Bazı tespitler ışığında Neşâtî Dîvânı’ndaki “su” redifli gazel üzerine bir inceleme

Yıl 2021, Sayı: 23, 517 - 525, 21.06.2021

Fettah Kuzu

https://doi.org/10.29000/rumelide.949066

Öz

Çok sayıda usta şairin birbirinden farklı tarzlarda başarılı eserler telif ettiği 17. yüzyılın önde gelen şairlerinden biri de Edirneli Neşâtî’dir. Neşâtî Dîvânı’nda yer alan “su” redifli gazel ile ilgili birtakım belirsizliklerin olduğu ve bu belirsizliklerin gerek şiirin Fuzûlî’nin “Su Kasidesi”ne bir nazire olması gerekse Edirneli Neşâtî’ye aidiyeti hususlarında akıllarda soru işareti bıraktığı anlaşılmaktadır. Gazelin, nazım şekli ve türü itibariyle nazire olarak kaleme alınmış olma ihtimali zayıf görünmektedir. Ayrıca gazelin Edirneli şair Neşâtî’ye aidiyeti ise hem Dîvân nüshalarında ve biri dışında mecmualarda yer almayışıyla hem de Dîvân’daki tek 9 beyitlik gazel olması hasebiyle muhatabında tereddüt oluşturmaya müsait bir mahiyet arz etmektedir. Bu tereddüt, kaynaklarda Neşâtî mahlaslı başka şair ve/veya şairlerin olduğu yönündeki açıklamalarla daha da belirgin hale gelmektedir. Bütün bu tereddüt ve belirsizliklere ilaveten söz konusu gazelin kelime kadrosunun Dîvân’daki genel söz varlığı karşısındaki durumu incelendiğinde, şiirin Edirneli Neşâtî tarafından kaleme alınmamış olma ihtimali kuvvetlenmektedir. Bu çalışmada, Dîvân’daki gazellerden, Fuzûlî’nin “Su Kasîdesi”ne nazîre olarak yazıldığı düşünülen “su” redifli gazelin nazire geleneği içerisindeki durumu kısaca değerlendirilecek ve sonrasında söz konusu gazelin Edirneli Neşâtî’ye aidiyeti tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Neşâtî, nazîre, Su Kasîdesi, su redifli gazel, söz varlığı

In the light of some determinations a review on the ghazal with “su” redif within Nesati’s Divan

Öz

One of the pioneer poets of 17th century, in which there were many poets created successful works having different features, was Nesati of Edirne. There are some uncertainities and hesitations related to ghazal with redif “su (water)”, which has been considered to be a “nazire (imitative/(parallel)” poem to “Su Kasidesi (Qasida of Water)” of Fuzuli, in terms of both its being a “nazire” and its belonging to Nesati of Edirne. The possibility of the poem’s being a nazire seems to be so weak due to its the form and genre. Besides the point of its belonging to Nesati of Edirne presents an uncertain situation because of not only its absence in all the copies of Divan and all the poetry collections except one but also its being the only gazel having 9 couplets in Divan. This uncertainity becomes clearer by the explanations in the sources about presence of poets having pseudonym of Nesati. In addition to all these uncertainities, when analyzing the word choice of poet in ghazal comparing with the vocabulary of Divan as a whole it seems the poem would probably not written by Nesati of Edirne. In this study, one of the ghazals in his Divan which is thought to be written as a “nazire (imitative poem)” to “Su Kasidesi (Qasida of Water)” of Fuzuli, is first to be analyzed briefly within the context of “nazire” tradition and then its belonging to Nesati of Edirne is to be discussed.

Anahtar Kelimeler

Nesati, nazire (imitative poem), Su Kasidesi (Qasida of Water), ghazal with su redif, vocabulary

Kaynakça

• Kalyon, Abuzer (2011). Peşteli Hisâlî Metâli’ü’n-Nezâ’ir (II. Cilt) İnceleme-Metin. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Neşâtî Dîvânı (2019). (Haz., M. Kaplan). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Eserleri Dizisi-620. (https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/67330,nesati-divanipdf.pdf? 0&_tag1=006964F7A491139BEB893C13F024BA71C07840A2&crefer=B328FE71A987947FFEC35B07224E3073AE818E76BF0853FBA8DD9DA915CC4ACA)
• Parlatır, İsmail (2006). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı.
• Savran, Ömer (2003). Neşâtî Divani’nin Tahlili. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi).
• Üzgör, Tahir (2000). Su Redifli Şiirler ve Fuzûlî'nin Su Kasidesi'nin Kompozisyonuna Dâir. İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 9 s. 239-248.