Çeviri eğitimine yönelik yeti temelli çeviri süreci ilişkisi

Yıl 2020, Sayı: 21, 915 - 932, 21.12.2020

Refika Zuhal Gılıç

https://doi.org/10.29000/rumelide.843015

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada çevirmenin baş aktör olarak deneyimlediği ve yönlendirdiği çeviri süreci ve bu süreçte devreye soktuğu yetilere değinilecektir. Ayrıca bu çalışmada çeviri eğitiminde kullanılmak üzere, çevirmen yetileri ve alt yetilerine dair kuramsal veriler eşliğinde zaman zaman bazı önermeler de yer verilecektir. Bu araştırma, üç ana bölüm ve alt başlıklarıyla tartışılacaktır. Üç ana bölüm olan kaynak metni algılama sürecindeki beceriler, hedef metni (çeviriyi) üretim sürecindeki beceriler ve erek metnin çevirmenin işvereninden ve hedef kültürden aldığı karşılığın (dönütün) değerlendirilmesi, alt başlıklarıyla beraber irdelenecektir. Bu analizin birincil hedefi çeviri öğrencilerinde bir çevirmende bulunması beklenen yetilerin yazılı çeviri süreciyle ilişkilendirilerek aktarılmasıyla beraber, yeni çevirmen yetileri önererek çevirmen adaylarında mesleki yeti farkındalığı oluşturmaktır. Yapılan bilgi sunusuyla söz konusu çeviri ve çevirmen yetileri hakkında bilim insanlarının ortaya koyduğu savların farklılık gösterdiği gözlemlenmektedir. Bu farklılıklar her ne kadar çeviri öğrencileri için bir zenginlik teşkil etse de, yeti bazlı çeviri sürecinin derslerde bütüncül şekilde aktarılmasının daha faydalı olacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla bu araştırmada arka planda tutulan, hatta hiç önemsenmeyen eski ve yeni yetilere ait oldukları çeviri basamağı bağlamında değinilecektir. Sonuç olarak, bu çalışmada yazılı çeviri eğitimi için oluşturulan üç aşamalı aktif çeviri süreci ve devredeki çeviri yetileri modeli önermesiyle, yeti tabanlı çeviri eğitimine katkı sağlayacak bir ders olarak önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri yetisi, çevirmen yetisi, çeviri süreci, çeviri eylemi, çeviri eğitimi

Competency-based translation process relationship for translation education

Öz

In this study, the translation process experienced and guided by the translator as the main actor and the competences s/he activates as in this process will be mentioned. Besides, in this study, some propositions will be given place from time to time in company with the theoretical data regarding translator competences and translator sub-competences for translation education.This research will be discussed by using three main titles and sub-titles. The three main titles which are called competences in the process of source text perception, competences in the process of the production of the target text, evaluation of the feedback that the target text received from the translator’s employer and target culture, will be scrutinized with their subtitles. The primary goal of this analysis is to create professional competence awareness in translation students by suggesting new translation skills, as well as transferring the translation skills that are expected to be present in a translator by associating them with the written translation process. Via the presentation of the information, it is observed that the arguments propounded by scientists about the aforementioned translation and translator competences differentiate. Although these differences constitute a wealth for translation students,; it is thought that it will be more beneficial to transfer the competence-based translation process in the lessons in a holistic way. Accordingly, in this study, the old and new competences that are kept in the background or even ignored at all, will be mentioned in the context of the translation step they belong to. Consequently in this study; The Three-Staged Active Translation Process and the Translation Competences Model created for the translation education can be suggested as a lesson that will contribute to competence-based translation education.

Anahtar Kelimeler

Translation competence, translator competence, the process of translation, act of translation, translatin education (training).

Kaynakça

• Adalı, O. (2003), Anlamak ve Anlatmak, 1.Baskı, Pan, İstanbul.
• Albir, A. H. (2007). Competence-based curriculum design for training translators. The interpreter and translator trainer, 1(2), 163-195.
• Akalın, R. (2016). Akademik Çeviri Eğitimi Açısından Çeviri Edinci Kavramı ve İçerimleri. Diyalog, 2016/2,56-65.
• Aslan-Karakul, S. (2015). Çeviri Uğraşı. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,Volume 10/4, p. 63-78. DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7931 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY
• Bachman, L. F. (1990). Fundamental Considerations in Language Testing. Oxford: Oxford University Press.
• Birkan-Baydan, E. (2016). Çeviri Eğitiminde Çeviri / Çevirmenlik Edinci: Problem Çözme Ve Karar Verme Konusunda Bır Farkındalık Uygulaması. İ.Ü.Çeviribilim Dergisi, 4 (7), 103-125. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/iuceviri/issue/16998/177608
• Canale, M., Swain, M. (1980). “Theoretical Bases of Communicative Approaches to Second Language Teaching and Testing”. Applied Linguistics, 1, 1-47.
• Canale, M. (1983). “From Communicative Competence to Communicative Language Pedagogy”. In J.C. Richards & R.W. Schmidt, (Ed). Language and Communication (pp.2-27). London:Longman.
• Celce-Murcia, M. (2008). “Rethinking the Role of Communicative Competence in Language Teaching”. In E. A. Soler & M.P. S. Jordà (Ed). Intercultural Language Use and Language Learning (pp. 41-57). Springer.
• Celce-Murcia, M., Dörnyei, Z., Thurrell, S. (1995). “Communicative Competence: A Pedagogically Motivated Model with Content Specifications”. Applied Linguistics, 6(2), 5-35
• Crystal, D., & Davy, D. (1969). Investigating English style: David Crystal, Derek Davy. London, Indiana University Press.
• Delisle, J. (2001) Analyse du discours comme méthode de traduction. Initiation à la traduction française de texte pragmatiques anglais (1982). Çeviri Yöntemleri İçin Söylem Çözümlemesi. (J. U. Derkunt Çev.). İstanbul: Marmara Üniversitesi. (1980).
• Delisle, J. (1982). Analyse du discours comme méthode de traduction. Initiation à la traduction française de texte pragmatiques anglais, Théorie et pratique (2ème édition). Ottawa: Ed. De l’Université d’Ottawa.
• Durukan, E. (2016). The Relevance of Translation-Focused Contrastive Grammar in the Acquisition of Basic Translation Skills / Çeviri Odaklı Karşılaştırmalı Dilbilgisinin Temel Çeviri Becerisi Edinimindeki Önemi Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 41-52, Ağustos 2016 Journal of Language Education and Research, 2(2), 41-52, August 2016 http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jlere/ Copyright © 2016 by JLERE ISSN: 2149-5602
• Durmuşoğlu, G. (1991). Metin Dilbilim, Çeviri Süreci ve Çeviri Değerlendirmesi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, sayı 1, 105-114.
• Erkurt, G. Ş.(2014), Kişilik Ve Kültür Etkileşimi Bağlamında Çevirmen İdiokültürü’nün Çeviri Ürün Aracılığıyla Erek Sosyal Yapıya Etkisi, Tarih Okulu Dergisi (TOD), Yıl 7, Sayı XIX, ss. 23-46.
• Ersoy, H., & Balkul, H. (2012). Teknolojik gelişmelerin çevirmen ve çeviri mesleği açısından olumlu ve olumsuz etkileri: Çeviri alanında yeni yaklaşımlar. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(2), 295-307.
• Eruz, S. (2004). Çeviri Bir Sanat Mıdır? Çevirmen Yetiştirme Sürecinde Akademik Çeviri Eğitimi. Internationales Übersetzungssymposium -Übersetzung- und Übersetzerprobleme. (Uluslararası Çeviri Sempozyumu -Günümüzde Çeviri ve Çevirmen Sorunları), 11-12 Ekim 2004, Sakarya Üniversitesi, Sakarya. Eruz, S. (2003). Çeviriden Çeviribilime. İstanbul: Multilingual.
• Göktaş, N. (2014). Yorumlayıcı çeviri kuramı’ndan çeviri eğitimine: Yorumlayıcı çeviri yöntemi. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 2(2), 46-60.
• Hansen, G. (1999). Die Rolle der Fremdsprachlichen Kompetenz, Handbuch Translation içinde, Mary Snell-Hornby, Hans G. Hönig, Paul Kussmaul, Peter A. Schmitt,341-343. Tübingen: StauffenburgVerlag.
• House, J. (1976) A Model for Translation Qualıty Assessment. Tübingen: Guııter Narr Verlag.
• Hymes, D. H. (1972). On Communicative Competence. J. B. Pride, J. Holmes, (Ed.) Sociolinguistics in (p. 269-93). Harmondsworth: Penguin Books.
• Kansu-Yetkiner, N. (2009). Çeviribilim edinbilim ilişkisi üzerine. İzmir Ekonomi Üniversitesi.
• Kautz, U. (2002). Handbuch Didaktik des Übersetzens und Dolmetschens. München: Iudicium-Verlag.
• Köktürk, Ş., & Çoban, F. (2011). Çeviri Ve Anlama: Çeviride Anlamayı Etkileyen Faktörler.
• Ladmiral, J.R. (1978). Traduction et Connotation. Dilbilim III, İstanbul: Üniversitesi.
• Lederer, M. (1994). La traduction aujourd’hui, le modèle interprétatif. Paris: Hachette.
• Lederer, M. (1987). “La théorie interprétative de la traduction”. Le Français dans le monde. Recherches et applications, Août-eptembre 1987, no spécial, p.11-16, Paris.
• Lederer, M. (1981). La traduction simultanée-fondements théoriques. Lettres Modernes. Paris: Minard.
• Martínez Melis, N., & Hurtado Albir, A. (2001). Assessment in translation studies: Research needs. Meta: journal des traducteurs/Meta: Translators' Journal, 46(2), 272-287.
• Neubert, A. (2000). "Competence in Language, in Languages, and in Translation".). Schaffner, C. and Beverly A. Devetoping Translation Compelence (içinde). John Benjamins: Amsterdam, Philadelphia.
• Newmark, P. (1988) A Textbook of Translation. Prentice Hail.
• Özyön, A. (2014), Çeviri Sürecine Kaynak Metin Odaklı Yaklaşım - Source Text-Oriented Approach to Translation Process, IJLET (International Journal of Languages’ Education and Teaching ), Volume 3, Issue 1, , p.17-24, ISSN:2198-4999.
• PACTE (1998): “La competencia traductora y su aprendizaje: Objetivos, hipótesis y metodología de un proyecto de investigación,” IV Congrés Internacional sobre Traducció, Universitat Autònoma de Barcelona.
• PACTE (2000). “Acquiring Translation Competence: Hypotheses and Methodological Problems of Research Project,” Investigating Translation (A. Beeby, D. Ensinger and M. Presas, eds), Amsterdam, John Benjamins.
• Şevik, N. & Gündoğdu, M. (2018). Çeviri Eğitiminde Çevirmen Adayı Öğrencilerin Edinmesi Gereken Temel Becerilere Bir Üst Bakış. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 78-89.
• Yalçın, P. (2003) Jean-Louis Mattei’den Örneklerle Çeviride Kültürel Unsurlar Sorunu G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 23, Sayı 1 (2003) 47-58
• Yücel, F. (2007). Tarihsel ve kuramsal açıdan çeviri edimi. Dost.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Topkapı: İstanbul.
• Wilss, W. (1982) The Science of Translation. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
• Zainnurrahman. (2010). Five Translation Competencies. Zainurahman’s Personal Journal.