Psikoterapi çevirmenliği: Psikososyal destek hizmetlerinde çevirmenin rolü ve önemi

Yıl 2021, Sayı: 23, 1027 - 1041, 21.06.2021

Filiz Şan

https://doi.org/10.29000/rumelide.949989

Cited By: 2

Öz

Son yıllarda alınan dış göçle birlikte, Türkiye’de ülke dilini bilmeyen kişilerin toplum hizmetlerine ulaşabilmesini olanaklı kılacak, çeviriye ve çevirmene duyulan ihtiyaç artmıştır. Söz konusu ihtiyacı karşılamak üzere sürdürülen toplum çevirmenliğinin uygulama alanlarından bir tanesi psikoterapi görüşmelerinin gerçekleştirildiği ruh sağlığı alanıdır. Konu ruh sağlığı olduğunda, danışanların profili ve ihtiyaçları, görüşme yöntem ve teknikleri, soru türleri gibi ilgili alanın uzmanlık bilgisiyle sürdürülen bir terapi süreci söz konusu olmaktadır. Türkiye’de bu tür terapilerde çeviriye ihtiyaç duyanların göçmenler olduğu dikkate alındığında, mevcut dinamiklere göç öncesi, göç sırası ve göç sonrası yaşadıklarının bir sonucu olan travmaların derinliği, kültür ve gelenek farklılıkları, terapiye olan bakış açısı gibi çok daha farklı faktörlerin de belirleyici şekilde eklemlendiği söylenebilir. Buna göre çevirmenin psikoterapideki görevinin, sadece kelimelerin başka bir dile aktarılmasıyla sınırlı olması mümkün görünmemektedir. Bu çıkarım, söz konusu süreçte çevirmenin, kültürler arası iletişim uzmanı olarak, terapideki rolünün araştırılmasını önemli hale getirmiştir. Buradan hareketle bu araştırmada psikoterapilerde görev alan çevirmenlerin rolü ve önemi ortaya koyularak, taraflar açısından işbirliğinin somutlaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla bu çalışmada ruh sağlığı ve toplum çevirmenliği alanlarının kuramsal ve kavramsal çerçevesi oluşturulmuş, durumsallık ilişkisi bağlamında psikoterapideki dinamikler belirlenmiş ve çeviri sürecine etkisi açısından sorunsallaştırılmıştır. Yapılan araştırma ve değerlendirmeler sonucunda çevirmenlerin psikoterapilerdeki rolü ve önemi, uzman ve çevirmen işbirliği odağında ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Toplum çevirmenliği, psikoterapi çevirmenliği, psikososyal destek çevirmenliği, ruh sağlığı alanı çevirisi, çevirmen rolü

Psychotherapy interpreting: the role and importance of interpreters in psychosocial support services

Öz

In recent years the need for translation services and translators for community services has increased with the rise in flow of migrant population to Turkey. One of the main fields of community interpreting, carried out to meet the community services need, is of mental health where psychotherapy interviews are conducted. Within this mental health field, there is a therapy process that is carried out with the relevant field of expertise, such as the profile and needs of the clients, interview methods and techniques, and question types. When we consider the main group of clients as migrants in Turkey, it is also essential to take into account pre-migration, migration and post-migration processes, traumas that appear as a consequence of these experiences, cultural differences and different therapautical approaches. Based on these facts, it is essential to question the interpreter’s role via not only in means of transferring words to another language, but also as an intercultural communication specialist in theraphy. It is aimed to bring out the cooperation between related parties by revealing the role and importance of interpreters working in psychotherapies. For this purpose, in this study, the theoretical and conceptual framework of the fields of mental health and community interpreting has established, the dynamics of psychotherapy in the context of the contingency relationship were determined and problematized in terms of its effect on the translation process. As a result, the role and importance of translators in psychotherapies tried to be revealed in relation with expert and interpreter collaboration.

Anahtar Kelimeler

Community interpreting, psychotherapy interpreting, translation and interpreting in psychosocial support, translation and interpreting in mental health, interpreter’s role

Kaynakça

• Bahadır, Ş. (2007). Verknüpfungen und Verschiebungen. Dolmetscherin, Dolmetschforscherin, Dolmetschausbilderin. Berlin: Frank & Timme.
• Bahadır, Ş. (2010). Dolmetschinszenierungen. Kulturen, Identitäten, Akteure. Berlin: SAXA Verlag.
• Bahadır, Ş. (2014). Dolmetschen als Inszenierung – ein neuer kritischer und emanzipatorischer Ansatz in der Dolmetschdidaktik. (Präsentation) DIES LEGENDI: Studierende im Fokus – aktivierende Lehre an der JGU. Erişim Adresi: https://www.glk.uni-mainz.de/files/2018/08/praesentation_bahadir.pdf
• Bahadır, Ş. (2015). Eine körper- und handlungszentrierte Ausbildung von Dolmetschern und Dolmetscherinnen im Grenzbereich anderer Berufe. In: Employability – Beschäftigungsbefähigung im Studium an der JGU. s. 47-57.
• Cagala, E. (2006). „Eine Frage der Menschlichkeit? Psychotherapie traumatisierter Flüchtlinge mit Dolmetscherinnenbeteiligung“, Grbič, N. & Pöllabauer, S. (Eds.) „Ich habe mich ganz peinlich gefühlt.“ Forschung zum Kommunaldolmetschen in Osterreich: Problemstellungen, Perspektiven und Potenziale içinde (s. 229-260). Graz: GTS – Graz Translation Studies 10.
• Demirbaş, H. ve Bekaroğlu, E. (2013). Evden uzakta olmak: Sığınmacıların/mültecilerin psikolojik sorunları ve alınacak önlemler. Kriz Dergisi içinde, 21 (1), s.11-24.
• Güneri-Yöyen, E. (2020). Klinik Psikolojide Temel Kavramlar. Bal F. (Ed.), Klinik Psikolojide Kullanılan Psikoterapi Yöntemleri içinde (s. 5-12). Ankara: Nobel.
• Haenel, F. (2016). Zum Einsatz von Dolmetschern in der psychiatrisch-psychotherapeutischen Versorgung von Geflüchteten. In ASU – Zeitschrift für medizinische Prävention, 51 (12). s. 836-838.
• Holmes, J. S.(2008). Çeviribilimin Adı ve Doğası. (Ayşenaz Koş Çev.). Mehmet Rıfat (Ed.) Çeviri Seçkisi II: Çeviri(bilim) Nedir? içinde (s. 107-120). İstanbul: Sel.
• Holz-Mänttäri, J. (1984). Translatorisches Handeln: Theorie und Methode. Helsinki: Suomalainen Tiedeakatemia.
• Kahraman, R. (2010). Göç ve Çeviri: İltica Başvurularında Sözlü Çeviri Uygulamaları ve Toplum Çevirmeninin Rolü (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kurultay, T. ve Bulut, A. (2012). Toplum Çevirmenliğine Yeniden Bakışta Afette Rehber Çevirmenlik, İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, 6 (2-2012), 75-102.
• Mesleki Yeterlilik Kurumu, Toplum Çevirmenliği Ulusal Yeterlilik Kriterleri. Erişim Adresi: http://cdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=cevirmen-yeterlilikleri---toplum-cevirmeni---yayinlanan-taslak-15.12.2018.pdf
• Meyer, B. (2003). Dolmetschertraining aus diskursanalytischer Sicht: Überlegungen zu einer Fortbildung zweisprachiger Pflegekräfte. In Gesprächsforschung - Online-Zeitschrift zur verbalen Interaktion 4. Ausgabe, 160-185.
• Migranten in Aktion E.V. Gemeindedolmetscher - Dienst Hamburg. Erişim Adresi: http://www.migranten-in-aktion.de/fileadmin/Downloads/2016/MiA_Auftragsformular_Dolmetscher.pdf
• NFN - Netzwerk für traumatisierte Flüchtlinge in Niedersachen e.V.. Erişim Adresi: https://ntfn3.ntfn.de/therapie-mit-dolmetschenden/standards-und-checkliste1/
• Nuč, A. (2006). Wenn Welten aufeinander treffen... Dolmetschen in der Psychotherapie. In Grbič, N. & Pöllabauer, S. (Eds.) „Ich habe mich ganz peinlich gefühlt.“
• Forschung zum Kommunaldolmetschen in Osterreich: Problemstellungen, Perspektiven und Potenziale (s. 261-296). Graz: GTS – Graz Translation Studies 10.
• Pöchhacker, F. (2010). Entwicklungslinien der Dolmetschwissenschaft. In N. Grbić, G. Hebenstreit, G. Vorderobermeier & M. Wolf (Eds.), Translationskultur revisited: Festschrift für Erich Prunč (s. 84-97). Tübingen: Stauffenburg Verlag.
• Ross, J. (2018). Toplum Çevirmenliği Eğitimi. E. Diriker (Ed.), Türkiye’de Sözlü Çeviri Eğitimi, Uygulamaları ve Araştırmaları içinde (s. 283-312). İstanbul: Scala.
• Salman, R. (2007). Gemeindedolmetscherdienste als Beitrag zur Integration von Migranten in das regionale Sozial- und Gesundheitswesen – das Modell des Ethno-Medizinischen Zentrums. In Gesundheit und Integration – Ein Handbuch für Modelle guter Praxis (Hrsg.), Die Beauftragte der Bundesregierung für Migration, Flüchtlinge, und Integration (s. 246-256). Bonn.
• Slapp, M. A. (2004). Community Interpreting in Deutschland: Gegenwärtige Situation und Perspektiven für die Zukunft. (1.bs.). München: Martin Meidenbauer Verlagsbuchhandlung.
• Şan, F. ve Koçlu, S. (2018). Sakarya’daki Mültecilerin İletişim Sorunlarının Belirlenmesi ve Toplum Çevirmenliğine Olan İhtiyaç. International Journal of Language Academy, 4(6), 1-16.
• Şan, F. ve Kahraman - Duru, R. (2020). COVID 19 koşullarında sağlık çevirmenliği hizmetleri ve toplum çevirmenliğinde “Yeni Normal”’i düşünmek. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (20), 816-843.
• Şan, F. ve Koçlu, S. (2020). Toplum Çevirmenliği Alanında Türkiye’de Yapılan Bilimsel Çalışmalar: Analiz ve Değerlendirme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (19), 785-808.
• TDK Sözlük. “Uyum”. Erişim Bilgisi: https://sozluk.gov.tr/
• Turan, D. (2016). Sağlık Hizmetlerinde Sözlü Çeviri Hizmetleri (1.bs.). Ankara: Grafiker.
• Yüksel-Şahin, F. (2019). Psikolojik Danışmanlar için El Kitabı (3.bs.). Ankara: Nobel.
• ZEBRA – Interkulturelles Beratungs- und Therapiezentrum, Erişim Adresi: https://www.dgsp-ev.de/fileadmin/user_files/dgsp/pdfs/Tagungsberichte_und_Powerpoint/Dolmetschregeln_im_psychotherapeutischen_Setting_1_.pdf