Osman (1985). Bulgaristan’da Türkler: Tarih ve Kültür, Ankara: Kültür Bakanlığı. Keskioğlu, Osman-A. Taha Özaydın (1983). “Bulgaristan’da Türk-İslam Eserleri”, Vakıflar Dergisi, 8, ss. 109-140. Koltaş, Nurullah (2017). “The Bektashi Order in Bulgaria- A 16th Century Document On Elmali (Elmalu) Baba Dargah”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 81, 9-26. Koyuncu, Aşkın (2005). Balkanlarda Dönüşüm, Milli Devletler ve Osmanlı Mirasının Tasfiyesi: Bulgaristan Örneği (1878-1913) Yayınlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kuyucuklu, Nazif (1992). “Bulgaristan, Osmanlı Öncesi” TDV İslam Ansiklopedisi 6. İstanbul: TDV, s. 391-396. Mehmed, Halmi (2016). “Bulgaristan’da Halveti Tekkeleri” Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, s. 66 – 82. Mikov, Lyubomir (2008). Bulgaristan’da Alevi-Bektaşi Kültürü. Çev. Orlin Sabev, İstanbul: Kitap Yayınları. Mikov, Lyubomir (2009). Bulgaristan'da Türk Halk Tasavvufu (Dört Türbe ve Evliyalarına İlişkin Materyallerine Göre) Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi 52, s. 87-99. Ocak, Ahmet Yaşar (2000), “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşunda Dervişlerin Rolü”, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Efsaneler ve Gerçekler: Tartışma-Panel Bildirileri (Ankara, 19 Mart 1999), Ankara: İmge Kitabevi. Ocak, Ahmet Yaşar (1983). Bektaşi Menakıbnamelerind İslam Öncesi Motifleri, İstanbul: Enderun Kitabevi. Özel, Ahmet (1988). “Adak” TDV İslam Ansiklopedisi 1. İstanbul: TDV, s. 337-340. Popovic, Aleksandre (1995). Balkanlar’da İslam, İstanbul: İnsan Yayınları. Seyman, Adil (2006). Balkanlarda Alevilik ve Bektaşilik. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Şahin, Haşim (2007). “Otman Baba”. TDV İslam Ansiklopedisi 34. İstanbul: TDV, s. 6-8. Şimşek, Selami (2014). “Osmanlı’nın Balkanlar’daki Önemli Kültür Merkezlerinden Biri Filibe’de Tasavvuf ve Tarîkatlar” Osmanlı İlim, Düşünce ve Sanat Dünyasında Balkanlar Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 07-09 Mayıs 2014, ed. Ahmet Emre Dağtaşoğlu, Muhammet Altaytaş. İstanbul: Ensar Neşriyat, s. 231-260. Tanyu, Hikmet (2007) Türkiye’de adak ve adak yerleri. İstanbul: Elips Kitap, 2007. Venedikovo, Katerina (2009). “Elmalı Baba Tekkesindeki Yazıtlar” ed. Gıyasettin Aytaş vd. Hacı Bektaş Veli’nin Tarihsel Kimliği, Düşünce Sistemi ve Etkileri III. Uluslararası Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Sempozyumu, Ankara: Gazi Üniversitesi, s. 105-116. Yılmaz, Hasan Kamil (2006). Bulgaristan’da Yetişen Müellif Mutasavvıflar”, Balkanlar’da İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, (Sofya 21-23 Nisan 2000), İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, ss. 319-337. Yılmaz, Necdet (2001), Osmanlı Toplumunda Tasavvuf, Sufiler, Devlet ve Ulema, İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı.