Anlatı şemaları aracılığıyla Kürk Mantolu Madonna’da anlatı izlemlerinin göstergebilimsel bir gözlemi

Yıl 2021, Sayı: Ö9, 345 - 363, 21.08.2021

Orhun Büyükkarcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.984799

Öz

Bu çalışma, göstergebilim kuramını ve Türk edebiyatını Sabahattin Ali’nin en tanınmış eserlerinden, Kürk Mantolu Madonna üstünde bir uygulamada birleştirmektedir. Çağdaş göstergebilim temellerini C. S. Peirce ve Ferdinand de Saussure’den alır. Bu iki filozofun görüşlerinden birçok göstergebilim dalı türemiştir ve bunlardan biri de A. J. Greimas’ın öncülüğünde, anlatısal yapıları ortaya çıkarmakla ve yazınsal eserlerin anlamlandırılmasıyla ilgilenen yazınsal-anlatısal göstergebilim dalıdır. Yazınsal göstergebilim bir anlatının, söylemsel, anlatısal ve derin yapı olmak üzere üç düzeyde incelenmesi gerektiği fikrini varsayar. Buna bağlı olarak, bu çalışmanın birincil amacı, yazınsal göstergebilimin çözümleme aygıtlarından biri olan anlatı şemalarını kullanarak Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna romanının anlatısal düzenini ortaya çıkarmaktır. Bunu yapmanın söz konusu romandaki ana aktörlerin anlatı izlemleri hakkında açık bilgiler vereceğine inanılmaktadır. Bu aktörler sırasıyla isimsiz anlatıcı, Raif Efendi, Maria Puder ve Raif Efendi’nin ailesidir ve hepsinin anlatı içinde ulaşmak istediği kendi hedefleri vardır. Buna bağlı olarak, bu aktörlerin anlatı izlemlerini ortaya çıkarmak, göstergebilimsel bakış açısıyla bir edebi eserin anlatı düzeyi incelemesinin netleştirilmesine de yardımcı olacaktır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında, çalışmadaki göstergebilimsel yönteme dair bilgi verilmiştir, ikinci kısımda ise romanın anlatı düzeyi incelemesi yer almaktadır. Son olarak sonuç bölümünde romanın anlatı düzenine yönelik elde edilen bilgiler ‘zamansal hiyerarşi ve anlatı izlemleri arasındaki ilişkiler’, ‘bilişsel göndericiler’, ‘başarı ve başarısızlıkla biten izlemler’ ve ‘izlemler arasında köprü kuran anahtar olaylar’ başlıkları altında tartışılmıştır. Bu çalışmanın okuyucuların üç noktayı kavramada yardımcı olacağına inanılmaktadır: Sabahattin Ali’nin kurgu oluşturmadaki yazarlık becerisi, Kürk Mantolu Madonna’nın yapısal durumu ve son olarak yazınsal göstergebilim yaklaşımının muhtemel bir uygulaması.

Anahtar Kelimeler

göstergebilim, anlatı şeması, Sabahattin Ali, Kürk Mantolu Madonna, anlatı düzeyi çözümlemesi

A semiotic observation of narrative trajectories in Madonna in a Fur Coat by canonical narrative schemas

Öz

This study combines semiotic theory with Turkish literature in implementation on one of Sabahattin Ali’s well-known novels, Madonna in a Fur Coat. From the ideas of C. S. Peirce and Ferdinand de Saussure have many semiotic branches derived, one of which is the so-called literary or narrative semiotics that deals with the unfolding of narrative structures and the signification of literary works under the leadership of A. J. Greimas. Literary semiotics postulates the idea that a narrative should be analyzed in three meaning layers: discursive, narrative, and deep-abstract levels. Accordingly, the primary purpose of this study is to reveal the narrative organization of Sabahattin Ali’s novel, Madonna in a Fur Coat, employing canonical narrative schema, which is one of the analysis tools of literary semiotics. These actors are the unnamed narrator, Raif Efendi, Maria Puder, Raif Efendi’s father and husbands of his sisters, all of whom have their own goals. Besides, unfolding the narrative trajectories of these actors will help formulate narrative level analysis on a literary work in a semiotic perspective. The study is composed of three parts. In the introduction part, the aims, method and scope of the study will be presented. In the second part, the narrative level analysis of the novel takes place considering the actors’ trajectories. Lastly, in the conclusion part, the study results have been discussed under the titles of ‘the temporal hierarchy and relationship between trajectories’, ‘cognitive senders’, ‘the trajectories ending with success vs failure’, ‘the key events that bridges the trajectories’. It is believed that this study will help readers gain insight into three aspects: Sabahattin Ali’s authorship skills in creating fiction, the structural status of Madonna in a Fur Coat, and one possible application of the literary semiotic approach.

Anahtar Kelimeler

semiotics, canonical narrative schema, Sabahattin Ali, Madonna in a Fur Coat, narrative level analysis

Kaynakça

• Ali, S. (1943). Kürk Mantolu Madonna (Madonna in a Fur Coat). Istanbul: Remzi Kitabevi Güven.
• Ali, S. (2017). Kürk Mantolu Madonna (Madon in a Fur Coat). Istanbul: Yapı Kredi.
• Bezirci, A. (2007). Sabahattin Ali. Istanbul: Evrensel Basım Yayın .
• Budniakiewicz, T. (1992). Fundamental of Story Logic: Introduction to Greimassian Semiotics. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
• Büyükkarcı, O., & Bulut, T. (2018). On Meaning Production Process in Short Stories: A Semiotic Approach to Hwan Sunwon's "Cranes". International Journal of Language Academy 6(5), 230-251, http://dx.doi.org/10.18033/ijla.
• Greimas, A. J. (1966). Semantic Structurale. Paris: Larousse.
• Greimas, A. J. (1988). Maupassant: The Semiotics of Text (Trans. by Paul Perron). Amsterdam: John Benjamin Publishing Company.
• Greimas, A. J. (1989). On Meaning. New Literary History, 20(3), 539-550.
• Greimas, A. J., & Courtes, J. (1982 [1979]). Semiotics and Language: An Analytical Dictionary. Bloomington: Indiana University Press.
• Günay, D. (2018). Bir Yazınsal Göstergebilim Okuması Kuyucaklı Yusuf [A Literary Semiotic Reading of Kuyucaklı Yusuf]. Istanbul: Papatyabilim.
• Hebert, L. (2020). An Introduction to Applied Semiotics: Tools for Text and Image Analysis. New York: Routledge.
• Hirik, S. (2020). Türkçede Bağdaşıklık ve bağdaşıklık Unsurları: Kürk Mantolu Madona İncelemesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 10(1), 221-238.
• Kalelioğlu , M. (2018a). A Literary Semiotics Approach to the Semantic Universe of George Orwell's Nineteen-Eighty Four. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars.
• Kalelioğlu, M. (2018b). Analysis of Duha Koca Oglu Deli Dumrul Narrative within the Framework of Literary Semiotics. Turkish Studies, 13(5), 229-256.
• Kalelioğlu, M. (2020). Yazınsal Göstergebilim: Bir Kuram Bir Uygulama. Istanbul: Seçkin.
• Karakuş, M. (2010). Bildungsmigration nach Deutschland und ihre Auswirkungen auf die Literatur: Sabahattin Alis Roman Die Madonna im Pelzmantel. Türkisch-deutsche Studien, No 2010, 187–195.
• Kıran, Z., & Kıran, A. E. (2011). Yazınsal Okuma Süreçleri (The Process of Literary Reading). Istanbul: Seçkin.
• Kıran, Z., & Kıran, A. E. (2018). Dilbilime Giriş (Introduction to Linguistics). Istanbul: Seçkin.
• Landowski, E. (2015). The Greimassian Semiotic Circle. In M. Grishakova, & S. Salupere, Theoretical Schools and Circles in the Twentieth Century Humanities (pp. 84-96). New York: Routledge.
• Martin, B., & Ringham, F. (2000). Dictionary of Semiotics. London/New York: Cassell.
• Martin, B., & Ringham, F. (2006). Key Terms in Semiotics. London/New York: Continuum.
• Moran, B. (2001). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış (A Critical Perspective to Turkish Novel). Istanbul: İletişim.
• Okur, E. (2017). Çok Partili Dönem Türk Romanı (Turkish Novel in Multi-Party Period). Hece, 85-102.
• Öztokat, N. T. (2005). Yazınsal Metin Çözümlemelerinde Kuramsal Yaklaşımlar (Therotical Approaches in the Analysis of Narrative Texts). Istanbul: Multi-Lingual.
• Rifat, M. (2011). Homo Semioticus ve Genel Göstergebilim Sorunları [Homosemioticus and General Problematics of Semiotics]. Istanbul: Yapı Kredi.
• Rifat, M. (2014). Göstergebilimin ABC'si (ABC of Semiotics). Istanbul: Say.
• Vardar, B. (2001). Dilbilimden Yaşama Yapısalcılık (Structuralism from Linguistics to Daily Life). Istanbul: Multilingual.
• Yıldız, F. U., Tekin, S. Ç., Öztürk, A. E., Düzdemir, Ş., & Soyşekerci, G. (2018). Anlatıcının Kiplikler Açısından İncelenmesi: Kürk Mantolu Madonna'daki Anlatıcının Kiplikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 67-87.
• Yücel, T. (1999). Tartışmalar (Discussions). Istanbul: Yapı Kredi.
• Yücel, T. (2001). Genel Gösterebilim (General Semiotics). In E. Onat, & S. Ö. Yıldırım, Göstergebilim Tartışmaları (Discussions on Semiotics) (pp. 9-14). Istanbul: Multilingual.
• Yücel, T. (2012). Eleştiri Kuramları [Theories of Criticism]. Istanbul: Türkiye İş Bankası.
• Yücel, T. (2014). Söylemlerin İçinden (Through the Discources). Istanbul: Alakarga.
• Yücel, T. (2015). Yapısalcılık [Structuralism]. Istanbul: Can Sanat.
• Yüksel, A. (1995). Yapısalcılık ve Bir Uygulama: Melih Cevdet Anday Tiyatrosu (Structuralism and an Application: Melih Cevdet Anday Drama). Ankara: Gündoğan.