Selâhattin Enis’in öykülerinde kadın

Yıl 2021, Sayı: 24, 562 - 570, 21.09.2021

Yusuf Çopur

https://doi.org/10.29000/rumelide.990155

Öz

Yaşadığı dönemdeki (1892-1942) birey-toplum çatışmasını natüralist ve determinist bir anlayışla ele alan Selâhattin Enis Atabeyoğlu, öykülerinde hayatın kötülüklerini, iğrençliklerini tüm çarpıklığı ve gerçekliğiyle anlatır. Selâhattin Enis’in öykülerinde başta öfke ve nefret olmak üzere duygular çok belirgindir. Toplumun kendisi ve onun yozlaşan değerleri yazar için tüm sosyal kötülük ve ahlaksızlıkların temelini oluşturur. Selâhattin Enis toplumsal yozlaşma ve toplumun ahlaki çöküntülerini kadın karakterleri üzerinden ele alır. Yazarın öykülerindeki kadın karakterlerin çoğu kötüdür. Kadın karakterlerin neredeyse tamamı hayat kadınıdır. Selâhattin Enis’in hayat kadını olmayan kadın karakterleri ise eşini aldatan veya ailesine karşı sadakatsiz kimselerdir. Bu kapsamın dışında kalanlar da kötü bir şekilde can verirler. Yazarın kadın karakterlerini ele alış biçimi yüzeysel ve psikolojik gerçeklikten yoksun ve yazarın öykülerinde kadınlar, sadece birer figürdür. Selâhattin Enis kadınlara olan “kötü” bakış açısını öykülerindeki kadın karakterlerine yansıtır. Yazarın kadınlara karşı bu olumsuz yaklaşımı kadın karakterlerin kendi gerçekliklerinden ziyade yazarın kendi kadın gerçekliğini yansıtmasına neden olur. Selâhattin Enis’in öykülerinde kadınların fiziki tasvirlerinde en çok gözler yer alır. Gözler ve dudaklar kadınların “güzellik” nitelemesinde sık kullanılır. İncelenen öykülerde güzel kadınlar, bu güzelliklerini insanların hayatlarını mahvetmek için kullanırlar. Yazar, kadın karakterlerini, güzel kadınlara karşı nefrete varabilecek bir yaklaşımla anlatır. Yazarın incelenen öykülerinde kadın, yazarın öfke ve nefretiyle acımasızca ve sertçe toplumsal kötülük ve yozlaşmaların zeminine oturtulur.

Anahtar Kelimeler

Selâhattin Enis öykü, kadın, Bataklık Çiçeği

Women in the stories of Selâhattin Enis

Öz

Selâhattin Enis Atabeyoğlu, who handles the individual-society conflict in his lifetime (1892-1942) with a naturalistic and determinist understanding, tells the evil and disgusting of life in his stories with all its twists and turns. Emotions, especially anger and hatred, are very evident in the stories of Selâhattin Enis. It is the basis of all evil and immorality for society itself and its decadent writer. Selâhattin Enis deals with social degeneration and the moral degeneration of society through female characters. Most of the female characters in the author's stories are bad. Almost all of the female characters are prostitutes. The female characters of Selâhattin Enis who are not prostitutes are people who cheat on her husband or are unfaithful to her family. The author's treatment of female characters is superficial. The handling of women in the author's stories lacks psychological reality. Women are the figures in the author's stories. Selâhattin Enis reflects his "bad" point of view on women to the female characters in his stories. The author's negative attitude towards women causes the author to reflect her own female reality, not the female characters themselves. In the stories of Selâhattin Enis, eyes are the most common in the physical depictions of women. Eyes and lips are present in all stories in terms of “beauty” of women. In the stories analyzed, beautiful women use these beauties to ruin people's lives. In most of his stories, the author tells his characters in an approach that can lead to hatred towards beautiful women. In the stories examined by the author, the woman is ruthlessly and harshly placed on the ground of social malice and corruption with the anger and hatred of the author.

Anahtar Kelimeler

Selâhattin Enis story, women, Bataklık Çiçeği

Kaynakça

• Aslan, N.G. (2003). Selâhattin Enis’in Romanlarında Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yıllarına Bir Bakış, İstanbul: Dergâh.
• Başkut, C. F. (1942). “Selâhattin Enis ile Senelerce Evvel Yapılmış Bir Mülakat”. Servetifünun (Uyanış), (2391), 56.
• Çalışkan, A. (2018). “Ana Çizgileriyle Cumhuriyet Devri Türk Hikâye ve Romanına Teorik Bir Yaklaşım (1923-1939)” Turkish Studies Social Sciences, (13/18), 365-485.
• Ecevit, H. (2019). Selâhattin Enis’in Romanlarında Şahıslar Dünyası. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Enis, S. (1337). “Yine O Yara”. Payitaht, (52), 1-2.........................
• Enis, S. (2018). Bataklık Çiçeği. İstanbul: Ayrıntı.
• İslam, A.K. (2015). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı, Editör Ramazan Korkmaz, Ankara: Grafiker.
• Kudret, C. (1981). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman (1859-1959) / Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Kadar (1911- 1922), C. 2, İstanbul: Varlık.
• Selçuk, H. (2019). Kötülük estetiği bağlamında edebiyatın üç kötücül kahramanı: Mephistopheles, Lord Henry ve Suat. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sönmez, Ü. Ş. (2017). Kötülüğün Yerel Temsilleri: Türk Edebiyatında Kötülük. İstanbul: Yapı Kredi.
• Tane, V. (2012). Selâhattin Enis Atabeyoğlu'nun hayatı ve eserleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tane, V. (2014). “Selahaddin Enis’in Hikâye ve Romanlarında Kadın Kahramanlar”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (33), 87-108.