Hafız İbrahim ve Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerinde ortak unsurlar

Yıl 2021, Sayı: 22, 782 - 800, 21.03.2021

Rıfat Işık Fawzy Eid Bekhit Abdelaal

https://doi.org/10.29000/rumelide.897370

Öz

Gerek yaşamış oldukları ortam gerekse şiirlerinde ele almış oldukları konular itibariyle birbirlerine çok benzeyen Hafız İbrahim ve Mehmet Akif Ersoy, dönemlerinin önde gelen şairleri arasında yer almaktadır. Onların şiirlerini besleyen en temel unsur toplumdur. Üslupları ve işledikleri konu itibariyle muasırlarından ayrılan bu iki güzide şair, adeta toplumun aynası konumundadır. Toplumun problemlerini, sıkıntılarını, hüzünlerini ve sevinçlerini şiirlerinde yansıtmaları açısından toplum içinde önemli bir konuma sahiptirler. Buradan hareketle iki şair de fikirlerini düşünürlerden daha çok sokaktan, aileden, klasik kültürden ve en önemlisi toplumdan almaktadır. Bu iki şairin yaşantılarının yanısıra şiirlerinde de birçok benzer nokta bulunmaktadır. Vatan, birlik, işgal karşıtlığı, din, karamsarlık ve umut gibi konular, şiirlerinde ön plana çıkan ortak unsurlar arasından yer almaktadır. Şiirlerinde ele aldıkları konuları toplumdan her tabakanın anlayabileceği şekilde sade ve akıcı bir üslup ile okuyucuya aktarmaları, önemli hususlardan bir diğeridir. Genç yaşlarından itibaren şiirle iç içe olan bu iki şahsiyet, fikirlerini şiir vasıtasıyla bütün netliği ile okuyucuya ulaştırmayı başarmıştır. Buradan hareketle bu çalışmada, Mısır’ın önde gelen şairlerinden olan ve toplum şairi olarak kabul edilen Hafız İbrahim’in hayatı hakkında öne çıkan bilgiler aktarılmıştır. Ardından yine toplum şairi ve İstiklal Marşı şairi olarak bilinen Mehmet Akif Ersoy’un hayatı hakkında önemli bilgiler aktarılmıştır. Bunlarla birlikte bu iki şairin şiirlerinde ortak olan unsurlar tematik açıdan incelenerek okuyucuya sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hafız İbrahim, Mehmet Akif Ersoy, vatan, toplum, karşılaştırmalı edebiyat

Common Components in the Poems of Hafiz Ibrahim and Mehmet Akif Ersoy

Öz

Hafiz Ibrahim and Mehmet Akif Ersoy, who were very similar to each other in terms of both the environment they lived in and the subjects they dealt with in their poems, are among the leading poets of their time. The most fundamental element that feeds their poems is society. These two distinguished poets, who differ from their contemporaries in terms of their style and subject matter, are fairly represent their societies. They have an important position in the society in terms of reflecting the problems, troubles, sorrows and joys of the society in their poems. From this point of view, both poets draw their ideas from the street, family, classical culture and öoreover from society, rather than philosophers. In addition to the lives of these two poets, there are many similar points in their poems. Topics such as homeland, unity, opposition to occupation, religion, pessimism and hope are among the common elements that come to the fore in his poems. Another important point is that they convey the subjects they dealt with in their poems to the reader in a plain and fluent style that every layer from the society can understand. These two personalities, who had been intertwined with poetry since their young ages, had succeeded in conveying their ideas to the reader with all the clarity through poetry. By the way, in this study, prominent information about the life of Hafiz Ibrahim, one of the leading poets of Egypt and accepted as a social poet, will be presented. Then, important information will be given about the life of Mehmet Akif Ersoy, who is also known as the poet of the society and the poet of Turkish National Anthem. Afterward, the common elements in the poems of these two poets were examined thematically and presented to the reader.

Anahtar Kelimeler

Hafiz Ibrahim, Mehmet Akif Ersoy,, homeland, society, comparative literature

السمات المشتركة في أشعار حافظ إبراهيم ومحمد عاكف أرصوي

Öz

إن كلا من حافظ إبراهيم ومحمد عاكف أرصوي يتشابهان إلى حد كبير من حيث البيئةُ التي عاشا فيها والمواضيع التي تناولاها في قصائدهما، ويعتبران من أبرز الشعراء في عصرهما. وربما كان العنصر الأساسي الذي تعتمد عليه أشعارهما هو المجتمع. هذا الشاعران المتميزان يختلفان عن معاصريهما من حيث أسلوبُهما وموضوعات أشعارهما وفي الوقت ذاته يتشابهان كثيرا في الشعر الاجتماعي، فلهما مكانة مهمة في المجتمع من حيث تصوير مشاكلِ المجتمع وهمومه وأحزانه وأفراحه في قصائدهما. وانطلاقا من هذه النقطة يستمد الشاعران أفكارهما من الشارع والأسرة والثقافة التقليدية، وقبل ذلك كله من المجتمع بدلا من المفكِّرين. إلى جانب حياة هذين الشاعرين هناك العديد من النقاط المتشابهة في قصائدهما. فموضوعات مثل: الوطن والوحدة ومعارضة الاحتلال والدين والتشاؤم والأمل من بين السمات المشتركة التي تبرز في قصائدهما. وهناك نقطة أخرى مهمة هي أنهما ينقلان الموضوعات التي تناولاها في قصائدهما إلى القارئ بأسلوب سلِسٍ وبسيط ويمكن أن تفهمَه كل طبقة من طبقات المجتمع. هاتان الشخصيتان التي ارتبطتا بالشعر منذ صغرهما نجحتا في نقل أفكارهما للقارئ بكل وضوح من خلال الشعر. وانطلاقا من نقطة التعريف بهما فقد سردنا أهم المعلومات حول حياة حافظ إبراهيم أحد أبرز الشعراء المصريين والذي عُرف بشاعر الشعب، ثم أعقبنا ذلك بسرد أهم المعلومات حول حياة (محمد عاكف أرصوي) الذي عرف أيضا بشاعر الشعب وشاعر نشيد الاستقلال، ثم انتقلنا إلى ذكر نماذج من شعر الشاعرين متوخِّين عرضها للقارئ بشكل موضوعي.

Anahtar Kelimeler

حافظ إبراهيم،, محمد عاكف أرصوي،, وطن،, مجتمع،, الأدب المقارن

Kaynakça

• Alhusami, Mohammed A. A. Hizabr (2016). Arabic and English Literary Modernisms: Points of Convergence and Divergence, International Journal of Language and Literature S.1, s. 150-159.
• Aydın, Hasan (2012). Mehmet Akif Ersoy’un Uygarlık İmgesi: Doğu’nun ve Batı’nın Eleştirisinden Medeniyet-i Fâzıla’ya, Kelâm Araştırmaları Dergisi, S.10/1, s. 45-80.
• Bilʻabbâs, Abdurrezzak (2014). el-İltiṣâdu’l-İslâmi: Ḥafriyye Muṣṭalaḥ, Mecelletu’l-İslâmiyeti’l-Maʻrufa, S. 78, s. 105-133.
• Bilgegil, M. Kaya (1971). Mehmed Âkif Resmi Hâl Tercümesi, Basılmamış Bazı Mektup ve Manzumeleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Brinc, Kromar (2014). Mısru’l-Hadîse, (çev. Sabri Muhammed Hasan), Kahire: el-Merkezu’l-Kavmî li’t-Terceme
• Çantay, Hasan Basri (1966). Akifnâme (Mehmed Âkif), İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
• Dâġır, Yûsuf Esʻed (1983). Maṣâdiru’d-Dirâsâti’l-Edebiyye, Beyrut: el-Mektebetu’ş-Şarḳiyye.
• Dayf, Şevḳî (tsz.). el-Edebu’l-ʻArabiyyi’l-Muʻâṣir fî Mısr, Mısır: Dâru’l-Maʻarif.
• Dayf, Şevkî ve Diğerleri (2011). Mu’cemu’l-Vasît, Kahire: Mektebetu’ş- Şuruk ed-Devliyye.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (1997). Mehmed Akif Ersoy, Ankara: T.C Kültür Bakanlığı.
• el-Cabirî, Muhammed Salih (2004). Mevsûʻatu Aʻlâmi’’l-ʻUlemâ-i ve’l-Udebâi’l-ʻArab ve’l-Muslimîn, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
• el-Fâḫûrî, Ḫannâ (1986). el-Câmiʻ fî Târîḫi’l-Edebi’l-ʻArabi’l-Ḥadîs, Beyrut: Dâru’l-Cîl.
• Ellada, Gerayzade (2013). Hüseyin Cavid ve Mehmet Akif Ersoy’un Eserlerinde Vatanseverlik Motifleri, Türk Dünyası Bilgeler Zirvesi: Gönül Sultanları Buluşması, Eskişehir, s. 533-537.
• Ersoy, Mehmet Âkif (2012). Safahat, Konya: Eğitim.
• İbrahim, Hafız (1987). Dîvân-u Hâfız, (thk. Ahmed Emîn ve İbrahîm el-İbyârî), Kahire: el-Hey’etu’l-Âmme li’l-Kuttâb.
• İbrahim, Muhammed Ḥâfıẓ (2012). Leyâlî Saṭîḥ, Kahire: Muessetu Hindâvî li’t-Taʻlîm ve’s-Saḳâfe.
• İbrahim, Muhammed Ḥâfıẓ (2014). el-Buesâ, Kahire: Matbaʻatu’l-ʻUbûri’l-Ḥadîse.
• Kur’ân-ı Kerîm, Hicr Suresi, 56.........................................
• Kurtoğlu, Mehmet (2016). Taceddin Dergâhı’nda İstiklâl Şairi Mehmet Âkif, Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü.
• Nevfel, Yusuf (1987). Hâfız İbrahim Şâiru’ş-Şa’b ve Şâiru’n-Nîl, Kahire: el-Hey’etu’l-Âmme li’l-Kuttâb.
• Ovin, Ruger (2004). el-Lord Kromar el-Embriyâli ve’l-Hâkim el-İstibdâdî, (çev. Raûf Abbas), İngiltere: Oksford Üniversitesi.
• Savran, Ahmet (1991). 19.yy. Osmanlı Döneminde Yeni Arap Edebiyatı, Erzurum: A.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi.
• Şevkî, Ahmed (2012). eş-Şevkiyyât, Kahire: Müesseset-u Hindâvî li’t-Ta’lîm ve’s-Sekâfe.
• Tuzcu, Kemal (2002). Mısırlı Neo-Klâsik Şairler, Nüsha, S.5, s. 107-129.
• Yıldız, Ahmet (2017). Nil Şairi Hafız İbrahim ve Siyasi Şiirleri, Konya: Şelâle Ofset.
• Yılmaz Daşcıoğlu ve Amira Husseiny (2019). Mehmet Âkif Ersoy Hakkındaki Arapça Bibliyografya Üzerine Bir Araştırma, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, s. 21-33.
• Yürek, Hasan (2013). Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat Adlı Eserinde Geri Kalmışlığın Sebepleri ve Çözüm Önerileri, Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, s. 69-80.