B1 Türkçe ders kitaplarındaki kavram alanları ve kavram sayıları

Yıl 2021, Sayı: Ö10, 296 - 307, 21.10.2021

Gökhan Arı Eşref Kaymak

https://doi.org/10.29000/rumelide.1011423

Öz

Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenenler için hazırlanan ders kitaplarında öğrenicilerin maruz kaldıkları kelime ve kavramlar onların Türkçeyi öğrenmesinde ve kelime hazinelerini geliştirmesinde önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan iki kitaptaki metinleri inceleyerek kavram sayılarını, ulamları ve kavram alanlarını ortaya koymaktır. İncelenen kitaplar ise Altay Türkçe Öğreniyorum B1 ve Türkçeye Yolculuk B1 ders kitaplarıdır. Nitel araştırma desenine uygun şekilde desenlenen bu araştırma bir durum çalışmasıdır. Çalışmanın verileri doküman incelemesi yöntemi ile elde edilmiş, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Ders kitaplarındaki metinler dijital ortama aktarıldıktan sonra MAXQDA 2018.2 kullanılarak kavram alanları, ulamlar ve kavramlar sınıflandırılmıştır. Sınıflandırma yapılırken ön tür kuramından yararlanılmıştır. Kavramların sınıflandırılması sonucunda Altay Türkçe Öğreniyorum B1 ders kitabında 29 kavram alanı, 155 ulam ve 1812 kavram; Türkçeye Yolculuk B1 ders kitabında 29 kavram alanı, 144 ulam ve 1665 kavram tespit edilmiştir. Tespit edilen kavram alanları ise şunlardır: Hayvanlar, eğitim, oluş, bitki, oyun, dil, durum, ulaşım, enerji, yer, vücut, yiyecek, duygular, sağlık, duyu, doğa, ediş, iletişim, kültür, sanat, meslek, eşya, insan, nicelik, konum, parça, zaman, biliş, niteliktir. Herhangi bir kavram alanı içerisinde yer almayan kavramlar ise diğer olarak adlandırılmıştır. Araştırma sonucunda her iki kitapta yer alan kavram sayıları, ulamlar ve kavram alanları görece yeterli bulunmuştur. Çalışmanın sonucunda ulaşılan veriler dikkate alınarak önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ön- tür kuramı, kavram, kavram alanları, kavram sayısı

Conceptual fields and lexical concept counts in B1- level Turkish coursebooks

Öz

In textbooks prepared for those who learn Turkish as a foreign language, the words and concepts that learners are exposed to are important for them to learn Turkish and improve their vocabulary. The purpose of this study is to reveal the concept numbers, categories and concept areas by examining the texts in two books used in teaching Turkish as a foreign language. The reviewed books are I’m Learning Altaic Turkish B1 and A Journey to Turkish B1 textbooks. This research, which is designed in accordance with the qualitative research pattern, is a case study. The data of the study were obtained by document review method and analysed by content analysis. After the texts in the textbooks were digitized, Using MAXQDA 2018.2, concept areas, categories and concepts were classified. As a result of the classification of the concepts, it is found out that I Am Learning Altaic Turkish B1 textbook has 29 concept areas, 155 categories and 1812 concepts; A Journey to Turkish B1 textbook has 29 concept areas, 144 categories and 1665 concepts. The identified areas of concept are: animals, education, being, plant, game, language, situation, transportation, energy, place, body, food, emotions, health, sense, nature, make, communication, culture, art, profession, item, person, quantity, location, part, time, cognition, quality. Concepts that are not included in any concept field have been called other concepts. As a result of the research, the concept numbers, categories and concept fields contained in both books have been found to be relatively sufficient. At the end of the study, taking into account the data obtained, certain recommendations were made.

Anahtar Kelimeler

Pre-type theory, concept, concept fields, concept counts

Kaynakça

• Akyürek, S. (2003). Din öğretiminde kavram öğretimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Arı, G. (2014). Kelime öğretimi. Cemal Yıldız (Ed.). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi içinde. (311- 333 ss.). Ankara: Pegem.
• Aşık, G. (2020). Yabancılar için hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki kavramlar ve kavram alanları: Yeni Hitit örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Borghi, A. M., Caramelli, N., & Setti, A., (2005). Conceptual information on objects' locations. Brain and Language, 93, 140-151. doi:10.1016/j.bandl.2004.09.004
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma.............
• Coşkun, Ö. (2006). İlköğretim 2. ve 3. sınıf ders kitaplarında kavramlar ve kavram alanları. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çengelci, N. B.(1996). Gelişimsel olarak kavram ve kategori yapılarının incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Develi, H., Yıldız, C., Karadoğan A., Balcı, M., Gültekin, İ., Melanlıoğlu, D., Okur, A. (Ed.). (2017). Türkçeye yolculuk b1 ders kitabı. Ankara: Kesit.
• Eken, N. T. (2015). Çocuklar için hazırlanan öykü kitaplarındaki kavramlar ve kavram alanları. İnternational Journal of Langues’ Education and Teaching, 3(1), 392- 413.
• Gunina, N. (2011). Concept vs meaining: Cognitive aprroach. Transactions of the TSTU 17(1), 248-250.
• Kalfa, M., Karadağ, Ö. (Ed.). (2018). Altay Türkçe öğreniyorum b1 ders kitabı. Ankara: Korza.
• Karadağ, Ö. (2013). Kelime öğretimi. Ankara: Kriter.
• Koç, N. (1996). Yeni dilbilgisi. İstanbul: İnkılap....................
• Löbner, S. (2002). Understanding semantics. New York: Oxford University Press Inc.
• Onan, B. (2011). Anlama sürecinde Türkçenin yapısal işlevleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık ve Eğitim Danışmanlık.
• Pesonen, J. P., (2002). Concepts and object-oriented knowledge representation. (MA Thesis) University of Helsinki Department of Cognitive Science, Helsinki.
• Ülgen, G. (2001). Kavram geliştirme, kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Pegem.