The religious subjects that have reflections on literature and art and that have influential ımpacts on Azerbaijan national conscience

Yıl 2019, Sayı: 17, 206 - 219, 21.12.2019

Rüstem Mürseloğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.656693

Öz

The history of Azerbaijan can not be analyzed independent from the histories of Oghuzs, Seljuks, Mongols, Arabs, Iranians, Ottomons, Turkey, Czarist Russia, USSR and today’s Russia. Especially the perspectives of the people in the region related to religion and how the conscience of the nation has been affected by the information which have been transferred through literature and art are two crucial topics worth to think on. Religion and religious believes are the facts that form the national and sentimental values and that enable people to take their parts among the other people and that separate them from the other communities and that enable them to bear responsibility among the other people. Religion and believes enable people to express themselves in the cultural arena. Within the scope of the article we will exemplify how these notions have been imposed on people through literature and art by giving concrete exemples from the texts of writers from Azerbaijan. While focusing on the tension between art and religion the activities of the atheist mentality of the USSR will also be considered. Despite the fact that there are several researches related to theatre and literature in Azerbaijan, the number of researches are still limited to provide enough source. As there is no specific research on this topic in Turkey not only a specific period from the Azerbaijan theatre has been choosen. The aim of this study is to provide a ground fror futher dramaturgical studies on the texts that have been used as an example in the article.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan literature, poem, religion, play, art, national mind

Edebiyat ve sanata yansıyan, Azerbaycan milli şuurunda etkili izlenimler bırakan din mevzuları

Öz

Azerbaycan tarihi, Oğuzların, Selçukluların, Moğolların, Arapların, İranlıların, Osmanlıların, Türkiye’nin, Çarlık Rusya, Sovyetler ve günümüz Rusya’sının tarihinden bağımsız olarak incelenemez. Birçok kültürle etkileşim içinde olan bölge halkının özellikle dini konulardaki bakış açıları ve bu bakışın edebiyat ve sanat üzerinden aktarımı ile toplumun milli şuurunda bıraktığı izlenimler araştırmaya değer bir konudur. Din ve dini inançlar toplumun milli ve manevi değerlerini oluşturan, toplumlar arasında var olmasını sağlayan, diğer cemiyetlerden ayıran ve beşerler arasında sorumluluk taşımasını sağlayan bir olgudur. Din ve inanç insana sunduğu değerler sayesinde onu medeniyetler ve kültürler arenasında kendini ifade etme fırsatı tanır. Makalede bu olgunun toplum şuuruna sanat ve edebiyat akımıyla nasıl empoze edildiği Azerbaycan usta kalemlerinin eserlerinden örneklerle aktaracağız. Din ile sanat arasındaki çekişmenin edebiyata yansımalarını irdelerken özellikle Sovyet dönemindeki ateist anlayışın etkinliğini gözlemleyeceğiz. Ülkemizde Azerbaycan tiyatrosu ve edebiyatıyla ilgili birçok çalışma bulunsa da kaynak oluşturacak yeterli çalışmaların olduğundan bahsetmemiz düşünülemez. Türkiye’de bu konu üzerine bir araştırma olmadığı için çalışmamızda, Azerbaycan Tiyatrosu’nun belli bir dönemi derinlemesine ele alınmamıştır. Bu anlamda bu çalışmada örnek gösterilen eserler üzerinden çok daha detaylı dramaturjik incelemelere yer veren araştırmaların yapılmasına imkân sağlanacağı amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan edebiyatı, şiir, din, piyes, sanat

Kaynakça

• Ahundov, M. F. (1951). Eserleri. II. Cilt. Bakü : Azerneşr
• Babayev, N. & Nerimanov, R.(1998). Berde Tarihin Aynasında. Bakü: Elm ve Heyat Neşr.
• Bünyadov, Z. & Yusifov,Y, B. (1996). Azerbaycan Tarihi. Bakü: Elm Neşr.
• Cabbarlı, C. (2005). Eserleri, Muasır Azerb. Edebiyatı I-II-III-IV cilt, Bakü: Lider Neşriyat.
• Cavid,H. (2005). Eserleri, beş ciltte, II. Cilt. Bakü : Lider Neşriyat.
• Erhat, A. (2011). Mitoloji Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Geybullayev, G. (1994). Azerbaycan Türklerinin Teşekkülü Tarihinden. Bakü: Azerbaycan Devlet Neşriyatı.
• Göl, H. (2016). Geçmişten Günümüze Azerbaycan. Bitlis Ünv. Sos. Bil. Enst. Dergisi, cilt V, sayı 1.
• Hüseyinov, F. (1986). Molla Nesreddin ve Molla Nesreddinciler Bakü: Yazıcı Neşriyat.
• İsmayıl, M. (1997). Azerbaycan Tarihi, Bakü. Azerneşr.
• Kazımov, G. (2009). Azerbaycan Dilinin Tarihi, Bakü. Azerneşr.
• Marks, K. & Engels, F. (1951). 2, t. 2,s, 469. Moskova: soç.izd.
• Marks, K. & Engels, F. (1951). Ob iskusstve, t. 2, s, 53. Moskova: soç. izd.
• Marks, K. & Engels, F. (1951)..2, t.2. s, 144. Moskova: soç. izd.
• Memedov, M. (1971) İncesenet ve Din. Bakü: Gençlik.
• Memmedguluzade, C. (2004). Eserleri 4 ciltte, Önder, C. I. Bakü.: Azerneşr.
• Memmedova, D. (2007). Azerbaycan Dramaturgiyası Antologiyası dört ciltte, I. cilt. Bakü: Şerq-Qerb.
• Mürselov, C. (2016). Azerbaycan Dini İnançlarına Genel Bir Bakış. Bingöl Ünv. İlahiyat Fak.Dergisi, cilt IV, sayı 8
• Sabir, M.E. (2002). Hophopname. Bakü: “Turan” Neşrler evi.
• Vurgun, S. (2005). Seçilmiş Eserleri, II. Cilt. Bakü: Şark Garp.