İletişim ve çeviri: Kitle iletişim kuramlarına çeviri açısından bir yaklaşım

Yıl 2021, Sayı: 23, 1012 - 1026, 21.06.2021

Serhan Dindar

https://doi.org/10.29000/rumelide.949975

Öz

İletişim ve çeviri kavramları birbiriyle yakın olarak ilişkilendirilebilir özelliklere sahiptirler. Tanımsal açıdan bakıldığında iletişim, bireylerin veya toplumların bir kanal aracılığı ile aralarında bilgi ya da mesaj aktarımı yaparak birbirlerini anlamalarıdır. Özellikle de farklı dil dizgeleri arasında yapılan dillerarası çeviri ise, belirli bir dilde yazılmış orijinal metnin anlamının, içeriğinin ve vermek istediği mesajın çevirmen aracılığı ile erek dilde oluşan çeviri metinle hedef kitleye aktarılmasıdır. Bu durumda hem iletişimde hem de dillerarası çeviride bir kanal aracılığı ile bireyler veya toplumlar arasında bir aktarım gerçekleşmektedir. Böylece, dillerarası çevirinin farklı toplumların birbirleriyle iletişim kurmalarını sağlayan bir aktivite olduğu söylenebilir. Farklı toplumlar arasında bir iletişim ağı kuran çevirinin aynı zamanda bir kitle iletişim aracı olduğu da belirtilebilir. İletişim ve dillerarası çeviri arasında sadece tanımsal olarak değil işleyiş veya süreç bakımından da yakın bir benzerlik bulunmaktadır. Söz konusu bu benzerlik, kitle iletişim kuramlarına çeviri bakış açısıyla yaklaşımı mümkün kılmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kitle iletişim kuramlarından seçilen ve aynı zamanda iletişim alanının iki önemli kuramı olan Shannon-Weaver İletişim Kuramı ve Lasswell’in Genel İletişim Kuramı’na çeviri süreci bağlamında yaklaşarak kuramsal bir uyarlama yapıp ortaya çıkan iletişimsel çeviri sürecini ve iletişim-çeviri ilişkisini kuramsal açıdan vurgulamaktır. Benimsenen bu yaklaşımla, tümevarım yöntemi ile ilerleyecek olan çalışmanın sonucunda kitle iletişim kuramlarının çeviri sürecine uyarlanabildiği ve bu bağlamda kuramsal olarak da genel bir iletişimsel bir çeviri sürecinin oluştuğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İletişim ve çeviri, Shannon-Weaver İletişim Kuramı, Genel İletişim Kuramı, çevirmen, iletişimsel çeviri

Communication and translation: An approach to mass communication theories from the perspective of translation

Öz

The concepts of communication and translation have characteristics which can be closely associated each other. In a definitional perspective, communication is understanding of individuals or societies each other by transferring information or message through a channel. Especially interlingual translation between different languages is transmission of the sense, content and intended message of the original text written in a specific language to the target audience with the translated text (in the target language) via the translator. In communication and interlingual translation, a transmission takes place through a channel to communicate individuals and societies with each other. So, it can be said that interlingual translation is an activity that enables different societies to communicate with each other. It can be stated that translation which establishes a communication network between societies is also a mass media. There is a close correspondence between communication and interlingual translation not only in definition but also in process. This correspondence makes it possible to approach mass communication theories from the perspective of translation. The objective of this study is to demonstrate theoretically the relation of communication-translation and the emergent communicative translation process and to make a theoretically adaptation by approaching within the context of translation process to Shannon-Weaver Communication Theory and Lasswell's General Communication Theory which are chosen from communication theories and also two important theories of communication studies. As a result of the study which will proceed with the inductive method, it was concluded with this approach that mass communication theories can be adapted theoretically to the translation process and that a general communicative translation process is theoretically consisted.

Anahtar Kelimeler

Communication and translation, Shannon-Weaver Communication Theory, General Communication Theory, translator, communicative translation

Kaynakça

• Berman, A. (1999). La traduction et la lettre ou l’auberge du lointain. Paris: Seuil.
• Bulduklu, Y. & Karaçor, S. (2019). Kitle İletişim Kuramları. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Guidère, M. (2010). Introduction à la traductologie. Bruxelles: De Boeck.
• Hatim, B. & Mason, I. (1990). Discourse and the Translator. London: Longman.
• Jakobson, R. (1963). Essais de linguistique générale. Paris: Les Éditions de Minuit.
• Munday, J. (2016). Introducing Translation Studies Theories and Applications. London: Routledge.
• Rakovà, Z. (2016). Çeviri Kuramları. Yusuf Polat (Çev.). Ankara: Çevirmenin Yayını.
• Reiss, K. (2000). Type, Kind and Individuality of Text, Decision making in translation. Susan Kitron (Tr.), L. Venuti (Ed.), The Translation Studies Reader, London: Routledge, 160-171.
• Tahir Gürçağlar, Ş. (2011). Çevirinin ABC’si. İstanbul: Say.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri Stratejileri. Ankara: Grafiker.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları, Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar. Ankara: Dipnot.
• Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları. İstanbul: Multilingual.