Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nı kim yazdı? Üstyorum, okuma kontratı ve suje kavramlarıyla Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nı yeniden düşünmek

Yıl 2020, Sayı: 21, 257 - 266, 21.12.2020

Gökhan Tunç

https://doi.org/10.29000/rumelide.839144

Cited By: 1

Öz

Birçok Türk edebiyatı tarihi kitabında, Türk edebiyatı isimler sözlüğünde ve bilimsel makalede, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı adlı eser, İlhan Selçuk’un ilk ve tek romanı olarak gösterilmektedir. Ancak daha çok deneme, düşünce ve gazete yazılarıyla tanınan Selçuk’un, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’na yazdığı ön sözde ifade ettiği düşünceler, aslında söz konusu kitabın türü ve yazarının kim olduğu konusunda var olan ön kabullerin sorgulanması gerektiğini düşündürür. Çünkü Selçuk, bahsedilen ön sözde, Dr. Cengiz Yurtoğlu’nun, babası Yüzbaşı Selahattin’e ait anı defterlerini kendisine getirdiğini ve kendisinin birtakım eksiltmeler ve düzenlemelerle kitabı yayımladığını dile getirir. O hâlde bu noktada sorulması gereken soru, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı adıyla yayımlanan kitabın roman türüne mi; yoksa anı türüne mi dâhil edilmesi gerektiğidir. Bununla birlikte ilk soruyla doğrudan bağlantılı olarak kitabın gerçek yazarının kim olduğu da tartışılmalıdır. Bu makalede, temel olarak, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nın, bilinenin aksine roman türüne değil, anı türüne dâhil edilmesi gerektiği savlanacaktır. Dolayısıyla Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nın yazarının İlhan Selçuk olmadığı, onun kitabı yayına hazırladığı ileri sürülecektir. İfade edilen görüşün kanıtlanma sürecinde, üstyorum, okuma kontratı ve suje kavramlarına başvurulacaktır. Buna göre, İlhan Selçuk’un bazı sözleri ve bilhassa arka kapak üzerinden oluşan üstyorum zinciri, her ne kadar ele alınan metni roman türüyle ilişkilendirse de, kitabın ön sözünde İlhan Selçuk tarafından ortaya konan okuma kontratı ve Rus Biçimcileri’nin suje kavramı göz önünde bulundurulduğunda Yüzbaşı Selahattin’in Romanı’nın Selahattin Yurtoğlu tarafından kaleme alınan anı kitabı olduğu ortaya çıkacaktır.

Anahtar Kelimeler

İlhan Selçuk, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı, üstyorum, okuma kontratı, suje

Who wrote Yüzbaşı Selahattin’in Romanı? Rethinking Yüzbaşı Selahattin’in Romanı through the notions of metacommentary, reading contract and subject

Öz

In many of books of Turkish literature history, dictionaries of names in Turkish literature and academical articles, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı is presented as the first and only novel by İlhan Selçuk. However, the thoughts that were put forward in the preface of Yüzbaşı Selahattin’in Romanı by İlhan Selçuk, known more for his essays, opinion writings and newspaper articles, make us think that it is necessary to question the presuppositions related to the genre and the writer of the book. In the mentioned preface, Selçuk states that Dr. Cengiz Yurtoğlu gave him Captain Selahattin’s, his father, diary and Selçuk published the book by making some reductions and corrections himself. Therefore, the question is whether the book published as Yüzbaşı Selahattin’in Romanı belongs to novel or memoir genre. In addition to this, actual writer of the book should be discussed in direct reference to the first question. In this article, it is going to be claimed that Yüzbaşı Selahattin’in Romanı should be counted as a memoir rather than a novel contrary to what is believed. Hence, it is going to be asserted that İlhan Selçuk is not the writer of the book but he has prepared it for publication. The notions of metacommentary, reading contract and subject are going to be referred to during the proof process of the mentioned opinion. Accordingly, it is going to be revealed that Yüzbaşı Selahattin’in Romanı is a memoir written by Selahattin Yurtoğlu when the reading contract confessed by İlhan Selçuk in the preface and Russian Formalists’ notion of subject are taken into consideration even if some of İlhan Selçuk’s utterances and especially the chain of metacommentary on the end cover of the book associate the text with novel genre.

Anahtar Kelimeler

İlhan Selçuk, Yüzbaşı Selahattin’in Romanı, metacommentary, reading contract, subject.

Kaynakça

• Apaydın, M. (Mayıs-Haziran-Temmuz 2002). Biyografik Roman Türünün Türk Edebiyatındaki Gelişimi Üzerine Bazı Dikkatler. Hece: Türk Romanı Özel Sayısı Cilt 2 65-66-67: 557-569.
• Aslankara, M. S. (2003). İlhan Selçuk: Yüzbaşı Selahattin’in Romanı. Türk Romanında Kurtuluş Savaşı. Mürşit Balabanlılar (Haz.). İstanbul: İş Kültür.
• Eagleton, T. (2014). Edebiyat Kuramı: Giriş. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Frye, N. (2015). Eleştirinin Anatomisi. Hande Koçak (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ilhan-selcuk [erişim tarihi: 13.06.2020]
• Işık, İ. (2007). Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi Cilt 8. Ankara: Elvan.
• Jameson, F. (2003). Dil Hapishanesi: Yapısalcılığın ve Rus Biçimciliğinin Eleştirel Öyküsü. Mehmet H. Doğan (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Jameson, F. (2008). Modernizmin İdeolojisi: Edebiyat Yazıları. Kemal Atakay-Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis.
• Jameson, F. (2011). Siyasal Bilinçdışı. Yavuz Olagan-Mesut Varlık (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Kayalı, K. (Mayıs-Haziran-Temmuz 2002). Bir Arayışın Önemli Bir Durağı: Devlet Ana. Hece: Türk Romanı Özel Sayısı Cilt 2 65-66-67: 813-825.
• Necatigil, B. (1983). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık.
• Parer, M. Ö. (2004). Rus Biçimciliği ve Şklovski. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Ricoeur, P. (2007). Zaman ve Anlatı: 1. Zaman-Olayörgüsü-Üçlü Mimesis. Mehmet Rifat-Sema Rifat (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Selçuk, İ. (1979). Yüzbaşı Selahattin’in Romanı: Birinci Kitap. İstanbul: Remzi.
• Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi-Cilt II (2010). Ed. Murat Yalçın. İstanbul: Yapı Kredi.
• Tomaşevski, B. (2005). Tema Örgüsü. Tzvetan Todorov (Haz.). Yazın Kuramı: Rus Biçimcilerinin Metinleri içinde. Mehmet Rifat-Sema Rifat (Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Topçu, Y. G. (Temmuz 2009). Anlatı ve Biçim İlişkisine Neoformalist Bir Yaklaşım: Yazı-Tura Örneği. Erciyes İletişim 1 (2): 104-121.