Kurmacada trajik hatanın işlevi ve dramatik bir hikâye

Yıl 2021, Sayı: 24, 690 - 705, 21.09.2021

Gülsemin Hazer

https://doi.org/10.29000/rumelide.997566

Öz

Kurmaca eserler, farklı hikâyeler anlatarak insanın kendini ve yaşadığı hayatı, anlayıp anlamlandırmasına yardımcı olurlar. Anlatının bu işlevini yerine getirmesinde ona destek olan disiplinlerden biri de psikolojidir. Yazara, farklı kimlik ve kişiliklerde karakterler üretme ya da kurmaca kişiler için sorun, sıkıntı, hastalık oluşturmada veriler sunan psikolojinin, bu anlamda işlevsel bir rol üstlendiği söylenebilir. Edebî eserde yer alan kurmaca öznenin psikolojisinin oluşturulması çok yönlü bir süreçtir. Bir yandan temel kişilik özellikleri belirlenirken bir yandan da bu kişiliğin gelişmesine neden olan olay, olgu ve durumların belirlenip kurguya yerleştirilmesi gerekir. Hikâyelerinde genellikle incinmiş ya da incitilmiş, mutsuz, yalnız kahramanların kederli hayatlarını anlatan Ayfer Tunç, kaderin trajik, dramatik ya da acı tarafıyla ilgilenmeyi seçmiş bir yazardır. Tunç, hikâyelerinde, sadece mutsuz hayatlardan sahneler sunmaz, aynı zamanda mutsuzluklar içinde yaşayan bireylerin varoluş biçimleriyle de ilgilenir. Dolayısıyla hikâyelerinde kurmaca kişilerin psikolojilerini anlamayı kolaylaştıracak olay, durum ve olguları da ortaya koyar. Bu nedenle onun hikâyeleri çözümlenirken dramatik aksiyonu oluşturan olaylarla ilgilenildiği kadar, olaylar dizisinin merkezinde yer alan kahramanın kurgulanma biçimiyle de ilgilenmek gerekir. Psikoloji biliminin verileri ise, bu trajik benliklerin anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Bu makalede, kökeni mitlere dayanan “trajik hata” ve onunla ilişkili olarak gelişebilen “aşağılık kompleksi”nin kurmaca kişi oluşturmadaki işlevi üzerinde durulmuş ve bunların trajik yapıyla ilgisi gösterilmiştir. Trajik hata ile bağlantılı olduğunda, başka sorun ve hastalıklara da neden olan aşağılık kompleksinin, kurmaca kişi ve kurmaca kader üzerindeki etkisi ise Ayfer Tunç’un “Aziz Bey Hadisesi” adlı hikâyesi üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

“Aziz Bey Hadisesi”, Peter Pan sendromu, narsisizm, aşağılık kompleksi, trajik hata

The function of tragic errors in fiction and a dramatic story

Öz

Fiction works help people to understand and make sense of themselves and the life they live by telling different stories. One of the disciplines that supports the narrative in fulfilling this function is psychology. It can be uttered that psychology, which provides data for the author to produce characters with different identities and personalities, or to create problems, distress and disease for fictional people, plays a functional role in this sense. The creation of the psychology of the fictional subject in the literary work is a multi-faceted process. While determining the basic personality traits, the events, facts and situations causing the development of this personality should be determined and placed in the fiction. Ayfer Tunç, who usually tells the sad lives of hurt or aggrieved, unhappy, lonely heroes in her stories, is a writer who chose to deal with the tragic, dramatic or painful side of fate. In her stories, Tunç not only presents scenes from unhappy lives, but also deals with the existence of individuals living in unhappiness. Therefore, she also reveals events, situations and facts that will make it easier to understand the psychology of fictional people in her stories. For this reason, it is necessary to deal with the fictional style of the hero being at the center of the storyline, as much as the events that make up the dramatic action while analyzing her stories. The data of the science of psychology will make it easier to understand these tragic selves. In this study, the role of "tragic error", which is based on myths, and the "inferiority complex" that can develop in relation to it, is emphasized regarding creation of fictional characters, and their relation to the tragic structure is indicated. The effect of the inferiority complex, which causes other problems and diseases when connected with the tragic mistake, on the fictional person and the fictional destiny has been tried to be shown through Ayfer Tunç's story "The Aziz Bey Incident (Aziz Bey Hadisesi)".

Anahtar Kelimeler

“The Aziz Bey Incident”, Peter Pan syndrome, narcissism, inferiority complex, tragic error

Kaynakça

• Adler, A. (2009). İnsanı Tanıma Sanatı, (çev. Kâmuran Şipal), İstanbul: Say.
• Aristoteles (1987). Poetika, (çev. İsmail Tunalı), İstanbul: Remzi.
• Harmancı, A. (2004). “Ayfer Tunç’la Öykü Serüveni Üzerine”, Hece, 87, 65-74.
• Indick, W. (2011). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji. (çev. Ertan Yılmaz-Yeliz Karaarslan), İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İnci, H. (2014). Ayfer Tunç’la Karanlıkta Kelimeler, İstanbul: Can.
• Kantarcıoğlu, S. (2007). Türk ve Dünya Romanlarında Modernizm, İstanbul: Paradigma.
• Kıran (Eziler), A.- Kıran, Z. (2003). Yazınsal Okuma Süreçleri, Ankara: Seçkin.
• Kiley, D. (1997). Peter Pan Sendromu: Hiç Büyümeyen Erkekler, (çev. Semra Kunt), Ankara: HYB.
• Lekesiz, Ö. (2001). Yeni Türk Edebiyatında Öykü, C.5., İstanbul: Kaknüs, 405-439.
• Nutku, Ö. (1990). Dram Sanatı (Tiyatroya Giriş), İstanbul: Kabalcı.
• Stevick, P. (2004). Roman Teorisi, (çev. Sevim Kantarcıoğlu), Ankara: Akçağ.
• Şener, S. (2006). “Antik Yunanda Tiyatro Düşüncesi”, Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi, Ankara: Dost., 15-53.
• Topçu, Ş. (2012). 1980 Sonrası Türk Öyküsünde Erkek ve Erkeklik Olgusu, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Tunç, A. (2000). “Aziz Bey Hadisesi”, Aziz Bey Hadisesi, 1. Baskı, İstanbul: YKY., s. 7-73.
• Wellek, R. – Warren, A. (1993). Edebiyat Teorisi, (çev. Ömer Faruk Huyugüzel), İzmir: Akademi.
• Altundaş, C. (2020). “Ayfer Tunç”, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www. teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ayfer-tunc, Erişim tarihi: 04.04.2021
• Bozkaya, İ. (2017). “Ayfer Tunç ile Söyleşi”, http://www.sabitfikir.com/dosyalar/odakyazar-ayfer-tunc-ıı, Erişim tarihi: 04.10.2021
• Hamamcı, E. (2017). “Ayfer Tunç ile Söyleşi”, http://www.sabitfikir.com/dosyalar/odakyazar-ayfer-tunc-ıı, Erişim tarihi: 04.10.2021