Kadın cinayeti haberlerinde söylem pratiklerini aramak: Pınar Gültekin cinayeti haberleri üzerine eleştirel bir değerlendirme

Yıl 2021, Sayı: 23, 300 - 318, 21.06.2021

Murad Karaduman Tuba Livberber

https://doi.org/10.29000/rumelide.948368

Öz

Kadın cinayetlerinin artmasıyla birlikte, kadın cinayetleri haberleri de medyada yoğun bir şekilde işlenmektedir. Toplumsal bir sorun olarak nitelendirilen kadın cinayetlerinin medyada nasıl konumlandırıldığı ve temsil edildiği bu çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Bu kapsamda bu çalışma, kadın cinayeti haberlerinin sunumundaki haber dili ve söylem pratiklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, bir erkek tarafından öldürülen ancak cesedi cinayetin işlendiği gün değil, aramaların yapıldığı beşinci gün sonunda bulunan Pınar Gültekin örneği çalışmaya konu edilmiştir. Çalışma, birbirinden farklı sahiplik yapısı ve yayın politikaları olan Yeni Şafak, Birgün, Cumhuriyet ve Habertürk gazetelerinde 21 Temmuz 2020 tarihinde yayınlanan ilgili konuya ilişkin haberleri kapsamaktadır. Çalışmada, dört gazeteye ilişkin 19 haberden oluşan bir örneklem van Dijk’ın eleştirel söylem analiziyle çözümlenmiştir. Çözümlemede haber dilinin makro ve mikro özelliklerine odaklanılmış, haber dilinin açık anlamından ziyade örtük yapıları ortaya konmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre farklı yayın politikaları ve sahiplik yapılarında olmalarına rağmen, yapılan analizlerde kadın cinayetlerindeki haberlerin söylemsel pratiklerinin benzerlik gösterdiği gözlenmektedir. Bulgularda konunun bağlamından koparıldığı, belirli etiketleme ve kalıpyargıların kullanıldığı, haberin failin ifadelerine ya da kadının özel hayatına dayandırıldığı görülmektedir. Ayrıca haberlerde cinayete ilişkin normalleştirme, haklılaştırma, onaylama, hikâyeleştirme ve gerekçelendirme gibi söylem ve sunum şekilleriyle cinsiyetçi söylemlerin eril bakış açısıyla anlamlandırılarak yeniden üretildiği ve pekiştirildiği bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın cinayeti, söylem, haber söylemi, haber dili, gazete yayın politikaları

Searching for discourse practices in news about femicide: A critical assessment of Pınar Gültekin femicide news

Öz

With the increase of femicides, news about femicides is also covered intensely in the media. The positioning and representation of femicides, which are a social problem, in the media constitutes the main subject of this study. In this context, this study aims to reveal the language and discourse practices in the presentation of femicide news. Accordingly, the example of Pınar Gültekin, who was killed by a man but whose body was found at the end of the fifth day of the search, not the day of the murder, was the subject of the study. The study covers the news on the subject published on 21 July 2020 in Yeni Şafak, Birgün, Cumhuriyet and Habertürk newspapers, which have different ownership structure and publishing policies. In the study, a sample of 19 news articles related to four newspapers was analyzed by critical discourse analysis. In the analysis, the macro and micro features of the news language were focused on, and the implicit structures of the news language were tried to be revealed rather than its explicit meaning. According to the findings, although they have different broadcasting policies and ownership structures, it is observed that the discursive practices of the news on femicide show similarities. The findings show that the subject is detached from its context, certain labeling and stereotypes are used, and the news is based on the statements of the perpetrator or the private life of the woman. In addition, it was found that sexist discourses were reproduced and reinforced by means of a masculine point of view, by means of discourse and presentation such as normalization, justification, affirmation, storytelling, and justification regarding murder in the news.

Anahtar Kelimeler

Femicide, discourse, news discourse, news language, newspaper publication policies

Kaynakça

• Campbell, J. C. (1992). “If I Can't Have You, No One Can: Power and Control in Homicide of Female Partners”, Femicide: The Politics of Woman Killing, Jill Radford, Diana E. Russell (Ed.), New York: Twayne.
• Connell, W. R. (1998). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar, İstanbul: Ayrıntı.
• Deniz, Ş. ve Koralp Özel, E. (2015). “Tecavüzün Haberleştirilmesinde Etik Sorunlar: “5 N 1 K Yetmez, Bir de Vicdan Gerek””, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14 (4), s. 721-759.
• Dursun, Ç. (2010). Söylem ve İletişim, İletişim Kuramları, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.
• Karaduman, S. (2017). “Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Eleştirel Haber Araştırmalarına Katkısı ve Sunduğu Perspektif”, Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4(2), s. 31-46.
• Kaypakoğlu, S. (2004). Medyada Cinsiyet Stereotipleri, İstanbul: Naos.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat.
• Mumby, K. D. (2004). “İdeoloji ve Anlamın Toplumsal İnşası: Bir İletişim Bakış Açısı”, Çev: Ç. Dursun, Doğu Batı İdeolojiler, 3 (30), s. 123-141.
• Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji, Konya: Literatürk.
• Sancar, S. (2008). Erkeklik: İmkansız İktidar Ailede Piyasada ve Sokakta Erkekler, İstanbul: Metis.
• Stöckl, H. vd. (2013). “The Global Prevalence of Intimate Partner Homicide: a Systematic Review”, Lancet, 382, s. 859–865.
• Şahin, Z. B ve Birincioğlu, Y. D. (2020). “Toplumsal Cinsiyet ve Medya: Şule Çet’in Şüpheli Ölümü Üzerine Haberlerin Eleştirel Söylem Analizi”, Erciyes İletişim Dergisi, 7 (1), s. 189-216.
• Van Dijk, T. (2001). “Critical discourse analysis”, The Handbook of Discourse Analysis, D.Schiffrin., D. Tannen, & E., H. Hamilton (Ed.), Oxford: Blackwell.
• Van Dijk, T. (2003). “Söylem ve İdeoloji Çok Alanlı Bir Yaklaşım”, Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (Ed.), İstanbul: Su.
• Cumhuriyet gazetesi 21 Temmuz 2020 tarihli sayıları ................
• Birgün gazetesi 21 Temmuz 2020 tarihli sayıları .......................
• Yeni Şafak gazetesi 21 Temmuz 2020 tarihli sayıları ....................
• Haber Türk gazetesi 21 Temmuz 2020 tarihli sayıları ......................
• Hall, S. (1997). Stuart Hall: Representation & The Media. 29/10/2020 tarihinde https://www.mediaed.org/transcripts/Stuart-Hall-Representation-and-the-Media-Transcript.pdf den alınmıştır.
• Hürriyet gazetesi (2020). https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-haberleri-pinar-gultekinin-katili-cemal-metin-avci-icin-istenen-ceza-belli-oldu- 41631054#:~:text=Mu%C4%9Fla'da%20%C3%BCniversite%20%C3%B6%C4%9Frencisi%20P%C4%B1nar,hapis%20cezas%C4%B1%20istemiyle%20dava%20a%C3%A7%C4%B1ld%C4%B1 (21.07.2020).