Qutb al-Din Shirāzī and his work Miftāh al-Miftāh

Yıl 2019, Sayı: 17, 572 - 595, 21.12.2019

Ahmet Meydan

https://doi.org/10.29000/rumelide.657944

Öz

Qutb al-Din Shirāzī is one of the most strongest scholars in his time. His fame in the history of Islamic science is due to his speciality in a lot of diciplines and composing very important boks about them. Especially Sharh al-Hikmat al-Ishrâq, Sharh Kulliyyât al-Qânûn, Durrat al-Taj, Nihayat al-Idrâq, at-Tuhfat al- Shahiyyah and Miftāh al-Miftāh were in demand in the history of science and thought. Miftâh al-Miftâh which he wrote on Miftāh al-Ulūm by Sakkākī was a valuable book that was taught for a long time in madrasas. In our article, we first give information about Shirāzī’s life and works, then Miftāh al-Miftāh will be anaylzed in detail.

Anahtar Kelimeler

Rhetoric, Sakkākī, Miftāh al-Ulūm, Qutb al-Din Shirāzī, Miftāh al-Miftāh

Kutbüddîn-i Şîrâzî ve Miftâhu’l-Miftâh adlı eseri

Öz

Kutbüddîn-i Şîrâzî, aklî ve nakli ilimlerde döneminin en güçlü isimlerinden biridir. İslâm bilim tarihindeki şöhreti, esas itibariyle birçok disiplinde uzman olup her biri hakkında çok önemli eserler ortaya koymasından kaynaklanmaktadır. Özellikle Şerhu Hikmeti’l-işrâk, Şerhu Külliyyâti’l-Kānûn, Dürretü’t-tâc, Nihâyetü’l-idrâk, et-Tuhfetü’ş-Şâhiyye ve Miftâhu’l-Miftâh adlı eserleri, bilim ve düşünce tarihinde çok itibar görmüştür. Şîrâzî’nin, Sekkâkî’nin belagatta zirve kabul edilen eseri Miftâhu’l-‘ulûm’a yazdığı şerhi Miftâhu’l-Miftâh, uzun yıllar medreselerde okutulan çok sayıda nüshası bulunan kıymetli bir eserdir. Makalemizde önce Kutbüddîn-i Şîrâzî’nin hayatı ve eserleri hakkında bilgi verilecek, ardından da bu eser geniş bir şekilde tahlil edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Belâgat, Sekkâkî, Miftâhu’l-‘ulûm, Kutbüddîn-i Şîrâzî, Miftâhu’l-Miftâh

Kaynakça

• Aksarâyî, Kerîmüddin (2000), Müsâmeretü’l-ahbâr. Çev. Mürsel Öztürk. Ankara: TTK Yay. Alak, Musa (2011a) Sekkâkî ve Miftâhu’l-‘Ulûm Adlı Eseri, İstanbul: Sayfa Fotokopi & Dijital Baskı. Alak, Musa (2011b) Şeyhülislâm Molla Hüsrev’in Belâgatle İlgili Eserleri ve Hâşiye ale’l-Mutavveli”, İslâmî İlimler Dergisi, VI, Sayı 2, 95-134. Birzâlî, Kâsım b. Muhammed (t.y.). el-Muktefî alâ Kitabi’r-Ravzateyn el-ma‘rûf bi Târîhi’l-Birzâlî. Thk. Ömer Abdüsselâm et-Tedmûrî. Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Asriyye. Cüneyd-i Şîrâzî (1344/1965). Şeddü’l-izâr fî haddi’l-evzâr an züvvâri’l-mezâr. Nşr. Mirzâ Muhammed Kazvînî, Abbâs İkbâl Âştiyânî. Tahran: İntişârât-ı Novîd. Çelebi, Kâtib. (1941). Keşfü’z-zunûn an esâmi’l-kütübi ve’l-fünûn. Haz. Şerafettin Yaltkaya, Kilisli Rifat Bilge. Ankara: MEB Yay. Durmuş, İsmail (2001).İstişhâd. DİA XXIII, 396-397. İstanbul: İSAM. Eflâkî, Ahmed (1986). Menâkıbü’l-Ârifîn (Ariflerin Menkıbeleri). Çev. Tahsin Yazıcı. İstanbul: Remzi Kitabevi. Ertuğrul, Resul (2011). Kutbuddin eş-Şirazi ve Tefsiri, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi SBE. İbn Hacer (1931). ed-Dürerü’l-kâmine fî a‘yâni’l-mieti’s-sâmine. Beyrut. İbnü’l-Fuvatî (1962). Telhîsu Mecma‘i’l-âdâb fî mu‘cemi’l-elkāb. Thk. Mustafa Cevad, Dımaşk. Keleş, Mahmut Recep (2008). Kutbüddin Şîrâzî (1236-1311)’nin Hayatı, Eserleri ve Ortaçağ İslam Kültüründeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü. Mînovî, Müctebâ (1348/1969). Molla Kutb-i Şîrâzî. Yâdnâme-i Îrâniyye Minorski. Haz. Müctebâ Mînovî, Îrec Efşâr, Tahran: Dânişgâh-ı Tahran. s. 165-205. Meydan, Ahmet (2019), Kutbüddîn-i Şîrâzî’nin “Miftâhu’l-Miftâh” Adlı Eserinin Tahkik ve Tahlili (Baştan Müsnedün İleyh Bahsinin Sonuna Kadar). Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Razavî, Takî Müderris (1991). Ahvâl ve Âsâr-ı Hâce Nasîrüddîn-i Tûsî. Tahran: İntişârât-ı Esâmîr. Safedî (1420/1999). el-Vâfî bi’l-Vefeyât. Thk. Ahmed el-Arnâûd, Türkî Mustafa. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî. Sübkî, Tâcüddîn (1383/1964). Tabakātü’ş-Şâfiiyyeti’l-kübrâ. Thk. Abdulfettâh Muhammed el-Hulv, Mahmud Muhammed et-Tanâhî, Kahire: Matbaatu Îsâ el-Bâbî el-Halebî. Şerbetçi, Azmi (2002). Kutbüddîn-i Şîrâzî, DİA, XXVI, 487-489. İstanbul: İSAM. Şevkânî (t.y.). el-Bedrü’t-tâli‘ bi mehâsini men ba‘de’l-karni’s-sâbi‘. Beyrut: Dâru’l-Marife. Şîrâzî, Kutbüddîn. (nr. 3467). Şerhu’l-Kānûn, Nuruosmaniye Blm. Şîrâzî, Kutbüddîn. (nr. 169). Miftâhu’l-Miftâh, Süleymaniye Ktp. Beşir Ağa (Eyüp) Blm. Walbridge, John Tuthill (1983.) The Philosophy of Qutb al-Din Shirazi: a Study in the Integration of Islamic Philosophy, doctorate thesis, A thesis to The Departman of Near Eastern Languages and Civilisations, Boston: Harvard University. Wiedemann, Eilhard (1977). Kutbeddîn. İA, İstanbul: MEB Yay. VI, 1049-1051. Zehebî (1418/1998). Târîhu’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhîri ve’l-a‘lâm. Nşr. Ömer Abdüsselâm Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî. Zehebî (t.y.). Zeylü Târîhi’l-İslâm. Nşr. Mazen b. Sâlim Bâvezîr. Riyad: Dâru’l-Muğnî. Ziriklî, Hayruddîn (1374/1955). el-A‘lâm Kāmûsu terâcim li-eşheri’r-ricâli ve’n-nisâi mine’l-‘Arab ve’l-müsta’rabîn ve’l-müsteşrikîn. Kahire.