Esâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi

Yıl 2019, Sayı: 16, 343 - 363, 21.09.2019

Vesile Albayrak Sak

https://doi.org/10.29000/rumelide.618956

Cited By: 6

Öz

Milattan önce V. yüzyıla kadar uzanan, Arap
edebiyatının en parlak devrini oluşturan Cahiliye devri şiiri kaside, Arap
şiirinin bilinen ilk ve en köklü nazım şeklidir. Kaside, Muallakat adı verilen
ilk örneklerinden başlayarak edebiyatımıza intikal edinceye kadar birçok
tecrübe geçirmiştir. Kaside-i Bürde ve Kaside-i Bür'eler
ise Hz. Peygamber’i anlatan ve
toplumda ma‛kes
bulan eserlerin başında gelmektedir. Ka‛b b. Züheyr’in şiirine Hz. Peygamber’in
hediye ettiği “hırkaya” istinaden Kaside-i Bürde,
Busîrî’nin Hz.
Peygamber’i rüyada görme sevinci ile derdinden kurtulması, “iyileşme”sine istinaden
de Kaside-i Bür’e olarak anılsa da bu kasideler literatürde
Kaside-i Bürde olarak tanınmaktadır. “Bedîiyyât” isminde yeni bir tür
oluşturacak şekilde edebiyatı etkileyen Busîrî’nin bu eserinin çoğu Arapça
olmak üzere edebiyatımızda birçok tercüme, şerh ve tahmisleri bulunmaktadır.
Üzerinde çalıştığımız Esâsî’nin eseri de bu tercümelerden biridir. Hayatı,
eserleri hakkında tezkire ve biyoğrafik kaynaklarda ismine rastlayamadığımız
şair hakkında bilgiler yok denecek kadar azdır. “XVIII. Asır divan şairi,
medrese mensubu” gibi birkaç kaynakta verilen bilgiler de tahminden öte
geçmemektedir. Hakkında pek çok soru aydınlatılamasa da Esâsî isminin mahlası
olması kuvvetle muhtemel olan şairin iyi yetiştirilmiş Arapça ve Farsçayı bu
dillerden çeviri yapabilecek kadar iyi bilen bir âlim olduğunu söyleyebiliriz.
Esâsî de bu manzum Kaside-i Bürde tercümesinde tıpkı diğer şairler gibi eserin
aslındaki manayı muhafazaya çalışmış, Hz. Peygamber’e olan sevgisini bu eseriyle ortaya koyarak
dinî-tasavvufi edebiyatımızın zenginleşmesinde rol oynamıştır. Çalışmamız şuara
tezkirelerinde ismi geçmeyen Esâsî hakkında az da olsa bilgi vermeyi ve onun
Hafız Hüseyin b.Ali’nin Busîrî’nin Kaside-i Bürde’si ve ona yazılan tahmis ve
tercümeleri topladığı kitabındaki Kaside-i BürdeTercümesini ilim âlemine
sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kaside, Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür'e, Esâsî, tercüme

A Translation of Kaside-i Burde by Esâsî

Öz

Cahiliye Age‘s poem kaside is the first and the
most radical verse type of Arabic Poetry,has rooted till the 5th century BC
which consists of the most brillant age of Arabic Literature.Kaside has
experienced so many changes until it takes place into our literature by
starting from its first samples called Muallakat. The Arabic literature has
gotten into a new turning point due to the ayahs revealed from God to the
Prophet Muhammad at the onset of the seventh century. During this period almost
every phase of life has been re-organized and the qasida, written for a
definite purpose,  has been assigned to
praise the prophet Mohammad. Since then, many literary works, within the
tradition of writing in verse telling about the prophet Mohammad,  reach the climax of lyricism. Kaside-i Bürde
and Kaside-i Bür'es are the leading works that tell about the Prophet and have
the most interest in the community. Altough people call Ka‛b b. Züheyr’s poem,
inspired by mantle of the Prophet and bestowed to him by the Prophet, and to
Busîrî’s poem, inspired by his recovery, getting out of his trobles with the
joy of dreaming the Prophet, the Kaside-i Bürde; these qasidas are known as
Kaside-i Bürde in literature. This work of Busîrî affecting the
literature leading to a new kind to be created called Bedîiyyât has many
translations, paraphrases and tahmises, most of which is in arabic. This study
is one of Esâsî’s these translations. There is almost no infomation about Esâsî
in biographies. A couple of sources define him as the eighteenth century
Ottoman poet, a madrassah member; but these are just guesses. Although we can
not answer many questions about him, we can say that it is higly probable that
Esâsî is the pseudonym of the poet who was a well educated scholar and he knew
Arabic and Persian so well that he could even make translations in these
languages. Esâsî, just like other poets, impressed by the Prophet that inspired
our literature both as a human being and a Prophet as well, revealed his love
of the Prophet through his translation of Kaside-i Bürde, and he helped our
religious and sufi literature develop. Our study aims to give a little
information about Esâsî, which is not mentioned in his tezkires, and to present
his Kaside-i BürdeTranslation in his book, where he collects the
interpretations and translations written by Hafız Hüseyin b. Ali Buss Busîrî
and the interpretations and translations written to him.

Anahtar Kelimeler

Kaside, Kaside, Kaside-i Bürde, Kaside-i Bürde, Kaside-i Bür'e, Kaside-i Bür'e, Esâsî, Esâsî, translation

Kaynakça

• Alan, Hüseyin (2014). Siyerin Gölgesinde Hz. Peygamber Öncesi Mekke ve Arabistan. İstanbul: Beyan. Armutçuoğlu, İlhan( 2009).Kaside-i Bürde. İstanbul:Erkam. Cankurt, Hasan (2015). Seyyid Hasan Rızâyî El-Aksarâyî Hayatı, Sanatı, Eserleri ve “Miftâhu’s-Sa‘âde” adlı Manzum Kasîde-i Bürde Şerhi. Aksaray: Aksaray Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yay. Çağatay, Neşet (1957). İslamdan Önce Arap Tarihi ve Cahiliye Çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Çavuşoğlu, Mehmed (1986). Türk Dili Türk Şiiri Özel Sayısı II. Divan Şiiri-Kaside. İstanbul: Türk Dil Kurumu. Çelebi, Ahmet (1997). İslam Öncesi Mekke ve Tarih Anlayışımız. Çev.H.Fehmi Ulus.İstanbul: Seriyye Kitapları. Eliaçık, Muhittin (2009). “Şemsi Paşa’nın Manzum ve Muhtasar Vikâyetü’r-Rivâye Tercümesi”. Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 2: s. 16-49. Eğri, Sadettin (2013). “Edebiyatta Bedîiyyeler ve Bir Kaside-i Masnû‛a İncelemesi”.Bilig. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 65: s. 151-164. Ergun, Sadeddin Nüzhet ( 1936).Türk Şairleri. C. 3.İstanbul: 1341. Furat, Ahmet Suphi ( 1996). Arap Edebiyatı Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. Güleç, İsmail (2013).“Kaside-i Masnû‛a İle Bedîiyye Aynı Şey midir?”İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XLVIII: s. 63-70. Izutsu, Toshihiko (2013). Kur’an’da Dinî ve Ahlâkî Kavramlar. Çev. Selahattin Ayaz.İstanbul: Pınar. Hilmi, Ö. Faruk (2013). Kelime Manalı Kaside-i Bürde Şerhi, Fazileti, Havas ve Esrârı. İstanbul Tuğra Neşriyat. Kademoğlu, Mahmut (2000). Kaside-i Bürde. Şâmil İslam Ansiklopedisi. C.4.İstanbul: Şâmil Yay. Kahraman, Bahattin (1991). “Bûsırî'nin Kasîde-i Bürde'si Etrafında Yazılmış Türkçe Eserler”.S.Ü. Fen-Edebiyat Fak. Edebiyat Dergisi S.6, s.167-174. Kahraman, Bahattin (1997). “Le’âli ve Abdurrahîm Karahisârî’nin Manzum Kasîde-i Bürde Tercümeleri”.Türkiyat Araştırmaları Dergisi S.4, s.57-107. Kaya, Mahmut ( 2011). Kaside-i Bürde’yi Türkçe Söyleyiş. İstanbul: Damla Yayınevi. Kaya, Mahmut (1998).“İmam Busîrî ve Kasîde-i Bürde”. Altınoluk Dergisi, S.154, s.38. Kuzubaş, Muhammet (2007).“Muhammed Fevzî’nin Miftâhu’n-Necât Adlı Eseri” (Kasîde-i Bürde Tahmis ve Şerhi). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 1/1, s.156-192. Sak, Vesile Albayrak (2013).“Said Paşa’nın Kaside-i Bürde Tahmisi”.Turkısh Studies-İnternational Periodical For The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc 8/9, s. 523-559. Sak, Vesile Albayrak (2014).“Şemseddin Sivâsî’nin Kaside-i Bürde Tercümesi”. Turkısh Studies-İnternational Periodical For The Language, Literature and History of Turkısh or Turkıc 9/3, s.91-110. Saraç, M. A.Yekta (2004). “Salahaddin-i Uşşakî’nin Belâgat İle İlgili Eseri ve Bu Eserdeki Edebî Terimler”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XXXI, s.281-318. Saraç, M. A.Yekta (1995). Şeyhülislam Kemal Paşazâde: Hayatı, Şahsiyeti, Eserleri ve Şiirleri. İstanbul: Risale Yay. Sezer, İ.Hakkı (2000).“Kaside-i Bürde ve Nesir ve Manzum Tercümesi”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.1, s.65-88. Şahin, E. Sıddık (1997). Kaside-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). Devirler-İsimler-Eserler-Terimler. C.5. İstanbul: Dergâh Yay. 212-214. Yeniterzi, Emine (2010).“Bir Edebi Tür Olarak Na‘tlar”.Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara:Türkiye Diyanet Vakfı Yay.