Öz
At the beginning
of the 20th century, gender in the Ottoman Empire was shaped by nationalist
views. The most obvious examples of this can be observed in the literary
production of the period, especially in the novels. Peyami Safa also writes in
this period, and becomes one of the prominent writers of the nationalist
literature canon. Peyami Safa's novel Sözde
Kızlar (1925) presents significant donnee for analzing how the nationalist
morality constructs the women's identity. The aim of this study is to examine
the role of desire and body in the construction of women's identities in this
novel. In the canonical texts, where nationalist views take place, generally it
is seen that the body of women who doesn’t have any social concerns but only
cares about her individual gratification is exhibited. However, in the novel
Sözde Kızlar, there is a narrative that the ideal woman who has nationalist
values also got her share of the objectification of masculine desire. Thus, in
this study primarily the corporealness of the ideal woman is mentioned. And from this point of view, the passages that highlighted the bodily
attraction of Mebrure who cares about the family and the homeland as a
“chastity” symbol are analizyed. These passages, which were excluded from the Latin script of the novel,
make us to think the sexuality of the national female identity is not hidden.
Secondly, it has been touched on how the representations of women who are
marginalized by nationalist discourse can be described. It was also questioned
whether the negative female character Nevin in the novel would match the “femme
fatale” model in European literature. In addition to this, it has been revealed
that the nationalist view has evolved into orientalism in the presentation of
daily life practices of other marginalized women called “pseudo girls” in the
novel. Finally, the highlighted disease metaphor has been examined as an
instrument for helping the woman who is between ideal and the negative to
return to the national essence.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Berktay, F. (2006). “Yeni Kimlik Arayışı, Eski Cinsel Düalizm: Peyami Safa’nın Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”. Kadın Araştırmaları Dergisi 9. Bora, T. (2007). "Milliyetçi-Muhafazakâr ve İslâmcı Düşünüşte Negatif Batı İmgesi". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 3. cilt. İletişim Yayınları, 251-255. Coşar, S. (Ocak/Temmuz 2006) "Peyami Safa'nın Romanlarında Kadın: Histeri ile İstihzâ Arasında". Pasaj 3, s. 21-35 Dolmacı, S. (26 Haziran 2009). “Fransız Oryantalizmi ve Baştan Çıkaran Doğu Kadınları”. http://www.sevildolmaci.com/tr/haberler/makale/fransiz oryantalizmi-ve-bastan-cikaran-dogu-kadinlari Flaubert, G. (2018). Doğu’ya Seyahat. Çev. Z. Canan Özatalay. İstanbul: İletişim Yayınları. Hedgecock, J. (2008). The Femme Fatale in Victorian Literature: The Danger and the Sexual Threat, Cambia Press. Moran, B. (2009). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış:1. İstanbul: İletişim Yayınları. Peyami Safa. (1925). Sözde Kızlar. Orhaniye Matbaası. Said, E. (2016). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. Çev. Berna Ülner. İstanbul: Metis Yayıncılık. Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları. Terzioğlu, Ö. (Kasım 2007-Mayıs 2008): "'Bir Zanbağın Hikâyesi' ve Le Roman de Violette'de Cinsel Kimlik ve İlişkilerin Kurgulanışı". Pasaj 6. s. 129-140. Toprak, Z. (2014). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. S.104-105. Türkeş, A. Ö. (2006). "Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Muhafazakâlık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 5. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 590-603. Yavuz, H. (2007). "Modernleşme: Parça mı Bütün mü? Batılılaşma: Simge mi Kavram mı?". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 3. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 212-217
Öz
20. yüzyılın
başında Osmanlı’da toplumsal cinsiyetin milliyetçi görüşlerle şekillendirilmesi
söz konusudur. Bunun en açık örneklerini dönemin edebi üretiminde -bilhassa
roman türünde yazılmış eserlerde- gözlemek mümkündür. Bu dönemde yazan ve millî
edebiyat kanonu içinde öne çıkan yazarlardan biri de Peyami Safa’dır. Peyami
Safa’nın Sözde Kızlar (1925) isimli
romanı, milliyetçi ahlâkın kadın kimliğini inşa etme biçimini çözümlemede
önemli veriler sunmaktadır. Bu çalışmada romandaki kadın kimliklerinin
inşasında arzu ve bedenin rolünü incelemek amaçlanmıştır. Milliyetçi görüşlerin
yer bulduğu kanonik metinlerde, genellikle toplumsal faydayı önemsemeyen
kişisel hazları için yaşayan ötekileştirilmiş kadın kahramanların bedenlerinin
ve cinselliklerinin teşhir edildiği göze çarpar. Ancak Sözde Kızlar romanında milliyetçi değerleri sahiplenen ideal
kadının da eril arzunun nesneleştirmesinden nasibini aldığı bir anlatım
mevcuttur. Buradan hareketle, bu
çalışmada ilk olarak ideal kadının bedenselliğine temas edilmiştir. Aile ve
memleketi önemseyen “iffet” timsali Mebrure’nin bedensel cazibesine dikkat
çekilen pasajlar çözümlemiştir. Romanın Latin harfli Türkçe çevirisinden
çıkarılmış olan bu pasajlar, millî kadın kimliğinin cinselliğinin
gizlenmediğini düşündürmektedir. İkinci olarak ise milliyetçi söylemin
ötekileştirdiği kadın temsillerinin nasıl betimlendiğine temas edilmiştir.
Romandaki olumsuz kadın karakter Nevin’in Avrupa edebiyatındaki ölümcül kadın (femme fatale) modeli ile örtüşüp
örtüşmeyeceği sorgulanmıştır. Romanda “sözde kızlar” adlandırması ile
zikredilen ötekileştirilmiş diğer kadın tiplerinin gündelik yaşam pratiklerinin
sunulma biçiminde milliyetçi bakışın oryantalizme evrildiği ortaya koyulmuştur.
Son olarak ideal ile olumsuz arasında kalan kadın kimliğinin millî özüne dönmesinde
hastalık metaforunun öne çıkarılması incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Berktay, F. (2006). “Yeni Kimlik Arayışı, Eski Cinsel Düalizm: Peyami Safa’nın Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”. Kadın Araştırmaları Dergisi 9. Bora, T. (2007). "Milliyetçi-Muhafazakâr ve İslâmcı Düşünüşte Negatif Batı İmgesi". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 3. cilt. İletişim Yayınları, 251-255. Coşar, S. (Ocak/Temmuz 2006) "Peyami Safa'nın Romanlarında Kadın: Histeri ile İstihzâ Arasında". Pasaj 3, s. 21-35 Dolmacı, S. (26 Haziran 2009). “Fransız Oryantalizmi ve Baştan Çıkaran Doğu Kadınları”. http://www.sevildolmaci.com/tr/haberler/makale/fransiz oryantalizmi-ve-bastan-cikaran-dogu-kadinlari Flaubert, G. (2018). Doğu’ya Seyahat. Çev. Z. Canan Özatalay. İstanbul: İletişim Yayınları. Hedgecock, J. (2008). The Femme Fatale in Victorian Literature: The Danger and the Sexual Threat, Cambia Press. Moran, B. (2009). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış:1. İstanbul: İletişim Yayınları. Peyami Safa. (1925). Sözde Kızlar. Orhaniye Matbaası. Said, E. (2016). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. Çev. Berna Ülner. İstanbul: Metis Yayıncılık. Sancar, S. (2014). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti: Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları. Terzioğlu, Ö. (Kasım 2007-Mayıs 2008): "'Bir Zanbağın Hikâyesi' ve Le Roman de Violette'de Cinsel Kimlik ve İlişkilerin Kurgulanışı". Pasaj 6. s. 129-140. Toprak, Z. (2014). Türkiye’de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). Tarih Vakfı Yurt Yayınları. S.104-105. Türkeş, A. Ö. (2006). "Muhafazakâr Romanlarda Muhafaza Edilen Neydi?". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Muhafazakâlık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 5. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 590-603. Yavuz, H. (2007). "Modernleşme: Parça mı Bütün mü? Batılılaşma: Simge mi Kavram mı?". Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce: Modernleşme ve Batıcılık içinde. Ed. Tanıl Bora ve Murat Gültekingil. 3. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, s. 212-217
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Türk dili, kültürü ve edebiyatı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Mart 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Sayı: 14 |
