Paris’in Budistleri ve Ahmet Mithat: Paris’te Otuz Bin Bûdî’ye bir bakış

Yıl 2021, Sayı: 22, 437 - 451, 21.03.2021

Kudret Savaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.886151

Öz

Türk edebiyatının önemli yazarlarından biri olan Ahmet Mithat birçok alanda eser vermiş, eser çeşitliliği bakımından döneminde ve edebiyat tarihi incelemelerinde eleştirilere uğramıştır. Kurmacadan dinler tarihine kadar geniş bir yelpazede eserler veren yazarın yeni edebiyatın kurucu isimlerinden biri olması, okuyucusunu kendisinin oluşturma zorunluluğu bu durumu anlamayı kolaylaştırmaktadır. Yazarın aynı zamanda Türk basınının önemli gazetelerinden birini de yıllarca çıkardığı düşünüldüğünde bu husus biraz daha anlaşılır hâle gelmektedir. Özellikle tefrika geleneğinin kuvvetli olduğu bu dönemde yazar da gazetesinde parçalar halinde telif ettiği kimi çalışmaları daha sonra kitap biçiminde yayımlamıştır. Bu eserlerden biri de Paris’te Otuz Bin Bûdî adıyla 1890 yılında yayımladığı eserdir. Paris gazetelerinde Budizm'le ilgili haberlerden yola çıkılarak yazılan eser, temelde dinler tarihiyle ilgili olsa da yazara Doğu-Batı, İslamiyet-Hristiyanlık ve gündemin sorunları hakkında cevaplar vermede önemli bir fırsat sunmuştur. Eserin “medhal” bölümünde okuyucusuna ilginç bilgiler sunan sanatçı, eserin ilerleyen bölümlerinde Budizm ve Doğu dinleriyle ilgili bilgi verdikten sonra İslam dininin bu konuya bakışını ortaya koymaya çalışır. Yazar, bu eserini özellikle Batılı bilim adamlarının Uzak Doğu dinleri hakkında ortaya koyduğu bilgileri kullanarak kaleme alır. On üç bölümden meydana gelen eserde yazar, Uzak Doğu dinleriyle ilgili bilgiler verdikten sonra bu dinleri Hristiyanlık ve İslamiyet’le karşılaştırır. Bu çalışmada yazarın adı geçen eseri ve ileri sürdüğü fikirler değişik yönlerden incelenmeye, eser tanıtılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat,, dinler tarihi,, Buzdizm, İslam, Hristiyanlık, oryantalizm

The Buddhists of Paris and Ahmet Mithat: A look to Thirty Thousand Buddhists in Paris

Öz

Ahmet Mithat, one of the important authors of Turkish literature, has given works in many fields and has been criticized in his period and literary history reviews in terms of the variety of works. The fact that the author, who has produced a wide range of works from fiction to the history of religions, is one of the founding names of the new literature, the necessity of forming the reader himself makes this situation easier to understand. However, considering that the author is not only a literary artist, but also publishes one of the important newspapers of the Turkish press for years, the issue becomes more understandable. Especially during this period when the tradition of interpretation was strong, the author also published some of the works in the form of books after he had copyrighted in his newspaper. One of these works, published at 1890, was Thirty Thousand Buddishts in Paris. The work written based on the news about Buddhism published in Paris newspapers, although it is mainly about the history of religions, provided an important opportunity for the author to give answers to the important problems of the agenda and accusations about East-West, Islam-Christianity and Islam. The artist, who offers interesting information to his reader at the prelude (medhal) of the work, tries to reveal the view of the religion of Islam on this subject after he gives information about Buddhism and Eastern religions in the later parts of the work. The author writes this work, especially by using the information provided by Western scientists about Far Eastern religions. In the work consisting of thirteen chapters, the author gives information about the Far Eastern religions and then compares these religions with Christianity and Islam. In this study, the work mentioned by the author and the ideas he put forward will be examined from different aspects and the work will be introduced.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Mithat,, history of religions,, Buddhism,, Islam, Christianity, orientalism

Kaynakça

• Ahmet Mithat ( 1307). Paris’te Otuz Bin Bûdî, İstanbul: Tercüman-ı Hakikat.
• ………………... (1328). Tarih-i Edyan, İstanbul: Sırat-ı Müstakim.
• Batuk, Cengiz (2009). Türkiye’de Dinler Tarihi Çalışmalarının Tarihsel Seyri. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(4), 70-97.
• İnci, Handan (2013). Menfa (Ön Söz), , İstanbul, Kapı.
• Rızaeddin Fahreddin (2018). Ahmet Mithat Efendi, İstanbul, Ferfir.
• Mignon, Laurent, (2009). Ana Metne Taşınan Dipnotlar- Türk Edebiyatı ve Kültürlerarasılık Üzerine Yazılar, İstanbul, İletişim.
• Polat, A. (2016). “Batı-Dışı Düşünce Tarihi Yazıcılığımıza Anti-Oryantalist Bir Katkı: Ahmed Midhat Efendi ve Nizâ-ı İlm ü Dîn”, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140,Volume 11/21Fall2016, p. 851-859.
• Savaş, Kudret (2018). İstibşar-Amerika’da Neşr-i İslam Teşebbüsü, Konya, Çizgi.
• Şahmurat ARIK, Edip Al Tamim ( 2016). “Süleyman Nazif’in Kastamonu Valiliği ve Kastamonu Vilayetinin İlk Edebi Dergisi Tiraje”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/15, 283-289.
• Utku Ali, Çevikbaş Sebahattin (2016). Darü’l-Fünun Dersleri- Tarih-i Hikmet, Konya, Çizgi.
• Yazgıç, Kâmil (1940). Ahmet Mithat Efendi: Hayatı ve Hatıraları , İstanbul, Tan.