Çocuk yazınında karakter geliştirme bağlamında Aytül Akal’ın masal kitapları

Yıl 2021, Sayı: 23, 1 - 14, 21.06.2021

Bora Bayram

https://doi.org/10.29000/rumelide.948283

Öz

Çocuğun her şeyiyle kendine has dünyasında çocuk kitaplarının yeri ayrıdır. Çünkü çocuklar, çocuk edebiyatı ürünleri vasıtasıyla farklı farklı pek çok karakterle tanışmaktadırlar. Bu karakterler, sahip oldukları olumlu nitelikler dolayısıyla çocuk için rol model teşkil etmektedir. Bundan dolayı çocuk edebiyatı yazarları, sözcü olarak belirledikleri kitap kahramanları yardımıyla çocuğun dünyasına dâhil olarak onlara iyiyi, güzeli ve doğru olanı seçme konusunda ipuçları sunmaktadır. Bu bağlamda kurgulanan eserlerdeki karakterlerin nasıl geliştirildiği önem taşımaktadır. Çünkü çocuk edebiyatı ürünlerinde rol model olmada aracı kılınan karakterlerin konuşmaları, davranışları, görünüşleri, diğer karakterler veya yazar tarafından algılanışlarıyla ilgili detaylar yardımıyla çocuklara doğrudan veya dolaylı şekilde pek çok mesajlar verilmektedir. Bu araştırmada çocuk yazınında karakter geliştirme açısından Aytül Akal’ın çocuk kitaplarının incelenmesi amaçlanmıştır. Bunun için Akal’ın çocuk kitaplarındaki karakterler tespit edilerek karakter çeşitleri ve karakter geliştirme bakımından taşıdığı özelliklere bakılmıştır. Tarama modelinde betimsel nitelikteki bu çalışmada Akal’ın üç farklı masal serisinde yer alan toplam 24 adet kitap içerik analiziyle incelenmiştir. Araştırma verilerini desteklemesi bakımından betimsel analiz yöntemi de araştırmada kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler, yüzde ve sıklık (frekans) olarak ifade edilerek tablolaştırılmıştır. Araştırma sonucunda Akal’ın incelenen masal türü eserlerinin tamamında kapalı ve durağan karakterlerin daha çok kullanıldığı, Lukens’in karakter geliştirme yollarının tamamına rastlandığı, tüm masal serilerinde karakterlerin en çok davranışlarla geliştirildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, karakter geliştirme, Aytül Akal

Aytül Akal's fairy tale books in the context of character development in children's literature

Öz

Children's books have a special place in the child's unique world. Because children meet many different characters through children's literature works. These characters serve as role models for the child due to their positive qualities. Therefore, writers of children's literature take part in the world of the child through the book and offer them tips on choosing the good, beautiful and right with the help of the book heroes they have determined as spokespersons. In this context, it is important how the characters in the fictionalized works are developed. Because many messages are conveyed to children directly or indirectly with the help of details about the speech, behavior, appearance, perception of the characters by other characters or the author, who are the role models in children's literature. In this research, it is set out to examine Aytül Akal's children's books in terms of character development in children's literature. For this, firstly, the characters in Akal's children's books have been determined and the character types have been tried to be determined, and then their features in terms of character development have been examined. In this descriptive study conducted in descriptive survey model, a total of 24 books in Akal's three different fairy tale series have been analyzed through content analysis. Descriptive analysis method has also been used in the research to support the research data. The data obtained as a result of the research have been presented in tables by expressing the percentage and frequency. As a result of the research, it has been determined that closed and stable characters are used more in all of Akal's fairy tale works, all of Lukens's methods of character development is used in the works, and characters are mostly developed with behaviors in all fairy tale series.

Anahtar Kelimeler

Children, character development, Aytül Akal

Kaynakça

• Baş, B. ve Ucuzsatar, N. (2020). Okul Öncesi Çocuk Kitaplarındaki Hayvan Karakterlerin Geliştirilme Yolları Açısından İncelenmesi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 9(1), 336-353.
• Bettelheim, B. (2019). Masalların Büyüsü, İstanbul: İnkılâp Yayıncılık.
• Bulut, S. (2018). Okulöncesi Dönem Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatı Yapıtlarını Seçme Ölçütü Olarak Yazınsal Karakterlere Yükledikleri Anlam. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 714-729.
• Burç, B. (2013), Rıfat Ilgaz’ın Bacaksızın Başından Geçenler Adlı Hikâye Serisindeki Eserlerin Çocuğa Görelik İlkesi Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi/ Eğitim Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Ceran, D. (2015). Çocuklara Rol Model Olması Bakımından Millî Mücadele Kahramanları ve Edebî Eserlere Yansıması: “Kurtuluşun Kahramanları” Kitap Dizisi Örneği, Journal of History School, 8(XXIV), 135-157.
• Dilidüzgün, S. (2005). Türkiye’de Çocuk Edebiyatına Bakışlar ve Çağdaş Çocuk Edebiyatı, Çocuk ve İlkgençlik Edebiyatı Kurultayı. İstanbul: Maltepe Üniversitesi No:25, 37-46.
• Dursunoğlu, H. (2013). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı (4.Baskı). Ö. Yılar ve L. Turan (ed.), Çocuk-Edebiyat ve Çocuk Edebiyatı içinde (s.1- 36). Ankara: Pegem Akademi.
• Erdoğan, F. (2019). Çocuklar İçin Yazmak, İstanbul: Binbirkitap.
• Eziler Kıran A. & Kıran Z. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin.
• Karagül, S. (2019). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykü Metinlerindeki Karakter Geliştirme Yollarının İncelenmesi, Başkent University Journal of Education, 6(2), 293-303.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel.
• Karataş, E. (2014) Çocuk Edebiyatında “Karakter” Kavramı, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 33, 60-79.
• Karatay, H. (2016). Çocuk Edebiyatı Metinlerinde Bulunması Gereken Özellikler. Tacettin Şimşek (Ed.), Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı içinde (s. 81-129). Ankara: Grafiker.
• Kıymaz, M. S. (2019). Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Roman: Dönemeç Romanında Kahramanların Yaşadığı Dönüşümler. Turkish Studies, 14(2), 625-642.
• Lukens, R. J. (2007). A Critical Handbook of Children’s Literature. 8 th ed. USA: Allyn & Bacon, Incorporated.
• Oğuzkan, F. (2000). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Anı.
• Özmen, S. (2016). Çocuk Hikâyelerindeki Kahramanların Çocuklara Rol-Model Olma Durumları, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Fırat Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Rundell, K. (2020). Neden Çocuk Kitapları Okumalıyız. (Çev. Şiirsel Taş), İstanbul: Domingo.
• Seven, S., (2010). Edebi Metinlerle Çocuk Edebiyatı. Şener Demirel (Ed.), Ankara: Pegem Akademi.
• Sever, S. (2015). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Tudem.
• Strauss, A. & J. Corbin (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Techniques. Newbury Park: Sage Publications.
• Şimşek, T. (2011). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şirin, R.M. (1998). Çocuk Edebiyatı Ders Notları. https://docplayer.biz.tr/2530959-Cocuk-edebiyati-ders-notlari-mustafa-ruhi-sirin.html
• Tavşancıl, E. ve A. E. Aslan (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Ural, S. (2013). Çocuk Edebiyatı. Mübeccel Gönen (Ed.), Ankara: Eğiten Kitap.