Doğu ve Batı’da kimlik inşası sürecinde işlevselliğin rolü: Köroğlu ve Yvain hikayelerinin mukayesesi

Yıl 2021, Sayı: 23, 708 - 719, 21.06.2021

Zeynep Elbasan Bozdoğan

https://doi.org/10.29000/rumelide.949659

Öz

Köroğlu kuzeybatı Anadolu'nun Bolu şehrinde yaşadığına inanılan bir 16. yüzyıl halk kahramanıdır. Destansı maceraları başta İran ve Türkiye'de olmak üzere Avrasya bölgesinde yaygın olarak bilinmekte ve hikâyeleri Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan gibi birçok Kafkas ülkesinin halk edebiyatlarında yer almaktadır. Benzer bir kahramanlık tarzında anlatı 12. yüzyıldan Aslanlı Şövalye Yvain hikâyesinde görülmektedir.. Köroǧlu gibi, Yvain de bir sosyal adalet sembolü olarak idealize edilmiştir. Yvain ve Köroǧlu'nun hikâyelerinde birçok benzerlik söz konusudur. ortak nokta bulunur. İntikam arayışı hikâyelerinin çıkış noktasıdır. Her ne kadar farklı nedenlerle de olsa, bu iki şövalye birden fazla sefere çıkar ve hikâyeleri macera, ayrılık ve yeniden bir araya gelme temaları üzerine inşa edilir. Bu mukayeseli çalışma kişinin performatif manada cinsiyet inşasını anlamak için “ötekileştirme” kavramını nasıl kullandığını sorgulamaktadır. Her iki anlatıdaki ayrımlar, “biz” ve “onlar” ın anlamını gösterir. Başka bir "ötekileştirme" biçimi olarak, millî bir karakterin her iki anlatıda da kimlik üzerinde nasıl odak noktası olduğunu görüyoruz. Ötekilik kavramını tartışırken önemli sorulardan biri de kadın karakterlerin bu anlatılarda ne ölçüde aktif rol oynadıklarıdır. Bu makalede vurgulanan diğer bir nokta ise kahramanların hayvan yoldaşlarının karakter olarak nasıl işlendiğidir. Hayvanların sahipleri ile ilişkileri ve bir takım zorluklarda "kurtarıcı" olarak üstlendikleri görevler de bu makalede ele alınmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada her iki metnin de performatif yönünün karakterlerin rollerini nasıl tanımladığı ve ne tür kimlikler inşa ettiği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, Yvain, orta çağ, epik, ötekileştirme, destan, sosyal adalet

The role of performance in constructing identity in the East and the West: comparison of the narratives of Köroğlu and the Knight with the Lion (Yvain)

Öz

Köroğlu, (lit. The son of the blind), is a 16th century folk hero who is believed to have lived in the city of Bolu, in north-west Anatolia. His epic adventures are widely known in the Eurasian region, mainly in Iran and Turkey, and his stories appear in the folk literatures of the many Caucasian countries such as Armenia, Georgia, Azerbaijan. We find a similar heroic style narrative in 12th century story of Yvain, The Knight with the Lion. Like Köroǧlu, Yvain is also idealized as a symbol of social justice. The stories of Yvain and Köroǧlu share many similarities in common. Seeking for avenge is the starting point of the stories. Although for different reasons, these two knights go on multiple journeys and the stories are constructed on the theme of chivalric adventure, separations, and reunions. This comparative study explores the concept of otherness which is integral to the comprehending of a person and the construction of gender as performance. The separation in both narratives indicate the meaning of “us” and “them”. As another form of “othering”, national character becomes fundamental and there is a performativity of identity in both narratives. While discussing the notion of otherness, one of the significant questions is to what extent the female characters were playing active roles in these narratives. Another point to be raised in this essay is the characterization of the heroes’ animal companions. The relationship of the animals with their masters and their functions as “sauveur” is examined. The conclusion evaluates how the performative aspect of these two texts define the roles of the characters and construct identities.

Anahtar Kelimeler

Köroğlu, Yvain, Middle Ages, legends, otherness, social justice

Kaynakça

• Boratav, P. N. (1984). Köroğlu Destanı. İstanbul : Adam.
• Brugger, E. (1941). "Yvain and His Lion." Modern Philology 38(3): 267-287.
• Burns, J. (2001). "Courtly Love: Who Needs It? Recent Feminist Work in the Medieval French Tradition." Signs 27(1): 23-57.
• Chodźko, A. (1842). Specimens of the popular poetry of Persia, as found in the adventures and improvisations of Kurroglou, the bandit-minstrel of northern Persia and in the songs of the people inhabiting the shores of the Caspian Sea. London, Harrison and Co.
• Combellack, C. R. B. "Yvain's Guilt." Studies in Philology 68(1): 10-25.
• Cormier, R. J. (1975). "Cú Chulainn and Yvain: The Love Hero in Early Irish and Old French Literature." Studies in Philology 72(2): 115-139.
• Çevik, M. (1984) Seyahatname. İstanbul, Üçdal Neşriyyat: v.5.
• Ekici, M. (2001). Popularization of Köroğlu. 5th Annual Cultural Seminar: New Cultural Perspectives in the New Millenium. İzmir, Ege University.
• Han, Dongdong (2010). The Legend of Yvain, Camelot Project. http://d.lib.rochester.edu/camelot/text/han-the-legend-of-yvain
• Harris, J. (1949). "The Rôle of the Lion in Chrétien de Troyes' Yvain." Modern Language Association 64 (5).
• İçel, H. (2010). Köroğlu'nun Bolu Beyi Kolu Üzerine Bir İnceleme. Konya : Kömen.
• Kaftancıoğlu, Ü. (1974). Köroğlu Kolları. İstanbul, Büyük Yayın.
• Köprülü, F. (1962). Türk Saz Şairleri. Ankara, Milli Kültür Yayınları.
• Olrik, A. (1992). Principles for Oral Narrative Research. Bloomington, Indiana University Press.
• Öztelli, C. (1962). Köroğlu ve Dadaloğlu. Istanbul : Ekin.
• Sumer, F. and N. Albayrak (1988). Köroğlu. Islam. Istanbul, ISAM. 26: 268-270.
• Troyes, C. d. (1991). Arthurian Romances, Trans. Kibler, Carleton: Penguin Classics.
• Wilks, J. M. (2001). "The Persianization of Köroğlu: Banditry and Royalty in Three Versions of the
• Köroğlu ‘Destan’”. Asian Folklore Studies 60(2): 305-318.