Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde aktarım etkinlikleri ve stratejileri

Yıl 2021, Sayı: Ö10, 143 - 157, 21.10.2021

Bayram Özbal

https://doi.org/10.29000/rumelide.1009051

Öz

Diller İçin Avrupa Ortak Öneriler Çerçevesi (AOÖÇ) tam metin olarak yayımlandığı 2001 yılından itibaren tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde referans metinlerden biri olarak kabul edilmektedir. AOÖÇ’de yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde dinleme, konuşma, okuma ve yazma olarak isimlendirilen dört temel dil becerisi algılama, üretim ve etkileşim etkinlikleri adı altında isimlendirilmeye başlanmıştır. AOÖÇ’nin 2020 yılında Tamamlayıcı Cilt ismiyle yayımlanan son baskısında dördüncü dil etkinliği olarak aktarım (mediation) etkinliği eklenerek ayrıntılı şekilde ele alınmış ve bu etkinlik türü için tanımlayıcı ölçekler geliştirilmiştir. Bu nedenle yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanı için de yeni etkinlik türü olan bu dil etkinliğinin tanıtılması önem arz etmektedir. Literatür taraması yönteminden yararlanılarak hazırlanmış bu derleme çalışmasında, aktarım etkinliği ile ilgili yapılmış çalışmaların ve özellikle de Avrupa Konseyinin bu bağlamda yayınlarının derlenerek değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında aktarım etkinliği; tanımı, diğer etkinlik türleriyle ilişkisi, aktarım ve çeviri arasındaki farklar, aktarım modelleri, aktarım etkinliklerinden metin aktarım ve stratejileri başlıkları altında incelenerek kavramsal bir çerçeve çizilmiştir. Çalışma sonuçları dilsel aktarım etkinliklerinin; belirli bilgiyi aktarma, verileri açıklama, metin işleme, yazılı bir metni çevirme, not alma, yaratıcı metinlere kişisel görüş bildirme ve yaratıcı metinlerin analizi-eleştirisi olmak üzere yedi başlıkta ele alındığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aktarım/Aracılık etkinlikleri, Aktarım stratejileri, Yabancı dil olarak Türkçe

Mediation activities and strategies in teaching Turkish as a foreign language

Öz

Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) has been accepted as a one of the reference texts in teaching Turkish as a foreign language in our country as well as all over the world since published as a full text in 2001. In CEFR, four basic language skills traditionally named listening, speaking, reading, and writing in teaching Turkish as a foreign language have begun to be named under the activities of perception, production, and interaction. In the latest edition of the CEFR, published in 2020 as Companion Volume, the fourth language activity, mediation, was added and discussed in detail, and descriptive scales were developed for this activity type. For this reason, it is important to introduce this language activity, which is a new type of activity for teaching Turkish as a foreign language. In this review study, which was prepared by using the literature review method, it was aimed to compile and evaluate the studies on mediation activity and especially the publications of the Council of Europe in this context. Mediation activities within the scope of the study; a conceptual framework was drawn by examining under the titles of its definition, its relationship with other types of activities, the differences between mediation and translation, mediation models, mediation activities and strategies. The results of the study reveal that linguistic mediation activities are handled under seven headings: relaying specific information, explaining data, processing text, translating a written text, note-taking, expressing a personal response to creative texts, and analysis and criticism of creative texts.

Anahtar Kelimeler

Mediation activities, Mediation strategies, Teaching Turkish as a foreign language

Kaynakça

• Abel, A. (2020). Brücken bauen: Skalen zur Mediation im Begleitband zum GeR. Deutsch als Fremdsprache Zeitschrift zur Theorie und Praxis des Faches Deutsch als Fremdsprache, 3, 131–142.
• Alderson, C. C. (2007). The CEFR and the need for more research. Modern Language Journal, 91(4), 629–663.
• Avrupa Konseyi (2001). Common european framework of reference for languages: learning, teaching, assessment. Strasbourg: Cambride University Press.
• Avrupa Konseyi (2018). Common european framework of reference for languages: learning, teaching, assessment companion volume with new descriptors. Strasbourg: Council of Europe.
• Avrupa Konseyi (2020). Common European framework of reference for languages: learning, teaching, assessment – companion volume. Strasbourg: Council of Europe Publishing.
• Bärenfänger, O., Harsch, C., Tesch, B. ve Vogt, K. (2019). Reform, Remake, Retusche? -Diskussionspapier der Deutschen Gesellschaft für Fremdsprachenforschung zum Companion to the CEFR (2017). Zeitschrift fur Fremdsprachenforschung, 30(1), 7–13.
• Bohle, F. (2014). Sprachmittlung im Fremdsprachenunterricht: Mit Anwendungsbeispielen für den Spanischunterricht. Hamburg: Diplomica Verlag GmbH.
• Byram, M. (2007). Languages and cultures in contact. I. Lakić ve N. Kostić (Ed.), Plurilingual, Multilingual, Pluricultural, Intercultural and Mediation Some ‘European’ Concepts for Discussion içinde (ss. 12–17). Podgorica: Institut za strane jezike.
• Caspari, D. (2008). Didaktisches Lexikon. Sprachmittlung. Praxis Fremdsprachenunterricht, 5, 60.
• Caspari, D. (2013). Sprachmittlung als kommunikative Situation. Eine Aufgabentypologie als Anstoß zur Weiterentwicklung eines Sprachmittlungsmodells.’. D. Reimann ve A. Rössler (Ed.), Sprachmittlung im Fremdsprachenunterricht içinde (ss. 27–43). Tübingen: Narr Verlag.
• Chiappini, R. ve Mansur, E. (2021). Activities for mediation building bridges in the ELT classroom. Stuttgart: Delta Publishing.
• Coste, D. ve Cavalli, M. (2015). Education, mobility, otherness. The mediation functions of schools. Strasbourg: Council of Europe.
• De Florio-Hansen, I. (2008). Sprachmitteln. Überlegungen zur Mediation im Fremdsprachenunterricht. Praxis Fremdsprachenunterricht, 5, 3–8.
• Dendrinos, B. (2006). Mediatin in communication, language teaching and testing. Language, 22, 9–36.
• Deygers, B. (2019). The CEFR companion volume: between research-based policy and policy-based research. Applied Linguistics, 1–7. doi:10.1093/applin/amz024
• Foley, J. A. (2019). Issues on assessment using CEFR in the region. LEARN Journal: Language Education and Acquisition Research Network, 12(2), 28–48.
• Hallet, W. (2008). Zwischen Sprachen und Kulturen vermitteln. Interlinguale Kommunikation als Aufgabe. Der fremdsprachliche Unterricht Englisch, 93, 2–7.
• Herdman, E. A. (2006). Çev. Z. Dörtbudak. Derleme makale yazımında, konferans ve bildiri sunumu hazırlamada pratik bilgiler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 3(1), 2–4.
• Kieweg, W. (2008). Sprachmittlungsstrategien anwenden. Der fremdsprachliche Unterricht Englisch, 93, 8–10.
• Kirstein, R. (2019). Mediation – a Great! way to Enjoy it. Klett Tips Sprachenservice Erwachsenenbildung, 68, 5–7.
• Kolb, E. (2008). “Almabtrieb” is something like a cattle drive: Sprachmittlungskompetenz systematisch schulen. Der fremdsprachliche Unterricht Englisch, 93, 11–19.
• Kolb, E. (2011). Wie Stuft und prüft man Sprachmittlung? Einige Fragen und Antworten aus Forschung und Unterrichtspraxis. Zeitschrift für Fremdsprachenforschung, 22(2), 177–194.
• Königs, F. (2007). Übungen zur Sprachmittlung. K.-R. Bausch, H. Christ ve H.-J. Krumm (Ed.), Handbuch Fremdsprachenunterricht içinde (ss. 325–332). Tübingen: Narr Francke.
• Königs, F. (2015). prachen lernen - Sprachen mitteln: Warum das eine nicht ohne das andere geht. M. Nied Curcio, P. Katelhön ve I. Bašić (Ed.), Sprachmittlung-Mediation - Mediazione linguistica: Ein deutsch-italienischer Dialog (Sprachen lehren-Sprachen lernen; 1) içinde (ss. 29–40). Berlin: Frank & Timme.
• MEB. (2009). Diller için Avrupa ortak başvuru metni öğrenme-öğretme-değerlendirme. Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı Yayınları.
• North, B. (2007). The CEFR illustrative descriptor scales. The Modern Language Journal, 91(4), 656–659.
• North, B. (2016). Developing CEFR illustrative descriptors of aspects of mediation. International Online Journal of Education and Teaching (IOJET), 3(2), 132–140.
• North, B. ve Piccardo, E. (2016). Developing illustrative descriptors of aspects of mediation for the CEFR. Strasbourg: Council of Europe.
• Özbal, B. (2020). 2020 diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi tamamlayıcı cilt: güncellenen ve eklenen tanımlayıcı ölçekler. K. O. Gül, B. Kurt ve C. C. Çakmakcı (Ed.), IV. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu içinde (ss. 519–531). Ankara: IfWT.
• Pfeiffer, A. (2013). Was ist eine sinnvolle Sprachmittlungsaufgabe? Ein Instrument zur Evaluation und Erstellung von Aufgaben für den Fremdsprachenunterricht. D. Reimann ve A. Rössler (Ed.), Sprachmittlung im Fremd-sprachenunterricht içinde (ss. 44–65). Tübingen: Narr Verlag.
• Piccardo, E., North, B. ve Goodier, T. (2019). Broadening the scope of language education: mediation, plurilingualism, and collaborative learning: the CEFR companion volume. Journal of E-Learning and Knowledge Society, 15(1), 17–36. doi:10.20368/1971-8829/1612
• Reimann, D. (2014). Sprachmittlung. ProDAZ Deutsch als Zweitsprache in allen Fachern, 2003(Oktober), 1–13.
• Rössler, A. (2008). Die sechste Fertigkeit? Zum didaktischen Potenzial von Sprachmittlungsaufgaben im Französischunterricht. Zeitschrift für Romanische Sprachen und ihre Didaktik, 2(1), 53–77.
• Rössler, A. (2009). Strategisch sprachmitteln im Spanischunterricht. FLUL Fremdsprachen Lehren und Lernen, 38(1), 158–174.
• Rössler, A. ve Reimann, D. (2013). Wozu Sprachmittlung?-zum fremdsprachendidaktischen Potenzial einer komplexen Kompetenz. D. Reimann ve A. Rössler (Ed.), Sprachmittlung im Fremdsprachenunterrich içinde (ss. 11–27). Tübingen: Narr Verlag.
• Sarter, H. (2010). Sprachmittlung und pragmalinguistische Aspekte interkulturellen Fremdsprachenunterrichts. D. Caspari ve L. Küster (Ed.), Wege zu interkultureller Kompetenz. Fremdsprachendidaktische Aspekte der Text- und Medienarbeit içinde (ss. 85–102). Frankfurt: Peter Lang.
• Schöpp, F. (2013). Kommunikativ stark-Sprachmittlung Spanisch. Stuttgart: Ernst Klett Sprachen.
• Seidlhofer, B. (2003). A concept of international English and related issues: From “real English” to “realistic English”. Strasbourg: Council of Europe.
• TELC. (2013). Diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi: öğrenim, öğretim ve değerlendirme (2. bs.). Almanya: Telc GmbH.
• Thaler, E. (2012). Englisch unterrichten. Berlin: Cornelsen.
• Wisniewski, K., Tschirner, E. ve Bärenfänger, O. (2019). Der Begleitband zum „ Gemeinsamen europäischen Referenz- rahmen für Sprachen “. Einleitung in den Themenschwerpunkt. Deutsch als Fremdsprache, 2, 67–76. doi:10.37307/j.2198-2430.2019.02.02