Batı Trakya’da asimilasyon, unutturma ve (toponimi özelinde) isim değişikliği

Yıl 2021, Sayı: 22, 510 - 526, 21.03.2021

Selda Adiloğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.886164

Öz

Söylem düzeyinde Yunan hükümeti için Türkler, kökenlerinde “Yunanlı”lık bulunan birer bölge sakini durumundadır. Uygulamada ise ülkeden gönderilmeleri gereken yabancılar veya Yunanlılaştırılmaları elzem azınlıklardır. Bu algıdan hareketle de yönetim, bir yanda bölge Türklerini göçe itmekte diğer tarafta ise kimlik, kültür ve hafıza temelinde Yunanlılaşmalarına dönük bir takım uğraşlar sergilemektedirler. Göç, Yunan hükümetinin Türklere yönelik ilk uygulamalarından birisidir. Yaşanan göçlerle Batı Trakya’daki Türk nüfusu azalmıştır. Bugün tüm Batı Trakya’da 350.000 dolayında kişi yaşarken bu nüfus içinde Türklerin sayısı 150.000 civarındadır. Göçe ilaveten ise bölge içinde ara ara değişik uygulamalara rastlanmaktadır. Türklerin yaşam olanaklarını kısıtlamak, kamulaştırma yoluyla Türk köylerini ortadan kaldırmak ve ismen haritadan silmek, “Türk” ibaresini tabelalardan sökmek ve Türkçe yer isimlerini değiştirmek, başlıca uygulamalardır. Çalışma, Yunanlılaştırma söylemi üzerinden bölgede devam eden asimilasyon hususunun uygulama boyutuna eğilmektedir. Dolayısıyla bu kapsamda, asimilasyona maruz bırakılmış bireyler ve bu bireylerdeki tezahüründen ziyade asimilasyona vesile olacağı düşünülen uygulamalara bakılmaktadır. Gaye, bölgedeki asimilasyonu, unutturma pratiği ve buna vesile olabileceği düşünülen “toponimi değişikliği” mevzusu özelinde değerlendirmektir. Burada, toponiminin veya yer isimlerinin geçmişi temsil kabiliyetinin olduğu ve bu yönüyle yönetimler için müdahalesi kaçınılmaz bir niteliğe büründüğü görülmektedir. Batı Trakya özelindeki duruma bakıldığında, Yunanistan’ın, Osmanlı’dan sadece bir kara parçası almadığı, farklı etnik gruplarla birlikte yoğun bir Türk nüfusu, Türk kültür ve tarihini de devraldığı anlaşılır. Çalışmada, Türk kültür ve tarihiyle şekillenmiş bir geçmişin her anlamda dönüşümünün Yunan hükümetince kaçınılmaz hale geldiği ve hızlıca Türkçe olan yer adlarını, Yunancaya dönüştürdüğü fark edilir.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya Türkleri,, Yunanlılaşma,, unutturma, toponimi değişikliği

Assimilation, forced forgetting (effacing cultural memory) and name change (special for toponymy) in Western Thrace

Öz

Regarding the official discourse, for the Greek government, the Turks are simply the residents of the region with "Greek" origin. In practice, they are the foreigners who need to be sent away from the country or essential minorities to be Graecized. Driven by this view, on the one hand, the Greek government forces the Turks of the region to emigrate; on the other hand, it makes efforts towards their Graecization on the basis of identity, culture and memory. Emigration is one of the earliest policies implemented by the Greek government regarding Turks. The Turkish population in Western Thrace has decreased with the migrations. Today, around 350,000 people live in Western Thrace, while the number of Turks in this population is around 150,000. In addition to emigration, there are some other policies put into effect in the region in various times. Restricting the alternatives available for Turks, eliminating Turkish villages through expropriation and removing them from the Greek map by name, removing the phrase "Turk" from the signs and changing the Turkish place names are the some of the most common practices. The study focuses on the implementation dimension of the ongoing assimilation issue in the region through the Graecization discourse. Therefore, in this context, rather than the manifestation of assimilation at the individual level and individuals who have been subjected to assimilation, the research focus was placed on the practices that are thought to be conducive to assimilation. The aim is to evaluate the assimilation in the region in terms of the practice of forced forgetting and the "toponymy change", which is thought to be the cause. Here, it is seen that toponymy, or name of a place, has the ability to represent the past, and in this respect, the intervention of the administrations is inevitable. Considering the specific situation in Western Thrace, it is obvious that Greece did not only take a piece of land from the Ottoman Empire, but also a dense Turkish population, culture and history along with different ethnic groups. In the study, it is evident that the transformation of a past shaped by Turkish culture and history in every sense has become inevitable for the Greek government, which quickly changed the place names from Turkish into Greek.

Anahtar Kelimeler

Turks in Western Thrace,, Greekness,, (Forcibly) forgetting,, toponymy change

Kaynakça

• Acaroğlu, M. T. (2006). Balkanlar’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu. İstanbul: IQ Sanat.
• Ahmet, S. (1995). Batı Trakya'da Yaşayan Türk Toplumunun Şikâyetleri ve İstekleri. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 15(1-2), 1-10.
• Ahmet, S. (2011). Batı Trakya'da Yaşayan Türk Toplumunun Şikâyetleri ve İstekleri. Milletlerarası Hukuk Ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 15 (1-2), 1-10.
• Alioğlu-Çakmak, G. (2018). Bir “Avrupa” Azınlığı olarak Batı Trakya Türkleri. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 149-168.
• Alp, İ. (1995). Batı Trakya Türkleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, XI(33), 613-652.
• Altınsöz, M. (1988). Türk Varlığı. Batı Trakya’nın Sesi Dergisi, 2.
• Assmann, J. (1997). Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. (Çev. Tekin, A.). İstanbul: Ayrıntı.
• Ayhan, H. (2014). Batı Trakya Türk Azınlığının Hukuki ve Siyasi Sorunlarının Asimilasyon Politikası Çerçevesinde Tahlili. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 173-188.
• Bahcheli, T. (2007) The Muslim‐Turkish Community in Greece: Problems and Prospects, Institute of Muslim Minority Affairs. Journal, 8(1), 109-120.
• Bakirtzis, M. I. & Constantinides, Th. N. (2014). Adminsitrative Division and Toponymıc Tradition in the Xanthi A-and Ghenisea Region, from the Beginning of Ottoman Rule until 1928. İç. (Ed.) Balta, E. Salakidis, G. Stavrides, Th. Studies on the Ottoman Empire and Turkey. İstanbul: The ISIS.
• Balkaç, Z. (2015). Batı Trakya Türkleri. Yeni Türkiye, 4(69).
• Baltalı, İ. (2009). Demolished Ottoman Historic Monuments and Expropriated Lands in Western Thrace. Iç. Osce Supplementary Human Dimension Meeting Freedom of Religion or Belief. Komitini: Western Thrace Minority University Graduates Association.
• Cin, T. (2009). Batı Trakya Türklerinin Hukuki Statüsü Sorunları ve Avrupa Birliği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 147-179.
• Connerton, P. (2014). Modernite nasıl unutturur. (Çev. Kelebekoğlu, K.). İstanbul: Sel.
• De Souza, C. P. Beatriz. (2015). The Cultural Heritage of Geographical Names in the City of Petrópolis, Rio de Janeiro – Brazil. UNGEGN Information Bulletin, 48. 1-2. Değirmendereli, A. (1993). Batı Trakya ve Doğu Anadolu Köy Adlarının Karşılaştırılması. Batı Trakya’nın Sesi. Sayı 57.
• Eren, H. (1988). Batı Trakya’da Türk Yerleşim Bölgeleri Batı Trakya’da Rodop Vilayeti’ne Bağlı Yer adları. Batı Trakya’nın Sesi Dergisi. Sayı 6.
• Featherstone, K. vd. (2011). The Muslim Community of Western Thrace in Context. İç. The Last Ottomans The Muslim Minority of Greece, 1940–1949. New York: Palgrave Macmillan.
• Grounds, A. R. (2001). Tallahassee, Osceola, and the Hermeneutics of American Place-Names. Journal of the American Academy of Religion, 69(2), 287-322.
• Gülmez, N. & Akdeniz, M. (2015). Kıbrıs Barış Harekâtı’nın Batı Trakya Türkleri Üzerindeki Etkileri. Yeni Türkiye, 4(69).
• Güvenç, S. (2014). Mübadele Öncesi ve Sonrası Eski ve Yeni Adları ile Kuzey Yunanistan Yer Adları Atlası. (2. Baskı). İstanbul: Lozan Mübadilleri Vakfı.
• Hacısalihoğlu, M. & Özcan, G. (2013). Balkanlarda Yer İsimlerinin değiştirilme siyaseti: Avusturya, Yunanistan, Bulgaristan ve Türkiye örnekleri. İç. Türk Tarihinde Balkanlar.
• Cilt II. (Ed. İskefiyeli, Z., Çelik, M. B. & Yazıcı, S.). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Hatipoğlu, M. M. (1997). Yakın Tarihte Türkiye ve Yunanistan 1923-1954. Ankara: Siyasal.
• Hüseyinoğlu, A. (2015). Balkanlarda Azınlıklar ve Siyasal Katılım Hakkı: Batı Trakya (Yunanistan) Örneği. Yeni Türkiye, 69. 4777-4786.
• Jansen, Y. (2013). Secularism, Assimilation and the Crisis of Multiculturalism: French Modernist Legacies. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Jordan, P. (2012). Place names as ingredients of space-related identity. (Ed.) B. Helleland, C.-E. Ore & S. Wikstrøm. İç. Names and Identities, Oslo Studies in Language. 4(2), 117–131.
• Kadmon, N. (2004). Toponymy and Geopolitics: The Political Use —and Misuse— of Geographical Names. The Cartographic Journal, 41(2). 85–87.
• Kamozawa, I. (1982). Ethnic Minority in Regionalization: Case of Turks in Western Thrace. Population Mobility in The Mediterranean World: Studies in the Historical and Contemporary Aspects, 125-137.
• Kandler, H. (2007). Greek Thrace: A Region Populated by Christians and Muslims in the European Mediterranean. Europa Regional, 15.2007(2), 75-86.
• Kayam, C. (1993). Lozan Barış Antlaşmasına Göre Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Konunun TBMM’de Görüşülmesi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 9(27), 586-587.
• Konortas, P. (2013). Nationalist infiltrations in Ottoman Thrace (ca.1870–1912): The Case of The Kaza of Gumuljina. . (Ed.) Benjamin, C. F. vd. İç. State-Nationalisms in the Ottoman Empire, Greece and Turkey Orthodox and Muslims, 1830–1945. Abingdon: Routledge.
• Krispis, A. (2016). The Local Government in Greece a descriptive approach. Athens: Hellenic Association of Political Scientists.
• Kulavkova, K. (2012). Enforced linguistic conversion: translation of the Macedonian toponyms in the 20th century. Slavia Meridionalis, (12), 206-221.
• Makas, Z. (1993). Ermenistan'da Adları Değiştirilen Bazı Türk Yerleşim Yerleri Üzerine. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 135-146.
• Neethling, B. (2016). Street Names: A Changing Urban Landscape. İç. The Oxford Handbook of Names and Naming. Ed. Hough, C. Oxford: Oxford University Press.
• Oran, B. (1986). Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı.
• Öksüz, H. (2015). Batı Trakya’dan Türkiye’ye Göç (1923-1950). Yeni Türkiye, 4. Cilt, Sayı. 69.
• Pinchevski, A. & Torgovnik, E. (2002). Signifying Passages: The Signs of Change in Israeli Street Names. Media, Culture & Society. 24(3). 365–388.
• Sarı, M. (2015). Atatürk Dönemi İç Anadolu Bölgesi’nde İmar – İskân Faaliyetleri (1923-1938). Ankara: Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurulu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Serdar, A. (2014). Tarihsel Süreç İçerisinde Batı Trakya Türklerinin Ekonomik ve Demografik Gelişimi. Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt/Volume 3, Sayı/Number 2, 97-126.
• Verhas, E. (2019). Batı Trakya’daki Türk Azınlık: Uzun Yıllardır Süren Hak ve Tanınma Mücadelesi. Budapeşte: Minority Rights Group Europe Yayını.
• “Demografi” Avrupa Batı Trakya Türk Federasyonu. https://www.abttf.org/bati-trakya.php?id=53
• “Destroying ethnic identity the Turks of Greece”. (1990). A Helsinki Watch Report (Helsinki İzleme Raporu 1996). Washington: Human Rights Watch. https://www.hrw.org/reports/pdfs/g/greece/greece908.pdf
• “Kronoloji”. Batı Trakya Online Haber Ajansı. Erişim: https://www.batitrakya.org/bati-trakya/bati-trakya-tarihi/kronoloji.html
• “Renames of the Settlements of Greece”. (Orj. Μετονομασίες των Οικισμών της Ελλάδας) http://pandektis.ekt.gr/dspace/handle/10442/4968
• “Yunanistan 544 Batı Trakya Türkü’nü Vatandaşlıktan Çıkardı” (1991). Batı Trakyanın Sesi Dergisi, Sayı 30. 4-15. https://docs.google.com/viewerng/viewer? url=http://www.batitrakya.org/dosya/bati-trakyanin-sesi-dergisi/bati-trakyanin-sesi-dergisi-sayi-30-1991.pdf&hl=tr
• “Yunanistan, 544 Batı Trakya Türkü’nü vatandaşlıktan çıkardı” (1991). Batı Trakya’nın Sesi Dergisi, sayı 30. https://www.batitrakya.org/e-bati-trakya/bati-trakyanin-sesi-dergisi/bati-trakyanin-sesi-dergisi-sayi-30-1991.html