Çocuk edebiyatındaki karakter isimlerinde örtük göstergeler ve bu göstergelerin çeviride aktarılabilirliği/aktarılamazlığı

Yıl 2020, Sayı: Ö8, 1016 - 1033, 21.11.2020

Sema Dilara Yanya

https://doi.org/10.29000/rumelide.822110

Öz

Çocuk edebiyatındaki karakter isimleri ilk bakışta oldukça masum görünseler de, içlerinde barındırdıkları örtük göstergeler sebebiyle okurların metni alımlamasını etkileyebilirler. Bu karakter isimlerinin anlamlarının ve içerebilecekleri örtük göstergelerin göstergebilimsel açıdan çözümlenmesi, metnin daha derinlemesine anlaşılmasını sağlayabilir. Buna ek olarak, özel isimlerin erek dile nasıl aktarıldığı da eşit derecede önemlidir. Bir metnin göstergebilimsel çözümlemesi kişinin metni alımlaması üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Özellikle de metnin çevirisi yapılacaksa eğer, muhtemel anlam dönüşümlerini göz önüne almak oldukça önemlidir. Bu çalışmada da Roald Dahl’ın yazdığı Charlie and the Chocolate Factory isimli çocuk kitabında bulunan karakter isimleri, bu isimlerin yedi ölümcül günahı temsil eden karakter özellikleriyle olan bağlantıları ve Türkçe çevirileri incelenmiştir. Ancak dilsel zorluklar sebebiyle, kaynak metindeki özel isimlerin örtük anlamları erek metne aktarılamamıştır. Bu nedenle, ideal kaynak metin okuyucuları isimlerin ne anlam ifade ettiklerini anlayabilirken, bazı erek metin okuyucuları anlayamamakta ve bu da yetersiz anlamla sonuçlanmaktadır. Erek metin okurları karakter isimlerinden yola çıkılarak yedi ölümcül günaha atfedilebilecek karakter özelliklerini ancak metindeki açıklamalar sayesinde anlayabilmektedirler. Bu incelemeler yapılırken, Paris Göstergebilim Okulu tarafından geliştirilen ve Sündüz Öztürk Kasar’ın katkıda bulunduğu (Kasar, 2009, p. 166-172) çeviri odaklı bazı göstergebilimsel çözümleme işlemlerinden yararlanılmıştır. Yanı sıra, Jan Van Coillie’nin çocuk edebiyatındaki karakter isimlerinin çevrilmesi ile ilgili olarak geliştirdiği on maddelik strateji sınıflandırması da (Coillie, 2014, p. 125-129) çevirmenin kararlarını ve sonuçlarını belirlemek için kullanılmıştır. Bütün bu çözümlemeler sayesinde, isim çevirisinin okurların algılaması ve metnin alımlanması üzerinde ne kadar etkili olduğu incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, Charlie and the Chocolate Factory, Jan Van Coillie, çeviri göstergebilimi, isim çevirisi

Implicit signs in character names in children’s literature and their (in)transmissibility in translation

Öz

Character names in children’s literature can be seen as quite innocent at first glance. However, they can affect readers’ interpretation of a text based on their connotations. A semiotic analysis of the meanings of character names and the implicit signs they may comprise may provide a deeper understanding of the text. Accordingly, how these names are translated into a target language is equally important. A semiotic analysis of a text may have a significant effect on one’s interpretation. It is essential to take into account any probable meaning transformations, especially if the text is to be translated. In this study, character names in Roald Dahl’s Charlie and the Chocolate Factory, their connection to the character traits representing the seven deadly sins, and their Turkish translations are analyzed. Due to lingual constraints, implicit meanings of the names in the source text are not transferable. For this reason, while the ideal readers of the source text can understand the implications of the names, some of the readers of the target text are unable to do so, which results in insufficient meaning. Even so, readers may understand the character traits that can be attributed to the seven deadly sins based on descriptions in the text. The analysis follows some of the operations of analysis compiled by Sündüz Öztürk Kasar (Kasar, 2009, pp. 166-172) for translation-oriented semiotic analysis purposes from the studies of Paris School of Semiotics. Moreover, Jan Van Coillie’s classification of ten strategies concerning the translation of character names in children’s literature (Coillie, 2014, pp. 125-129) is also used in this study to specify the translator’s decisions and their consequences. In these ways, this study examines the importance of the translation of names for readers’ perception and reception of the text.

Anahtar Kelimeler

Children’s literature, Charlie and the Chocolate Factory, Jan Van Coillie, semiotics of translation, translation of names

Kaynakça

• Aixela, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. In R. Alvarez & M. Carmen- Africa Vidal (Eds.), Translation, Power, Subversion (pp. 52-78). Clevedon: Multilingual Matters.
• Augustus. (n.d). Behind the Name. The Etymology and History of first Names. Access (18.08.2019): https://www.behindthename.com/name/augustus.
• Bucket. (n.d). Lexico. Access (18.08.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ bucket.
• Charlie. (n.d). Lexico. Access (18.08.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ charlie.
• Charlie. (n.d). Behind the Name. The Etymology and History of First Names. Access (18.08.2019): https://www.behindthename.com/name/charlie. Dahl, R. (2001b). Charlie and the Chocolate Factory. London: Puffin Books.
• Dahl, R. (2001b). Charlie and the Chocolate Factory. (Transl. Celal Üster). İstanbul: Can Publishing.
• Dahl, R. (2001b). Charlie and the Chocolate Factory. (Transl. Makbel Oytay). İstanbul: Can Publishing.
• Dale, R. and Puttick, S. (1999). The Wordsworth Dictionary of Abbreviations and Acronyms. Hertfordshire: Wordsworth Editions Limited.
• Gorlée, Dinda L. (2012). Wittgenstein in Translation: Exploring Semiotic Signatures. Berlin/Boston: De Gruyter Mouton.
• Guerrero, M. (2019). “The Seven Deadly Sins of Willy Wonka and The Chocolate Factory”. EpicPew. Access (12.06.2019): https://epicpew.com/charlie-chocolate-factory-deadly-sins/.
• Gloop. (n.d). Lexico. Access (18.08.2019): https://www.lexico.com/en/definition /gloop.
• Gluttony. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ gluttony.
• Greed. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ greed.
• Kushner, I. (2012). “‘Charlie and the Chocolate Factory’ Is the Seven Deadly Sins”. Hypervocal. Access (12.06.2019): http://archives.hypervocal.com/ entertainment/2012/wonka-7-deadly-sins/.
• Long, David C. (2016). From Deadly Sin To Divine Virtue: The Quest for Holiness. Franklin Tennessee: Seedbed Publishing.
• Lust. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/definition/lust.
• Michael. (n.d). Behind the Name. The Etymology and History of first Names. Access (18.08.2019): https://www.behindthename.com/name/michael.
• Mike. (n.d). Behind the Name. The Etymology and History of first Names. Access (18.08.2019). https://www.behindthename.com/name/mike.
• Öztürk Kasar, S. (2009). “Pour une Sèmiotique de la Traduction”. La Traduction et Ses Mètiers. Eds.: C. Laplace, M. Lederer and D. Gile. Caen: Lettres Modernes Minard, Coll. “Champollion 12”, 163-175.
• Pierce, C. (n.d). “Charlie and the Political Correctness Factory”. Roald Dahl’s Fan. Access (12.06.2019): https://www.roalddahlfans.com/about-dahl/criticism-and-analysis/charlie-and-the-political-correctness-factory/.
• Pride. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/ definition/pride.
• Proper Noun. (n.d). Lexico. Access (12.05.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ proper_noun.
• Sloth. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/definition/ sloth.
• The Holy Bible. (1611). The King James Version [Kobo Books]. Access: Rakuten Kobo.
• Tuna, D. (2016). “Çevirmek İçin Çözümlemek: Bel Kaufman’ın Sunday in the Park Başlıklı Öyküsünde Anlam Arayışı”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi.
• Volume 5. April 2016. http://www.rumelide.com/ ISSN: 2148-7782 (page)/(online). DOI Number: 10.29000/rumelide.336479, p. 76-97.
• Tuna, D. (2017). “Exploring the Nature of Translation of Names In Children’s Literature”. Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-. ISSN:1308-2140, Vol. 12/ 15. www.turkishstudies.net. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/ s.579- 594.
• Tuna, D. and Kuleli, M. (2017). Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin Bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli. Konya: Eğitim.
• Van Coillie, J. (2014). “Character Names in Translation”. Children’s Literature in Translation, Challenges and Strategies. Eds.: J. Van Coillie and W. P. Verschueren. New York: Routledge, 123-139.
• Verruca. (n.d). Lexico. Access (19.08.2019): https://www.lexico.com/en/definition /verruca.
• Violet. (n.d). Behind the Name. The Etymology and History of first Names. Access (19.08.2019): https://www.behindthename.com/name/violet.
• Wrath. (n.d). Lexico. Access (10.05.2019): https://www.lexico.com/en/ definition/wrath.
• Yanya, S. D. (2020). Examining themes of trauma and discrimination in Roald Dahl's works from the viewpoint of semiotics of translation (Master's thesis). İstanbul Yeni Yüzyıl University, İstanbul.