Henry James’in Beast in the Jungle adlı kısa romanının Türkçeye yapılan çevirilerinin karşılaştırılması

Yıl 2020, Sayı: 21, 991 - 1004, 21.12.2020

Harika Karavin Yüce

https://doi.org/10.29000/rumelide.843471

Cited By: 1

Öz

Edebi eserlerin farklı zamanlarda yeni çevirilerinin üretilmesi, bu eserlerin “yeniden çeviri” bağlamında ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Yayın dünyasında önemli bir yere sahip olan yeniden çevirilerin incelenmesi edebi çevirilerin üretim ve alımlanma koşulları hakkında bilgi sunmaktadır. Söz konusu incelemeler çeviri kararlarının arkasında yatan nedenler üzerine de yoğunlaştığından çeviri eleştirilerinin nesnelliğine katkıda bulunmaktadır. Buradan hareketle, çalışmada Henry James’in 1903 yılında kaleme aldığı Beast in the Jungle kısa romanın Türkçeye yapılan iki çevirisi üzerinden nesnel bir çeviri eleştirisi sunulması amaçlanmıştır. Çevirmen davranışlarının belirlenmesinde betimleyici yaklaşım temel alınıp, kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkiler dilsel, biçemsel ve anlamsal düzlemde ele alınmıştır. Bu bağlamda, metinlerin aktarımında karşılaşılan dilsel, biçemsel ve anlamsal sorunlar üzerinde durulmuştur. Öte yandan, çeviri kararlarını etkileyen metin ötesi unsurları açığa çıkarmak amacıyla çalışmanın birinci bölümünde yazar ve biçemi hakkında bilgi verilip, hikayenin kısa özeti sunulmuştur. İkinci bölümde kaynak ve erek metinler arasındaki ilişkiler betimlenip, metinlerin birbirinden farklılaştığı noktalar saptanmıştır. Diğer ifadeyle, metinlerden seçilen örneklerle çevirmenlerin kaynak metni hangi noktalarda farklı okudukları, anladıkları ve yorumladıkları gösterilmeye çalışılmıştır. Farklılığın gözlemlendiği noktalarda çevirmenlerin aldığı kararlar ve bu kararların olası nedenleriyle ilgili varsayımlar üretilmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise, oluşturulan varsayımlar üzerinden çevirmen davranışlarıyla ilgili bazı gözlemlerde bulunulmuştur. Ayrıntılı incelemeler sonucunda çevirmenlerin kaynak metni farklı şekilde okudukları ve yorumladıkları sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

çeviri eleştirisi,, yeniden çeviriler,, betimleyici yaklaşım, çeviri kararları

A comparison of Turkish translations of Henry James’ short novel Beast in the Jungle

Öz

Production of new translations of literary works at different times makes it necessary to deal with these works within the framework of “re-translation”. Analysis of re-translations that have a significant place in publishing industry provides information regarding production and reception of literary translations. Since such analyses also focus on the reasons behind translation decisions, they contribute to the objectivity of translation criticisms. Thus, this study aims to present an objective translation criticism through two Turkish translations of the short novel, Beast in the Jungle, written by Henry James in 1903. In order to identify translator behaviors, descriptive approach was adopted, and the relations between the source and target texts was examined on linguistic, stylistic and semantic level. In this context, the linguistic, stylistic and semantic problems observed in the transfer of the texts were touched upon. On the other hand, in the first part of the study, some information about the author, his style and the synopsis was given with the aim of revealing the extra-textual elements that affected translation decisions. In the second part, the relations between the source and target text were described, and the observed divergences between them was identified. To put it differently, with the selected examples from the texts, it was aimed to show at which points the translators read, understand and interpret the text differently. For the divergences, some assumptions regarding translation decisions and their probable reasons were provided. In the last part of the study, based on these assumptions, some observations for the translator behaviors were made. As a result of the detailed analyses, it was concluded that the translators read and interpreted the source texts in a different way.

Anahtar Kelimeler

translation criticism,, re-translations, descriptive approach,, translation decisions

Kaynakça

• Aytür, Necla (1988). Ormandaki Canavar. Yürek Burgusu. İstanbul: Adam.
• Berman, Antoine (1990). La retraduction çömme espace de traduction. Palimpsestes Retraduire,4, Paris: Presses de la Sorbonne Nouvelle.
• Ece, Ayşe (2010). Edebiyat çevirisinin ve çevirmenin izinde. İstanbul: Sel.
• Geismar, Maxwell (1963). Henry James: The Beast in the Jungle: Nineteenth-Century fiction, 18 (1), California: University of California Press.
• Goodheart, Eugene (2003). What may knew in ‘The Beast in the Jungle”. The Sewanee Review, 111 (1), Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Henderson, Andrea (2004). Henry James. Encylopedia of World Biography, 2 (8), Detroit: Gale.
• James, Henry (1993). The Beast in the Jungle and other stories. Dover: Dover Publications.
• James, Henry (2000). What Maisie Knew. United Kingdom: Wordsworth Editions Ltd.
• Özarpacı, Aslı S. (2015). Ormandaki Canavar. İstanbul: Altın Bilek.
• Patrick, Walton R. (1967). Poetic style in the contemporary short story. College Composition and Communication, 18 (2).
• Venuti, Lawrence (2013). Translation changes everything: Theory and practice. London & New York: Routledge.