Mülteci konulu Türkçe ve çeviri çocuk kitaplarında yer alan empati ögelerinin incelenmesi

Yıl 2021, Sayı: Ö9, 1 - 18, 21.08.2021

Ezgi Dursun , Bircan Eyüp

https://doi.org/10.29000/rumelide.981488

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, mülteci konusunu ele alan Türkçe ve çeviri çocuk kitaplarında empati içeren ögelerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre tasarlanmıştır. Veriler doküman incelemesi ile toplanmıştır. Çalışmanın veri kaynağını ‘Benim adım Mülteci değil’, ‘evinden uzakta (mülteci)’ ve ‘Halepli Zeynep’ adlı üç çocuk kitabı oluşturmaktadır. Kitaplardan ‘Benim adım Mülteci değil’ İngilizceden, ‘evinden uzakta (mülteci)’ ise Felemenkçeden Türkçeye çevrilmiştir. ‘Halepli Zeynep’ ise Türkçe yazılmış bir kitaptır. Bu üç kitabın seçilmesindeki ana neden, ele aldıkları konunun mülteci konusu olmasıdır. Ayrıca kitapların üçünün de benzer yaş gruplarına hitap etmesi ve yazılı metin yanında resimlerin de bulunması seçilmelerinde belirleyici olmuştur. Verilerin analizi içerik analizi tekniği ile yapılmıştır. Çalışmanın sonucunda, incelenen üç kitapta mülteci konusuna çocukların empatik bir bakış açısıyla bakmasını sağlayabilecek ögelerin farklı şekillerde ve oranlarda yer verildiği belirlenmiştir. ‘Benim adım Mülteci değil’ ve ‘evinden uzakta (mülteci)’ adlı kitaplarda metinler içerisinde empatiye yönelik ögelerin yoğun bir şekilde yer aldığı belirlenmiştir. ‘Benim adım Mülteci değil’ adlı kitapta empati ögelerine sorular aracılığıyla okurun sezmesini sağlayacak şekilde yer verilmiştir. ‘evinden uzakta (mülteci)’ kitabında ise empatiye dair ögelerin doğrudan verildiği görülmektedir. Ancak ‘Halepli Zeynep’ adlı kitapta empatiye yönelik ögelerin metin içerisinde oldukça az olduğu belirlenmiştir. Resimler açıdan bakıldığında ise bu üç kitaptan ‘Halepli Zeynep’in empati içeren resimler açısından daha zengin olduğu, fakat aynı zamanda çocuğa uygun olmayan resimlerin de kitapta yoğun olduğu belirlenmiştir. Diğer iki kitaptan ‘Benim adım Mülteci değil’in resimlerinde empatiye dair bir unsur bulunamazken ‘evinden uzakta (mülteci)’ ise bir resim tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mülteci, empati, çocuk kitapları, Benim adım Mülteci değil, evinden uzakta (mülteci), Halepli Zeynep

Examination of empathy elements in Turkish and translated children's books on refugee

Öz

In this study, it is aimed to determine the empathic elements in Turkish and translated children's books that deal with the refugee issue. The study was designed according to the case study, one of the qualitative research methods. The data were collected by document analysis. The data source of the study consists of three children's books named `My name is not a Refugee`, `op te Vlucht` and `Halepli Zeynep`. Content analysis was used in the analysis of the data. As a result of the study, it was determined that the items that could enable children to look at the refugee issue from an empathetic perspective were included in different forms and ratios in the three books examined. In the books titled `My name is not Refugee` and `op te Vlucht`, it was determined that elements of empathy are intensively involved in the texts. In the book `My Name is Not a Refugee`, the elements of empathy are included in a way that allows the reader to intuit through questions. In the book `op te Vlucht`, on the other hand, it is seen that the elements of empathy are given directly. However, in the `Halepli Zeynep`, it was determined that the elements of empathy are very few in the text. From a visual point of view, it was seen that `Halepli Zeynep` is richer in terms of empathic pictures. While there was no element of empathy in the pictures of `My name is not a Refugee`, one picture was found in `op te Vlucht`.

Anahtar Kelimeler

Refugee, empathy, children, My name is not a Refugee, op te Vlucht, Halepli Zeynep

Kaynakça

• Akdeniz, Y. (2018). Türkiye’de yaşayan Suriyeli mülteci öğrencilerin uyum sorunları: Şanlıurfa ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Aksoy, Z. (2012). Uluslararası göç ve kültürlerarası iletişim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 292-303.
• Aytekin, H. (2016). Çocuk ve gençlik edebiyatında siyasi söylemlere eleştirel bir bakış. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(15), 49-62.
• Bradbery, D. (2012). Using Children's Literature to Build Concepts of Teaching About Global Citizenship. Australian Association for Research in Education and Asia-Pacific Educational Research Association Conference. (NJ1), 1-7.
• Bulut, S. (2018). Çocuk edebiyatına sığınanlar: zorunlu göç öyküleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8 (14) , 383-410.
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri-beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (3. bs). (M. Bütün ve S. B. Demir Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Erdoğan, M. M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Ankara.
• Ersoy, E. G. ve Köşger, F. (2016). Empati: tanımı ve önemi. Osmangazi Tıp Dergisi, 38 (2), 9-17. doi: http://dx.doi.org/10.20515/otd.33993
• Hest, P. V. (2017). evinden uzakta (mülteci) (Çev. Ö. Akdik İşli). Ankara: Gergedan Yayınları.
• İdris, M. (2016). Halepli Zeynep. İstanbul: Vak Vak.
• Kaya, M. ve Erdem, İ. (2020). Çocuk edebiyatı eserlerinin 7. sınıf öğrencilerinin empati becerisinin gelişimine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1) , 79-114.
• Kaya, N. B. (2011). Sosyal bilgiler dersi (4. ve 5. sınıf) öğretim materyallerinde empati becerisinin amaç, kapsam ve etkinlik boyutlarından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Melanlıoğlu, D. (2020a). Çocuk edebiyatındaki kayıp mültecilerin izinde duyarlılık eğitimi. Journal of Turkology, 30(1) , 161-179.
• Melanlıoğlu, D. (2020b). Çocuk edebiyatında mülteci kahramanların yaşadıkları çatışmalar üzerine bir inceleme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9 (2) , 665-691.
• Melanlıoğlu, D. (2020c). Kardeş veya yük: mülteci çocuk kahramanların bakış açısıyla kültürlerarası etkileşim. Rumeli’de Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi , (20) , 95-115.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (3. bs.). (S. Turan Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Milner, K. ( 2019 ). Benim adım Mülteci değil. (Çev. A. Turhan) İstanbul: Arden.
• Rogers, C. (1983). Empatik olmak değeri anlaşılmamış bir varoluş seklidir. (Çev. F. Akkoyun) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16 (1), 103–124.
• Savur, S. (2019). Günümüz Türk çocuk ve gençlik edebiyatında mülteci sorunu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (Ed.) (2017). Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımlar. Ankara: Anı.
• Şimşek, T. ve Yakar, Y. (2016). Çocuk ve Edebiyat. T. Şimşek (Ed.). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı, Ankara: Grafiker.
• Temur, M. ve Ertem, İ. (2019). Çocuk edebiyatında göç ve göçmenlik. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9 (2) , 451-466.
• Turhan, O., Karaca–Turhan, F. ve Baş, B. (2021). Türk çocuk edebiyatında meslekler ve toplumsal cinsiyet. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50(1), 1-30.
• Yakar, Y. (2017). Türk çocuk edebiyatında göç olgusu. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi , (58), 339-353
• Yılmaz, A. Y. (2003). Empati eğitim programının ilköğretim öğrencilerinin empatik becerilerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin.