Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde metin değiştirimi: Mustafa Kutlu’nun “Hayat Güzeldir” hikâyesi örneği

Yıl 2021, Sayı: Ö10, 265 - 295, 21.10.2021

Gülten Güdek Gökçen Göçen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1011415

Öz

Edebî metinler dil öğretiminde kültür taşıyıcılığı özellikleriyle kültür aktarımına destek sağlarken sözcüklerin cümlede bir bağlam içerisinde kullanımına da örnek teşkil etmektedir. Öğreniciler dilini öğrendiği, dolayısıyla yabancısı olduğu toplumun kaideleri ile dilinin inceliklerini metinler yoluyla öğrenmekte, öğrendiklerini pekiştirme fırsatı bulmakta ve okuma becerilerini geliştirmektedir. Bunların yanında edebî metinler düzey üstü dil yapılarını ve sözcükleri içermesi sebebiyle yabancı dili temel seviyede öğrenenlerin okuması için uygun metinler değillerdir. Bu bağlamda metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde metin değiştirimi yapılarak edebî metinlerin öğrenicilerin dil seviyesine uygun hâle getirilmesi önem arz etmektedir. Bu önemden hareketle çalışmada “Türk edebiyatından seçilen bir eserin Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için metin değiştiriminin yapılması ve öğrenicilerin bu metni anlama düzeylerinin belirlenmesi” amaçlanmıştır. Bu amaçla yapılan çalışma, iki farklı aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada, doküman analizi yöntemiyle Türk edebiyatının günümüz önemli hikâyecilerinden biri olan Mustafa Kutlu’nun “Hayat Güzeldir” kitabından “Caney” ve “Çiçek Tefsiri” isimli metinlerinin, temel seviye olan A2 düzeyine değiştirimi yapılmıştır. İkinci aşamada ise Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen A2 düzeyindeki öğrenicilerin, özgün ve değiştirilmiş metinleri anlama düzeylerini belirlemek amacıyla nicel araştırma desenlerinden son test kontrol gruplu deneysel bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada kontrol grubunda 20, deney grubunda 20 olmak üzere toplam 40 A2 öğrenicisi yer almıştır. Kontrol grubuna özgün metinler, deney grubuna değiştirilmiş metinler, 10 çoktan seçmeli sorudan oluşan anlama testleri ile birlikte sunulmuştur. Anlama testleri ile toplanan verilerin analizinde betimsel analizden yararlanılmış ve SPSS 21.0 paket programı aracılığıyla gruplar arasındaki fark incelenmiştir. Çalışma sonucunda özgün metni okuyan öğrenicilerin soruları doğru cevaplama oranlarının ve metni anlama düzeylerinin düşük; değiştirilmiş metni okuyan öğrenicilerin ise soruları doğru cevaplama oranlarının ve metni anlama düzeylerinin yüksek olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, metin değiştirimi, metin uyarlaması, Mustafa Kutlu

Text modification in teaching Turkish as a foreign language: The short story of Mustafa Kutlu’s “Hayat Güzeldir”

Öz

While literary texts support the transfer of culture with their cultural carrier feature in language teaching, they also set an example for the use of words in the context in a sentence. The learners will learn the rules and subtleties of the language of the society in which they are learning the their language and therefore they are unfamiliar, indirectly through texts, and will have the opportunity to reinforce what they have learned and improve their reading skills. However, literary texts are not suitable for learners at the basic level in terms of their supra-level structures and words. This situation causes learners to have problems. In this context, it is important to text modification within the framework of textlinguistic criteria. Based on the aforementioned needs and requirements, the aim of this study is to text modification of a selected work from Turkish literature for learners who learn Turkish as a foreign language and to determine the level of understanding of the learners. For this purpose, the study consists of two different stages. In the first stage, the texts named “Caney” and “Çiçek Tefsiri” from the book “Hayat Güzeldir” by Mustafa Kutlu, one of the most important writer of Turkish literature, were modified text to the basic level A2, within the framework of textlinguistic criteria, using the document analysis method. In the second stage, an experimental study was conducted with a post-test control group, one of the quantitative research designs, in order to determine the level of comprehension of modified texts of A2-level learners who learn Turkish as a foreign language. The Learners were randomly divided into two groups as control and experimental groups. There are 20 A2 learners in the control group and 20 in the experimental group. The original texts to the control group and the modified texts to the experimental group were presented through comprehension tests. There are 10 multiple-choice questions in the comprehension tests. Data were collected by these comprehension tests. Descriptive analysis was used in the analysis of the data and the difference between the groups was examined through the SPSS software. As a result of the study, it was found that the comprehension levels of the learners who read the original text and the rate of answering the questions correctly were low; It has been observed that the comprehension levels of the learners who read the modified text and the rate of answering the questions correctly increased. This result showed that the modified text within the scope of the research was more suitable for A2 level learners and increased the learners' level of understanding.

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish to foreigners, text modification, text adaptation, Mustafa Kutlu, Turkish teaching

Kaynakça

• Aktan, F. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde Halide Edip Adıvar’ın Himmet Çocuk hikâyesinin Latin harflerine aktarılıp B1- B2 düzeyinde sadeleştirilmesi ve etkinlik hazırlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Ay, S. (2020). Yabancılara Türkçe öğretimi için Sait Faik Abasıyanık’ın “Birtakım İnsanlar” adlı hikâyesinin B1 seviyesine sadeleştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Bakan, H. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde bir sadeleştirme denemesi: Sait Faik Abasıyanık, Meserret Oteli. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bölükbaş, F. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde okuma metinlerinin dil düzeylerine göre sadeleştirilmesi. 1. Uluslararası Dil Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu. Nevşehir Hacı Bektaşi Veli Üniversitesi, Nevşehir.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2017). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Demircan, Ö. (1990). Yabancı dil öğretim yöntemleri. İstanbul: Ekin Eğitim.
• Demirel, İ. F. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde uyarlanmış metinlerin okuduğunu anlama başarısına etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durmuş, M. (2013a). İkinci/yabancı dil öğretiminde özgün ve değiştirilmiş dilsel girdi üzerine. Turkish Studies, 8(1), 1291-1306.
• Durmuş, M. (2013b). Metin değiştirimin dilbilimsel süreçleri üzerine. JASSS, 6(4), 391-408.
• Erdem İpek, M. (2018). Yabancılara Türkçe öğretiminde metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde Mustafa Kutlu’nun “Ya Tahammül Ya Sefer” isimli hikâyesinin sadeleştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eroğlu, S. (2015). Metindilbilimsel ölçütler çerçevesinde Ömer Seyfettin’in “Üç Nasihat” hikâyesinin yabancılara Türkçe öğretimi için sadeleştirme denemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Göçen, G. (2016). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ile Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenlerin yazılı anlatımlarındaki söz varlığı. Yayımlanmamış doktora tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Gürler, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretiminde Sait Faik Abasıyanık’ın hikâyelerinin A1-A2 seviyesine uyarlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Kaya, M. (2018). Dokuzuncu Hariciye Koğuşu ve Yılkı Atı adlı eserlerin yabancılar için A2 düzeyine uyarlanması. Yayımlanmamış doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaymaz, Z. (2018). Yabancılara Türkçe öğretiminde Sabahattin Ali'nin Apartman ve Köpek isimli hikâyelerinin A1-A2 seviyesine uygun sadeleştirme çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Keskin, F. ve Okur, A. (2013). Okuma eğitimi. Mustafa Durmuş ve Alpaslan Okur (Ed.) Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı (ss. 293-308). Ankara: Grafiker.
• Kökçü, Ş. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metin değiştirimine Ömer Seyfettin’in “Rüşvet” hikâyesi örneği. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 22, 213-246.
• Kutlu, A. (2015). Yabancılara Türkçe öğretiminde Ömer Seyfettin’in Kaşağı ve Perili Köşk adlı hikâyelerinin A1-A2 seviyesine uyarlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kutlu, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Peyami Safa’nın öykülerinin A2 seviyesine uyarlanması. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Kutlu, M. (2011). Hayat güzeldir. İstanbul: Dergâh.
• MEB. (2013). Diller için Avrupa ortak öneriler çerçevesi. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı (MEB).
• Özmen, C. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metin değiştirim teknikleriyle öykülerin yeniden oluşturulması. Yayımlanmamış doktora tezi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Süner, R. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yazınsal metinlerin B1 düzeyine uyarlanması: Eskici örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• TDK. (2021). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 18.03.2021. https://sozluk.gov.tr/.
• Tosun, N. (2004). Türk öykücülüğünde Mustafa Kutlu. İstanbul: Dergâh.
• TUD. (2021). Türkçe ulusal derlemi. Erişim tarihi: 08.03.2021. https://www.tnc.org.tr/tr/
• Yaşar, S. A. (2019). Yabancılara Türkçe öğretiminde metin uyarlama ve Memduh Şevket Esendal’ın Pazarlık hikâyesinin A2 seviyesine göre uyarlanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Yazok, Z. (2020). Yabancılara Türkçe öğretimi kapsamında Kemalettin Çalık'ın Piri Reis adlı eserinin B1 seviyesinde sadeleştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dicle Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.