TV dizi adlarındaki kelime türlerinin tahlil ve tasnifi

Yıl 2021, Sayı: 22, 67 - 95, 21.03.2021

Gülşah Parlak Kalkan

https://doi.org/10.29000/rumelide.885506

Öz

Karşılıklı olmanın zorunlu olmadığı durumlarda iletişimi bilhassa kitlesel düzeyde gerçekleştiren araçlara kitle iletişim araçları denmektedir. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de uzun yıllardır ulaşılabilirlik bakımından en kolay ve en ucuz olan kitle iletişim aracı televizyondur. Türkiye’de 2015 yılında yapılan bir araştırma neticesinde ise ekrana gelen 8 bin 500 programın %40’ını diziler oluşturmaktadır. Türk insanının büyük bir çoğunluğunun alacağı kararlardan yaşam şekline kadar pek çok mevzuda takipçisi olduğu dizilerden etkilendiği düşünüldüğünde Türkçenin her bakımdan durumunu öncelikle bu programlar açısından değerlendirmek elzemdir. Konuyla ilgili literatür incelendiğinde ise kitle iletişim araçlarındaki kültürel motiflerin tespitiyle ilgili pek çok kıymetli çalışma bulunmaktadır. Ancak güncel dilin durumunu ve dinamizmini somut bir şekilde tespit etmeye yönelik çalışmalar için önemli bir saha oluşturan kitle iletişim araçlarında Türkçe ile ilgili çalışmaların da sayısını arttırmak gerekmektedir. Bu maksatla söz konusu çalışmada, Türkiye’de reyting sıralamasında önde olan ATV, Fox, Kanal D, Kanal 7, Show TV, Star TV ve TRT 1 kanallarında dünden bugüne yayınlanan dizi adlarındaki kelimelerin tür bakımından tasnifi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda ilgili kanallara ait internet sitelerinden derlenen toplam 576 dizi adındaki kelimeler, Zeynep Korkmaz’ın Türkiye Türkçesi Grameri-Şekil Bilgisi eserindeki sınıflandırmaya uygun olarak “Anlamlı Kelimeler (Adlar, Fiiller, Sıfatlar, Zamirler, Zarflar)”, “Görevli Kelimeler (Bağlaçlar, Edatlar)” ve “Anlamlı-Görevli Kelimeler (Ünlemler)” şeklinde kategorize edilmiştir. Neticede dizi adlarında kullanılan kelimelerin kavram alanı, sözlükte madde başı olan kelime çeşitliliği ve kelimelerin tür dağılımı ile ilgili istatistiksel tespitlere ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

TV, söz varlığı, Türkçe, tür ad

Analyse and classification of word types in the names of tv serials

Öz

In cases where mutuality is not obligatory, especially on a mass level is called a communication tool that performs the mass media. As in the World, television has been the easiest and cheapest mass communication tool in our country for many years. In 2015, the series consists of 40% of the broadcasted 8 thousand 500 programs in Turkey. Considering that the vast majority of Turkish people are affected by the TV series they follow on many issues from their decisions to their lifestyle, it is essential to evaluate the situation of Turkish in all respects primarily in terms of these programs. When the literature on the subject is examined, there are many valuable studies on the determination of cultural motifs in mass media. However, it is necessary to increase the number of studies on Turkish in mass communication tools, which constitutes an important field for studies to determine the status and dynamism of the current language in a concrete way. For this purpose, in this study. In this study, it is aimed to sort out series names according to their genres. Those series were selected from main TV channels such as ATV, Fox, Kanal D, Kanal 7, Show TV, Star TV and TRT 1. Accordingly, 576 series were collected from internet sites of above mentioned channels and were categorised as ‘significative words (noun, verb, adjective, pronoun, adverb)’, ‘functionary words (conjunction, preposition) and ‘significative-functionary words (interjection) in accordance with classification of Zeynep Korkmaz’s ‘Turkish Grammar-knowledge of form’. Data achieved by the procedure of document analysis were evaluated according to phenomenological study which is one of the qualitative research techniques. Finally, statistical data were achieved related to conceptual field of words used in series names, word diversity in headword and distribution of genre.

Anahtar Kelimeler

TV, vocabulary, Turkish, genre

Kaynakça

• Akınerdem, F. (2012). Yerli dizi anlatıları ve izleyici katılımı: Uçurum dizisini Ekşisözlük ve Twitter’la birlikte izlemek. Folklor¬/Edebiyat, 18(72), 77-89.
• Akman, T. (2013). Ortaöğretim dil ve edebiyat kitaplarında kelime sıklığı çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Aksan, D. (2003). Her yönüyle dil ana çizgileriyle dilbilim. Ankara: TDK.
• Aksan, D. (2006). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin.
• Aksan, D. (2006). Anadilimizin söz denizinde. Ankara: Bilgi.
• Aksan, Y. ve Aksan, M. (2016). Türkçenin derlem temelli sıklık sözlüğü: temel ilkeler ve uygulama. Sakarya: Uluslararası Sözlük Bilimi Sempozyumu, 81-93.
• Akyalçın, N. ve Aydoğan, D. (2019). Dede Korkut Hikâyeleri’nde yer alan kalıp sözler üzerine bir değerlendirme. Homeros, 2(4), 155-164.
• Armut, M. (2018). Yozgat’tan derlenen Türk mânilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 43-54.
• Ayan, S. ve Baş B. (2015). Çizgi Filmlerdeki söz varlığıyla ilkokul öğrencilerinin söz varlığı üzerine bir araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(4), 84-99.
• Aytaç, A. (2018). Aşkî’nin Heft Peyker mesnevisinde bulunan deyimler üzerine. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 20: 101-118.
• Baş, B. (2011). Söz varlığı ile ilgili çalışmalarda kullanılacak ölçütler. TÜBAR, XXIX, 27-61.
• Bayram, M.F. (2018). Türkiye’de “sahte ihtiyacın” kaynağı olarak dizi filmler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sos. Bil. Enstitüsü.
• Bulak, Ş. (2016). Bir mikro üslup inceleme denemesi: Ahmed Arif’in Merhaba, İçerde, Ay Karanlık, şiirlerinde üslup. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Ens. Dergisi, 55, 277-304.
• Bulut, S. (2012). Anadolu ağızlarında kullanılan kalıp sözler ve bu kalıp sözlerin kullanım özellikleri. Turkish Studies, 7(4), 1117-1155.
• Buran, A. ve Yüksel Çak, B. (2012). Türkiye’de diller ve etnik gruplar. Ankara: Akçağ.
• Çal, A. (2015). Türkiye’de farklı dönemlere ait kelime sıklığı çalışmaları üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies, 10(89), 715-730.
• Coşkun, M. (2012). Üslup çalışmaları üzerine. Nesrin İnşası: Düz yazıda dil, üslup ve türler (Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları V). İstanbul: Turkuaz.
• Çitgez, M. (2018). Dede Korkut Hikâyeleri’nin söz varlığı. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çotuksöken, Y. (1989). Bir dilin sözvarlığı. Varlık, 987, 11.
• Daşman, A. (2017). Kadın ve kadın leksikolojisinin anlambilimsel özellikleri. SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 113-122.
• Demirtaş, A. (2019) “Sanal ortam”daki yazışma dilinin Türkçeye etkisi üzerine. International Human and Civilization Congress from Past to Future Kongresi Kongre Kitabı, (387-394), Alanya.
• Ergin, M. (2012). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım. Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göz, İ. (2003). Yazılı Türkçenin kelime sıklığı sözlüğü. Ankara: TDK.
• Güllüdağ, N. (2012). Yazılı ve görsel basında dil estetiği. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 1(1), 49-58.
• Güzel, E. ve Karakurt, A. (2001). Dil yozlaşması ve söyleyiş bozukluğu: televizyon reklamlarının göstergebilimsel açıdan çözümlenmesi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 1-15.
• Güzel, A. ve Karadağ, Ö. (2013). Kelime sıklığı açısından Türk atasözleri üzerine bir değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 274-280.
• Harmanda, S. vd. (2011). Gazi üniversitesi edebiyat fakültesi çağdaş Türk lehçeleri ve edebiyatları bölümü öğrencileri üzerinde kelime hazinesi araştırması. Gazi Türkiyat, 9, 221-244.
• Hepçilingirler, F. (2005). Türkçe “OFF”. İstanbul: Remzi.
• Hirik, E. (2017). Türkiye Türkçesi duyu fiillerinde anlam ve kelime sıklığı ilişkisi . SUTAD, 41, 53-74
• Kahraman, M. (2017). Türk dilinin Cumhuriyet devri terimsel gelişim sürecine tarihi bakış (II), İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1289-1312.
• Kaplan, M. (2010). Kültür ve dil. İstanbul: Dergâh......................
• Karababa, S. (2013). Feyza Hepçilingirler’in romanlarında söz varlığı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karadeniz, B. B. (2018). Yaşar Kemal’in “Ağrıdağı Efsanesi” adlı romanının söz varlığı bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karagöl, E. ve Tarakcı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları, Milli Eğitim, 48(222), 149-171.
• Karahan, L. (1999). Radyo ve televizyon yayınlarında yöresel söyleyiş sorunu, radyo ve televizyon yayınlarında Türk dilinin kullanımı - Tebliğler (25-26 Kasım 1998-Ankara), Ankara, 53-57.
• Kılınç, O. (2020). Sevinç Çokum’un “Bizim Diyar” romanında söz varlığı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(71), 58-65.
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Ankara: TDK.
• Kurt, B. (2019). Kelime eğitiminin temel kavramları. Ü. Şen (Ed.), Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Pegem Akademi.
• Kurtdaş, M. Ç. (2018). Jean Baudrilliard’ın simülasyon kuramında kitle iletişim araçları ve toplumsalın sonu. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2012-2023.
• Lüle Mert, E. (2012). Türkçenin sözvarlığı açısından Eflatun Cem Güney’in derleyip yazdığı masallar. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(2), 79-97.
• Ölker, G. (2011). Yazılı Türkçenin Kelime Sıklığı Sözlüğü (1945-1950 Arası). Konya: Kömen.
• Sever, S. ve Karagül, S. (2014). Oğuz Tansel’in derleyip yazdığı masal kitaplarında yer alan sözvarlığı ögelerinin incelenmesi. Cyprus Folklor Edebiyat, 20(77), 17-187.
• Soydan, S. (2018). Tarama Sözlüğü’nün İlk üç cildinde kadın ve mutfak eşyaları hakkında kısmî söz varlığı çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 705-733.
• Tosunoğlu, M. ve Melanlıoğlu, A. (2005). Süheyl ü Nev-Bahâr’ın Türkçe söz varlığı ve Anadolu ağızları. Belleten, 1, 189-199.
• Türkben, T. (2018). Ömer Seyfettin hikâyelerinin Türkçenin söz varlığı bağlamında incelenmesi. TÜBAR, XLIV, 215-251.
• Türkçe Sözlük. (2005). Ankara: TDK.....................................
• Türker, A. ve Kırık A. M. (2019). Tarih dizisinde gerçeklik algısının oluşumu: Diriliş Ertuğrul dizisinin göstergebilimsel çözümlemesi. TRTakademi, 4(8), 489-512.
• Uçar, İ. ve Adaklı, A. (2019). Seydî Ali Reis’in Hulâsatü’l-Hey’et adlı eserindeki astronomi terimleri, Diyalektolog, 21, 1-22.
• Uçar, M. (2013). Anadolu ağızlarında kadının söz varlığına dair bir tasnif denemesi, Turkish Studies, 8(9), 2465-2485.
• Ulutaş, M. ve Kara, M. (2020). Türk atasözlerinde sık kullanılan kelimeler üzerine bir değerlendirme. RumeliDE, 21, 223-241.
• Wellington, J. (2006). Educational Research: Contemporary Issues and Pratical Approaches. London: Continuum.
• Yalçın, M. (2016). Popüler kültür ürünü olarak Türk televizyon dizilerinde etnografik iletişim kodların kullanımı: Diriliş Ertuğrul dizisi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7), 2332-2341.
• Yenen Avcı, Y. (2014). Cahit Uçuk’un “Türk İkizleri” romanında sözvarlığı. Cyprus Folklor Edebiyat, 20(78), 121-129.
• Yılmaz, A. (2020). Radyo ve sosyal medya yakınsaması: TRT Radyo ve TRT FM’in Facebook ve Twitter pratikleri. TRTakademi, 5(9), 28-50.
• Yılmaz, Y. ve Özkurt, E. (2016). Türkiye’de tv program adlarında Türkçeye uygunluk. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 7 (1), 1-19.
• https://dizi.yazarokur.com/trt-1-dizileri (Erişim Tarihi:16.03.2020).
• https://sozluk.gov.tr (Erişim Tarihi:12.03.2020)..............................
• https://tiak.com.tr/tablolar#aylik-tablolar (Erişim Tarihi:01.03.2020).
• https://www.atv.com.tr/diziler/arşiv (Erişim Tarihi:18.03.2020)...............
• https://www.diziler.com/kanal/Fox-tv/dizileri (Erişim Tarihi:05.03.2020).
• https://www.diziler.com/showtv/dizileri (Erişim Tarihi:03.03.2020).
• https://www.Fox.com.tr/dizi-izle (Erişim Tarihi:03.03.2020)....................
• https://www.kanal7.com.tr/dizi-izle (Erişim Tarihi:07.03.2020).
• https://www.kanald.com.tr/diziler/arşiv (Erişim Tarihi:06.03.2020).
• https://www.startv.com.tr/site-haritası (Erişim Tarihi:11.03.2020).