Namdar Rahmi Karatay’ın “Geçti Bor’un Pazarı”nda yer alan hiciv şiirleri üzerine bazı tahlil ve tespitler

Yıl 2021, Sayı: 23, 441 - 472, 21.06.2021

Kazım Çandır

https://doi.org/10.29000/rumelide.949034

Öz

Namdar Rahmi Karatay, Cumhuriyet döneminin önemli hiciv şairlerinden biridir. Onun hiciv şiirlerini topladığı eseri “Geçti Bor’un Pazarı” 1952 yılında basılmış, daha sonra vefatından sonra öğrencileri tarafından ikinci baskısı, iki şiir daha ilave edilerek 1954’te yayımlanmıştır. Şiir sayısı da 27’den 29’a çıkmıştır. Yıllarca üzerinde çalışma yapılmayan şair hakkında Ali Birinci, Türk Yurdu Dergisinde 2012 yılında peş peşe iki yazı yayımlamıştır. Bu yazının açtığı ufukla şair hakkında çalışmalara başlandı. Onun şüphesiz edebi olarak en önemli eseri “Geçti Bor’un Pazarı” isimli şiir kitabıdır. Bu yazıda, kitapta bulunan 29 şiir her açıdan ele alınmış ve tahlil edilmiştir. Ayrıca şairin, hayatı, edebi kişiliği, mizacı ve eserleri hakkında da geniş bilgi verilmiştir. Şair, hiciv şiirlerinde hayatında yaşadığı hayal kırıklıklarını, arkadaşları ve yakın çevresiyle birlikte devrin iktidarından yediği darbeleri de anlatma cesaretini göstermiştir. Özellikle şiirlerin başlığının nakarat kısmında sürekli tekrarlanması onun orijinal taraflarından biridir. Şair, kitaptaki tüm şiirlerini hece ölçüsüyle kaleme almış, en çok 14’lü hece ölçüsünü kullanmıştır. Nazım Şekli olarak destan tarzında yazdığı “Yıllık Destan” dışındaki tüm şiirlerini muhammes, müseddes ve bu iki nazım şeklinin oluşturduğu karışık tarzda yazdığı metinler oluşturur. Onun hiciv şiirlerinin göze çarpan özelliği, metinlerde deyim, atasözü, halk deyişleri, ikilemeler ve tekrarlara fazlaca yer vermesidir. Bunların büyük bir kısmı da şiirlerin isimlerini oluşturur.

Anahtar Kelimeler

Hiciv, Namdar Rahmi Karatay, Geçti Bor’un Pazarı, hece ölçüsü.

Namdar Rahmi Karatay's "Passed Bor’s Market" Some analysis and determinations on satire poems

Öz

Namdar Rahmi Karatay is one of the important satirical poets of the Republic period. His work, "Passed Bor's Market", in which he collected his satirical poems, was published in 1952, and later, after his death, his second edition has published by his students in 1954, with two more poems added. The number of poems also increased from 27 to 29. About the poet, who has not been studied for years, Ali Birinci has published two consecutive articles in Türk Yurdu Magazine in 2012. With the horizon opened by this article, studies about the poet started. Undoubtedly, his most important literary work is his poetry book named "Passed Bor's Market". In this article, 29 poems in the book have been discussed and analyzed from all angles. In addition, extensive information is given about his life, literary personality, temperament and works. In his satirical poems, the poet has showed the courage to tell about the disappointments he experienced in his life and the troubles he suffered from the power of the period with his friends and close friends. Especially the repeated repetition of the title of the poems in the chorus part is one of its original aspects. The poet has penned all his poems in the bookusing meter, using 14 size of fourteen syllables at most. All of his poems, except for the "Annual Epic", which he wrote in epic style as a form of verse, are muhammes, museddes and the texts he wrote in a mixed style composed of these two poetry forms. The salient feature of his satirical poems is that he has used a lot of idioms, proverbs, folk sayings, duplications and repetitions in the texts. Most of them consist of the names of the poems.

Anahtar Kelimeler

Satire, Namdar Rahmi Karatay, Passed Bor's Market, syllable meter.

Kaynakça

• Aksan, D. (1996), Türkçenin Söz Varlığı, Ankara: Engin.
• Arabacı, C. (1991), Millî Mücâdele Dönemi Konya Öğretmenleri, Konya: Damla Matbaacılık.
• Arısoy, M. S.(1985), Türk Halk Şiiri Antolojisi, Ankara: Bilgi.
• Birinci, A. (2012a), “Namdar Rahmi Karatay’ın Hikâyesi”, Türk Yurdu, Ağustos, 32 (300), 30-35.
• Birinci, A. (2012b), “Namdar Rahmi Karatay’ın Hikâyesi”, Türk Yurdu, Eylül, 32 (301), 40-46.
• Boynukara, H. (1997), Modern Eleştiri Terimleri, İstanbul: Boğaziçi.
• Çandır, K. (2019a), “Namdar Rahmi Karatay’dan Tahsin Nâhid Uygur’a Gönderilen “Yıllık Destan” İsimli Şiir Üzerinde Bir İnceleme”, Uluslararası Multidisipliner Sosyal Bilimler Kongresi Bildiri Özetler Kitabı içinde (s.205-206), 07-10 Mayıs 2019 Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara/Türkiye. Prof. Dr. Salih Çeçen, Zeynel Karacagil (Ed.), Ankara: Bilgin Kültür Sanat.
• Çandır, K. (2019b), “Namdar Rahmi Karatay’dan Tahsin Nâhid Uygur’a Gönderilen “Yıllık Destan” İsimli Şiir Üzerinde Bir İnceleme”, Sosyal Bilimler İnsan Çalışmaları 2, Eğitim Bilimleri, Dil Bilimleri ve Felsefe Üzerine Güncel Tartışmalar içinde (s.16-31). Zeynel Karacagil, Ali Osman Tiro (Ed.), Ankara: Bilgin Kültür Sanat.
• Dilçin, C. (1992), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, (2. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Eşekarısı “1934”, “Geçti Bor’un Pazarı”, Akbaba, 8 Şubat, (6), 6.
• Eşekarısı “1937”, “Hayat Pokeri”, Akbaba, 12 Mart, (166), 7.
• Eşekarısı “1940”, “Karaman’ın Koyunu”, Akbaba, 28 Mart, (323), 5.
• Karamanın Koyunu Efsanesi, 18 Şubat 2012 tarihinde https://kulturportali.gov.tr/turkiye/karaman/kulturatlasi/karamanin-koyunu-sonra-cikar-oyunu-efsanes adresinden erişildi.
• Karataş, T. (2007), Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ.
• Karatay, N. R. (1932), Felsefî Meslekler Vokabüleri, Afyon: Doğan Matbaası.
• Karatay, N. R. (1941), Namık Kemal ve İdealizmi, Bursa: Bursa Vilâyet Matbaası.
• Karatay, N. R. (1943), “Bir Oluş Hikâyesi”, Gerçek Yolu, Şubat, Sayı: (1), 7-8, 31.
• Karatay, N. R. (1945), Yazma Dersleri, İstanbul: Maarif Matbaası.
• Karatay, N. R. (1952a), Geçti Bor’un Pazarı, İstanbul: Yenilik Matbaası.
• Karatay, N. R. (1952b), Kitaplarımın Hikâyesi, İstanbul: Berksoy.
• Karatay, N. R. (1952c), Paris Mektupları, İstanbul: Berksoy.
• Karatay, N. R. (1954), Geçti Bor’un Pazarı: Şiirler, Ankara: Yeni Matbaa.
• Karatay, N. R. (2004), Leyleğin Ömrü,-Geçti Bor’un Pazarı-, İstanbul: Yaba.
• Karatay, N. R. (2018), Felsefî Meslekler Vokabüleri, (Yay. Haz.) Recep Alpyağıl, İstanbul: İz.
• Muşta, M. G. (1990), Konya Enerjetizm Felsefe Okulu, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Okay, O. (1998), “Hiciv”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde (c.17, ss.452-454). İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı.
• Olgun, T. (1936), Edebiyat Lügati, İstanbul: Âsâr-ı İlmiye Kütüphanesi Neşriyâtı.
• Öksüz, M. (2015), Cumhuriyet Devri Türk Şiirinde Hiciv (1923-1960). Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Öngören, F. (1983), Cumhuriyet Dönemi Türk Mizahı ve Hicvi, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Pala, İ. (1998), “Hezl”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA) içinde (c. 17, ss. 305-306). İstanbul: Türkiye Diyânet Vakfı.
• Recaî-zade M. Ekrem (1997), Bütün Eserleri II, (Haz.) İsmail Parlatır-Nurullah Çetin, Hakan Sazyek, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Şeyhî (2011), Harnâme, (Haz.) Mehmet Özdemir, İstanbul, Kapı.
• Tonga, N. (2020), “Kederli Bir Hayatın Muhâsebesi: Namdar Rahmi Karatay ve Poker Destanı”, Kumar Kitabı, Emine Gürsoy Naskali (Ed.), İstanbul: Kitabevi.
• Yağma Hasan’ın Böreği Deyimi, 18 Mart 2021 tarihinde (https://www.egitimsistem.com/yagma-hasanin-boregi-deyiminin-anlami-ve-kisaca-hikayesi-46725h.htm) adresinden erişildi.