Nesîmî ve Ahmet Paşa’nın yayımlanmış divanlarında bulunmayan bazı şiirleri

Yıl 2020, Sayı: Ö8, 349 - 356, 21.11.2020

Gülşah Gaye Fidan

https://doi.org/10.29000/rumelide.825962

Öz

Nesîmî, XIV. Yüzyılda yaşamış Azeri sahasının önemli şairlerindendir. Kaynaklarda hayatıyla ilgili fazla bilgi olmayan şairin, İran’da Hurûfîlik mezhebinin kurucusu Fazlullah’ın halifelerinden olduğu ve inancı nedeniyle derisi yüzülerek öldürüldüğü bilinmektedir. Nesîmî’nin bilinen iki eseri olan Türkçe ve Farsça Divanlarının kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunmaktadır. Ahmet Paşa ise XV. yüzyıl, Anadolu sahasının önemli şairlerindendir. Hayattayken “sultânü’ş-şu’arâ” unvanını kazanan şair, Türk edebiyatında nazîrecilik geleneğinin önde gelen isimlerindendir. Kaside ustası olarak bilinen şairin elde bulunan tek eseri Divanı’dır. Ahmet Paşa’nın divanının da kütüphanelerde pek çok yazma nüshası bulunmaktadır. Bu çalışmada Nesîmî ve Ahmet Paşa’nın, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar bölümünde yer alan 5879 numarada kayıtlı bir şiir mecmuası içerisinde yer alan ancak yayımlanmış divanlarında bulunmayan şiirleri tespit edilmiştir. Bu vesileyle öncelikle şiir mecmualarının edebiyat tarihimizdeki yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. Farklı dönemlerde yaşamış pek çok şairin şiirlerine yer verilen bu mecmualar, gerek dönemin şiir zevki hakkında bilgi sunmaları, gerek müstakil bir divânı bulunmayan şairlerin şiirlerine yer vermeleri; gerekse de bu çalışmada olduğu gibi kimi şairlerin basılı divanlarında yer almayan şiirleri içermeleri açısından son derece önem arz etmektedirler. Çalışmaya konu olan mecmua içerisinde Nesîmî’nin 2 ve Ahmet Paşa’nın 3 adet yayımlanmamış şiiri tespit edilmiştir. Bu şiirler yeniden değerlendirilerek gerekli tashihler yapılmış ve bu çalışma ile tenkitli metin çalışmalarına katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Nesîmî, Ahmet Paşa, mecmua

Nesîmî and Ahmet Pasha's some poems not included in the published divans

Öz

Nesîmî is one of the important poets of the Azeri area who lived in the XIVth century. It is known that the poet, whose life is not known much in the sources, was one of the caliphs of Fazlullah, the founder of the Hurufism sect in Iran and was killed by skinning because of his belief. There are many manuscript copies of the two-known works of Nesîmî in Turkish and Persian Divan in libraries. Ahmet Pasha, on the other hand, is one of the important poets of the Anatolian area in the XVth century. The poet, who earned the title of "sultânü’ş-şu’arâ "while he was alive, is one of the leading names in the tradition of nazîre in Turkish literature. There are many manuscript copies of Ahmet Pasha's divan's in libraries as well. In this study, the poems of Nesîmî and Ahmet Pasha, included in a poetry journal registered in Süleymaniye Library, Manuscript Donations section number 5879, but not found in published divans were determined. On this occasion, the place and importance of poetry journals in our literary history has been emphasized. These journals, which include the poems of many poets who lived in different periods, present information about the preference of poetry of the period, and include the poems of poets who do not have an independent divan; however, as in this study, they are extremely important in terms of including poems that are not included in the printed divans of some poets. In the journal that is the subject of the study, 2 unpublished poems by Nesîmî and 3 by Ahmet Pasha were determined. These poems were re-evaluated, and necessary corrections were made, and it was aimed to contribute to critical text studies with this study.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Nesîmî, Ahmet Pasha, Journal

Kaynakça

• Ayan, H. (2014), Nesîmî Hayatı, Edebi Kişiliği ve Türkçe Divanının Tenkitli Metni, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Aydemir, Y. (2007). “Metin Neşrinde Mecmuaların Rolü ve Karşılaşılan Problemler”. Turkish Studies, (2), 123-137.
• Bilgin, A. (2007). “Nesîmî Dîvânı”. DİA, c.33, İstanbul..............................
• Gerçek, İ. (2015), Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü 5879 Numarada Kayıtlı Mecmû’a-i eş’âr (98a-192a), Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• İdin, H. (2015), Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü 5879 Numarada Kayıtlı Mecmû’a-i eş’âr (1b-97b), Gaziantep üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Kalyon, F. (2015), “Nesîmî’nin Divanı’nda ve Diğer Kaynaklarda Rastlanmayan Şiirleri”, Turkish Studies, (10/16), 783-806.
• Kanar, M. (2009). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Cilt II, İstanbul: Say.................
• Karakaş, M. (2019) “Seyyid Nesimi’nin Bilinmeyen Gazelleri”. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. (43/1), 120-144.
• Karakoç, K. (2020). “Bir Şiir Mecmuasında Tespit Edilen Nesîmî’nin Bilinmeyen Gazelleri”, AHBV Edebiyat Fakültesi Dergisi (HEFAD), (2), 43-55.
• Kesik, B. – Şengül, E. (2017). “Nesimi’nin Yayımlanmamış Gazelleri”, Mertol Tulum Kitabı, Sivrihisar Belediyesi, 457-463.
• Köksal, M. F. (2011). “Biyografik Kaynak Olarak Siir Mecmuaları ve Kastamonulu İshâk-zâde Fevzî Mecmûası”, Prof. Dr. Mustafa İsen Adına Uluslararası Klâsik Türk Edebiyatında Biyografi Sempozyumu- Bildiriler, Nevsehir Üniversitesi, 6-8 Mayıs 2010, Nevsehir, 449-467, Ankara:AKM.
• Köksal, M. F. (2012). “Şiir Mecmûalarının Önemi ve Mecmûaların Sistematik Tasnifi Projesi” (MESTAP)”. Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları VII Mecmûa: Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı. Haz. Hatice Aynur vd., İstanbul: Turkuaz, 409-431.
• Köksal, M.F. (2000). “Nesimi’nin Bilinmeyen Tuyuğları”, Internatıonal Journal of Turkish Studies, Agâh Sırrı Levend Hatıra Sayısı. II, (24), University of Wisconsin.Harvard University Press, 138-208.
• Köksal, M.F. (2009). “Seyyid Nesîmî’nin Yayımlanmamış Şiirleri”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (50), 77-135.
• Öntürk, T. (2017). “Ahmed Paşa’nın Yayımlanmış Divanı’nda Yer Almayan Şiirleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, (10), 54.
• Poyraz, Y. (2014). “Pervane Bey Nazire Mecmuası’na Göre Ahmed Paşa’nın Yayımlanmış Divanı’nda Yer Almayan Şiirleri”,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (7/29),700-712.
• Tanyıldız, A. (2019). “Nesîmî’ye Atfedilen Bazı Yeni Şiirler Üzerine Bir Değerlendirme”, Nesîmî Kitabı (Editörler: Âlim Yıldız, Yusuf Yıldırım), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 147-175.
• Tarlan, A. N. (1992). Ahmet Paşa Divanı, Ankara, Akçağ............................................
• Tılfarlıoğlu, M. (2019). “Şairlerin Bilinmeyen Gazelleri”, Mavi Atlas. (7/1), 163-184.
• Tunç, S.(2000) “Konya Mevlana Müzesi 2455 Numarada Kayıtlı Bir Şiir Mecmuası”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 105-139.
• Zülfe, Ö. (2005), “Seyyid Nesîmî’nin Tuyuğlarına Ek”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 2(4), 121-135.