Akademik tartışma modelinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimine etkisi

Yıl 2021, Sayı: 24, 10 - 20, 21.09.2021

Faruk Kayman Erkan Aydın

https://doi.org/10.29000/rumelide.990055

Öz

Eleştirel düşünme, hayatın her alanında farklı bir bakış açısı geliştirebilmek, fikirleri sorgulayabilmek, bilgileri ve düşünceleri ayırt edebilmek için kullanılan çok önemli bir beceridir. Bu becerinin geliştirilmesi amacıyla şu ana kadar birçok farklı yol ve yöntem denenmiştir. Son zamanlarda öğrencilerin eleştirel düşünme, sorgulama, eleştirel konuşma gibi birçok becerisine katkısı olduğu düşünülen akademik tartışma modeli adında (accountable talk) bir model ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, araştırmada akademik tartışma modelinin ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerine etkisinin olup olmadığını tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırma, nicel araştırma desenlerinden ön-test ve son-test kontrol gruplu yarı-deneysel desenle tasarlanmıştır. Araştırmanın uygulama kısmı Van ili Tuşba ilçesine bağlı Hasan Ali Yücel Ortaokulunda yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, yansız atama yoluyla seçilen ve bir deney (N=21) bir de kontrol (N=19) grubundan oluşan toplam 40 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Giancarlo ve Facione tarafından geliştirilen ve Özdemir tarafından Türkçeye uyarlanan “Kaliforniya Zihinsel Güdülenme Ölçeği (Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği)” kullanılmıştır. Verilerinin analizinde, “SPSS 20” istatistik paket programına başvurularak gruplar arasındaki farkı anlamak için ilişkisiz t-testi; grupların kendi içindeki farkı anlamak için ilişkili t-testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, akademik tartışma modelinin uygulandığı deney grubu öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinde, mevcut programla ders işleyen kontrol grubu öğrencilerine göre önemli bir artış olduğu ve anlamlı bir farklılığın olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademik tartışma, ortaokul öğrencileri, eleştirel düşünme eğilimi

The effect of accountable talk model on students' critical thinking disposition

Öz

Critical thinking is a very important skill that is used to develop a different perspective in all areas of life, to question ideas, to distinguish information and thoughts. In order to develop this skill, many different ways and methods have been tried so far. Recently, a model named academic discussion model (accountable talk) has been introduced, which is thought to contribute to many skills of students such as critical thinking, questioning, and critical speaking. In this context, it was aimed to determine whether the academic discussion model had an effect on the 8th grade students' critical thinking dispositions. The research was designed with a quantitative quantitative research design, pre-test and post-test control group quasi-experimental design. The application part of the study was carried out in Hasan Ali Yücel Secondary School in the Tusba district of Van. The study group of the research consists of a total of 40 students, who are chosen through unbiased assignment, consisting of an experiment (N=21) and a control (N=19) group. The "California Mental Motivation Scale (Critical Thinking Disposition Scale)" developed by Giancarlo and Facione and adapted into Turkish by Özdemir was used as a data collection tool in the study. In the analysis of the data, using the "SPSS 20" statistical package program, the unrelated t-test to understand the difference between the groups; The correlated t-test was used to understand the difference within the groups. As a result of the research, it was determined that there was a significant increase and a significant difference in the critical thinking dispositions of the experimental group students in which the academic discussion model was applied compared to the control group students who were teaching with the current program.

Anahtar Kelimeler

Accountable talk, middle school students, critical thinking disposition

Kaynakça

• Affolter, R. (2020). Building capacity for academically productive talk: The development of teacher leaders in science professional development (Unpublished doctoral dissertation). University of Massachusetts Amherst.
• Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Akbıyık, C. & Seferoğlu, S. S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova
• Andolina, M. (2002). Practical guide to critical thinking. Ed. Albany, NY: Delmar/Thomson Learning.Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(32), 90-99.
• Aybek, B. (2007). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 43-60.
• Aydede, M. N. & Kesercioğlu, T. (2010). Aktif öğrenme uygulamalarının öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 14-22.
• Bağcı, H. & Şahbaz, N. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme becerileri üzerine bir değerlendirme. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 1-12.
• Balta, E. E. (2011). Waldmann modeli ile yapılan metin öğretiminin 8. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, eleştirel düşünme ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
• Bayındır, G. (2015). Critical thinking dispositions of primary school secondary stage students (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırşehir.
• Bulut, A. (2018). 7. sınıf Türkçe dersinde uygulanan aktif öğrenme modelinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimleri üzerindeki etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Can, Ş. & Kaymakçı, G. (2015). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. Education Sciences, 10(2), 66-83.
• Creswell, J. W. (2017). Araştırma deseni: Nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (Research design: Qualitative, quantitative and mixed methods approaches), (S.B. Demir, çev.). Ankara: Eğiten Kitap.
• Cüceloğlu, D. (1999). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem.
• Demir, R. & Aybek, B. (2014). Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 122-140.
• Durukan, E. & Maden, S. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 28, 25-34.
• Emir, S. (2012). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 34-57.
• Ersoy, E. & Başer, N. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(3), 113-122.
• Evren, B. (2012). Fen ve Teknoloji öğretiminde sorgulayıcı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin sahip oldukları eleştirel düşünme eğilim düzeylerine ve fen ve teknoloji dersine yönelik tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Fisher, R. (2005). Teaching children to think. Cheltenham, UK: Nelson Thornes.
• Furat, Ela (2009). Performans görevlerinin öğrencilerin fen ve teknoloji dersine ilişkin tutumlarına ve eleştirel düşünme eğilimlerine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• George, D. & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Giancarlo, C. A. & Facione, P. A. (2001). A look across four years at the disposition toward critical thinking among undergraduate students. The Journal of General Education, 50(1), 29-55.
• Howell, P. B., Thomas, S. & Ardasheva, Y. (2011). Talk in the classroom: Meeting the developmental, cultural, and academic needs of middle school students. Middle Grades Research Journal, 6(1), 47–63.
• Iliman Püsküllüoğlu, E. & Altınkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 897-914.
• Korkmaz, Ö. (2009). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1-13.
• Korkmaz, Ö. & Yeşil, R. (2009). Öğretim kademelerine göre öğrencilerin eleştirel düşünme düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 19-28.
• Köksal, N. & Çöğmen, S. (2018). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme ve iletişim becerileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 278-296.
• Kurga, H. (2021). Sekizinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Mete, G. (2021). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 492-509.
• Michaels, S., O’Connor, M. C., Hall, M. W. & Resnick, L. B. (2010). Accountable talk sourcebook: For classroom conversation that works. Pittsburgh: University of Pittsburgh Institute for Learning.
• Ocak, İ. & Kutlu Kalender, M. D. (2017). 6. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Kütahya ili örneği). Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1587-1600.
• Özcan, Z. Ç. (2017). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin matematik başarısı, yaş ve sınıf seviyesi açısından incelenmesi. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 43-52.
• Özçetin, K. (2019). Akademik tartışma modelinin Türkçe derslerinde kullanılabilirliği üzerine bir durum araştırması (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Özdemir, H. F. (2006). Kaliforniya Zihinsel Güdülenme Ölçeği’nin uyarlanması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, S. M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-316.
• Özden, Y. (2006). Öğrenme ve öğretme. Ankara: Pegem Akademi.
• Polat, M. (2017). Sınıf öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile yaratıcılık düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Yıldırım, H. İ. & Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 523-540.
• Yıldırım, R. (2003). Yaratıcılık ve yenilik. İstanbul: Sistem.