Türkçe öğretmeni adaylarının farklı metin tasarımlarına ilişkin görüşleri

Yıl 2021, Sayı: 22, 118 - 134, 21.03.2021

Seçil Ortaköylü Erhan Durukan

https://doi.org/10.29000/rumelide.885539

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı metin tasarımlarına ilişkin Türkçe öğretmeni adaylarının görüşlerini belirlemektir. Çalışma nitel araştırma modeline göre yürütülmüştür. Bu amaçla alan yazından hareketle metin tasarım ögeleri belirlenmiş, sekiz farklı tasarım oluşturularak iki farklı türde (öyküleyici ve bilgilendirici) metne uygulanmış ve bu metinlerin tasarımlarıyla ilgili Trabzon Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim görmekte olan 23 son sınıf öğrencisiyle görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler kodlanarak içerik analizi yapılmıştır. Çalışmanın sonunda katılımcıların en çok görüş bildirdikleri metin tasarım ögesinin görseller olduğu sonucuna ulaşılmıştır. En fazla tercih edilen metinlerin genellikle 2,5 kenar boşluğuna sahip, tırnaksız yazı karakterlerinden “Arial” ile 11 puntoda yazılmış, harfler arasındaki boşlukları normal olan, iki sütundan oluşan ve iki görselli oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca katılımcıların hiç görseli olmayan veya bir görsele sahip olan metinleri ve tek sütundan oluşan düzenlemeyi tercih etmedikleri sonuçları elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metin, metin tasarımı, Türkçe öğretmeni adayları

The opinions of prospective Turkish teachers on various text designs

Öz

The aim of this study is to determine the views of prospective Turkish teachers on different text designs. In this study, the qualitative research model was used. For this purpose, text design elements were determined based on the literature and eight different designs were created and applied to two different types of texts (narrative and informative). Interviews were held with 23 senior students studying at Trabzon University, Fatih Faculty of Education, Department of Turkish Education. Content analysis was made by coding the obtained data. At the end of the study, the most common text design element that the participants expressed an opinion was visuals. It was concluded that most of participants was preferred text that was designed with “Arial” typeface, 2.5 margins, 11 font size, normal letter spaces, consist of two columns and have two visuals. In addition, the results were obtained that the participants did not prefer texts with no visuals or with one visual and the arrangement consisting of a single column.

Anahtar Kelimeler

Text, text design,, prospective Turkish teachers

Kaynakça

• Akyol, H. (2016). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Alpan, G. (2008). Ders kitaplarında metin tasarımı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(1) 107-134.
• Ambrose, G. ve Harris, P. (2012a). Grafik tasarımın İlkeleri (2.Baskı) (Çev. M. E. Uslu). İstanbul: Literatür. (2009).
• Ambrose, G. ve Harris, P. (2012b). Tipografinin temelleri (Çev. B. Bayrak). İstanbul: Literatür.
• Ambrose, G. ve Harris, P. (2013). Yaratıcı tasarımın ilkeleri (Çev. A. Tepecik ve M. D. Atılgan). İstanbul: Literatür.
• Ambrose, G. ve Harris, P. (2017). Görsel tipografi Sözlüğü (2. Baskı). (Çev. B. Bayrak). İstanbul: Literatür. (2010).
• Moholy-Nagy, L. (2012). Tipofoto. H. Armstrong (Der.), Grafik tasarım kuramı: Tasarım alanından okumalar (Çev. M. E. Uslu) içinde (s. 33-35). İstanbul: Espas.
• Baş, T. (2014). Tipografide font kimliği ve yarattığı etkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Becer, E. (2015). İletişim ve grafik tasarım. Ankara: Dost Kitabevi.
• Beier, S. ve Larson, K. (2013). How does typeface familiarity affect reading performance and reader preference. Information Designing Journal 20 (1), 16-31.
• Bernard, M.L., Chaparro, B.S., Mills, M.M. ve Halcomb, C.G. (2002). Examining children's reading performance and preference for different computer-displayed text. Behaviour & Information Technology, 21 (2), 87-96. DOI:10.1080/01449290210146737.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Glynn, S. M.ve Britton, B. K. (1984). Supporting readers' comprehension through effective text design. Educational Technology, 24 (10), 40-43.
• Güneş, F. (2017). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Hartley, J. (2004). Designing instructional and informational text. D. H. Jonassen (Ed.), Handbook of research on educational communications and technology (p. 917–947). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Koşar, E., Yüksel, S., Özkılıç, R., Avcı, V., İmer, G. ve Çiğdem H. (2004). Öğretim teknolojisi ve materyal geliştirme (3. Baskı). Ankara: Pegem A.
• Lonsdale, M. D. S. (2014) The effect of text layout on performance: A comparison between types of questions that require different reading processes. Information Design Journal, 21 (3), 279-299.
• Lonsdale, M. D. S. (2016). Typographic features of text and their contribution to the legibility of academic reading materials: An empirical study. Visible Language, 50 (1), 79-111.
• Lonsdale, M. D. S., Dyson, M.C. ve Reynolds, L. (2006). Reading in examination-type situations: The effects of text layout on performance. Journal of Research in Reading, 29 (4), 433-453.
• Moret-Tatay, C. ve Perea, M. (2011). Do serifs provide an advantage in the recognition of written words. Journal of Cognitive Psychology, 23 (5), 619-624.
• Morrison-Jones, N. ve North, T. L. (2019). Typographic effect on learning management system effectiveness. World Journal of Educational Research, 6 (2), 321-329.
• Poulton, E. C. (1959). Effects of printing types and formats on the comprehension of scientific journals. Nature, 184, 1824-1825. https://doi.org/10.1038/1841824a0
• Reynolds, L. Ve Walker, S. (2004). ‘You can’t see what the words say’: Word spacing and letter spacing in children’s reading book. Journal of Research in Reading, 27 (1), 87-98. Sarıkavak, N. K. (2014). Görsel iletişim ve grafik tasarımda çağdaş tipografinin temelleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Şahin, M. (2012). Ders kitaplarının mesaj tasarımı ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (3), 129-154.
• Ünal, F. ve Şimşek, A. (2000). Eğitim amaçlı yazılı iletilerin tasarımı. Kurgu Dergisi, 17, 211-223.
• Yalın, H. İ. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yücebaş, Ç. (2006). Grafik tasarımında görsel bütünlük oluşturmada tipografi ile görseller arasındaki ilişki ve sanat eğitimindeki yeri (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.