Yabancılar için Türkçe ders kitaplarındaki kültürel unsurların incelenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği

Yıl 2021, Sayı: Ö10, 365 - 395, 21.10.2021

Hilal Yazıcı Gökçen Göçen

https://doi.org/10.29000/rumelide.1011959

Öz

Yabancı dil öğretimi sürecinde dilin kullanım boyutunu oluşturan kültürel unsurların büyük bir önemi vardır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültürel unsurların incelenmesine yönelik gerçekleştirilen çalışmalara bakıldığında araştırmaların genellikle ders kitapları üzerine yapıldığı görülmektedir. Ders kitapları, ilk başvurulan ve en kolay ulaşılabilen kaynaklar olması bakımından hedef dil ve kültür öğretiminde önemli bir yere sahiptir. Bu sebeplerden ders kitaplarının kültürel açıdan incelenmesi bir ihtiyaç olarak görülmektedir. Bu çalışmada da inceleme alanı olarak ders kitaplarının seçilmesinde öğrenicilerin dil öğrenme sürecinde öncelikle ve genellikle ders kitaplarını kullanması etkili olmuştur. İlgili alanda yapılan çalışmalar araştırıldığında ilk basımları 2018-2020 yılları arasında yayımlanan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe ders kitaplarının kültürel unsurlar açısından incelenmediği fark edilmiştir. Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ders kitapları aracılığıyla aktarılan kültürel unsurların belirlenmesinin ve bu yolla ders kitaplarının kültürel unsurlar açısından karşılaştırılmasının bir gereklilik olduğu düşünülmüştür. Buradan yola çıkarak çalışmada “Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında yer alan kültürel unsurlar nelerdir?” araştırma sorusundan hareketle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar için Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma metinlerindeki kültürel unsurların incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasına uygun olarak gerçekleştirilen çalışmada, kültürel unsurlara ait veriler doküman analiziyle toplanmıştır. Araştırma kapsamında incelenen kitaplarda kültürel unsurların en çok yiyecek, değerler, Türk edebiyatı, meslekler, turistik ve tarihî yerler boyutlarında kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil öğretimi, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, kültürel unsurlar, ders kitapları, hedef kültür aktarımı

Examination of cultural elements in Turkish textbooks for foreigners: Van Yüzüncü Yıl University sample of Turkish teaching set for foreigners

Öz

Cultural elements that make up the dimension of language use have a great importance in the foreign language teaching process. When we look at the studies on the examination of cultural elements in the teaching of Turkish as a foreign language, it is seen that the researches are generally made on textbooks. Textbooks have an important position in target language and culture teaching as they are the first reference and the most easily accessible source. For these reasons, it was seen as a need to examine the textbooks from a cultural perspective. In this study, the choice of textbooks as a field of study was influenced by the fact that learners primarily and generally use textbooks in the language learning process. When the studies in the related field were investigated, it was noticed that the first editions of Van Yüzüncü Yıl University Turkish for Foreigners textbooks were not examined in terms of cultural elements. In teaching Turkish as a foreign language, it is thought that it is a necessity to determine the cultural elements transferred through the textbooks and to compare the textbooks in terms of cultural elements in this way. Based on the research question: “What are the cultural elements in Turkish textbooks for foreigners?” it was aimed to examine the cultural elements in the reading texts in Van Yüzüncü Yıl University Turkish for Foreigners textbooks. In the study, which was carried out in accordance with the case study, one of the qualitative research designs, the data on cultural elements were collected by document analysis. In the books examined within the scope of the research, it has been determined that the cultural elements are mostly used in the dimensions of food, values, Turkish literature, professions, touristic and historical places.

Anahtar Kelimeler

Foreign language teaching, teaching Turkish as a foreign language, cultural elements, textbooks, target culture transfer

Kaynakça

• Abacıoğlu, T. (2002). Çocuklara oyunlarla yabancı dil öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akkoyunlu, B. (2019). Yedi İklim yabancı dil olarak Türkçe setindeki kültürel varlığın incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Ankara.
• Bayraktar, S. (2015). Yeni Hitit 1 Yabancılar için Türkçe ders kitabının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 2, 7-23.
• Bölükbaş, F. ve Keskin, F. (2010). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde metinlerin kültür aktarımındaki işlevi. Turkish Studies, 5(4), 221-235.
• Çetinkaya, E. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültürel unsurlar: Yedi İklim Türkçe örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Erdal, K., Dağdeviren, İ., Gökhan, O., Şen, H. H. ve Şenay, E. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültürel ögeler (A2) düzeyi. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 12, 11-23.
• Ertuğrul, M. (2015). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan kitaplarda kültür aktarımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İşci, C. (2012). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılan "Yeni Hitit" ders kitabının dört temel dil becerisi ve kültür açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kaplan, M. (2010). Dil ve kültür. İstanbul: Degâh.
• Karakoç Öztürk, B. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde somut olmayan kültürel mirasın aktarımı. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5(2), 288-312.
• Keskin, F. (2010). Yetişkinlere yönelik yabancı dil olarak Türkçe derslerinde yazınsal metinlerle kültür aktarımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kılıç, F. (2019). Kültürel ögeler açısından yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kaynak incelemesi: Türkçeye Yolculuk B1-B2 ve Altay Türkçe Öğreniyorum B1-B2 örnekleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Koparan, B. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Türk kültür ögelerinin aktarımına ilişkin öğrenci ve öğretim elemanı görüşleri ile ders kitaplarının inlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Memiş, M. (2016). Yabancı dil öğretiminde eğitim ortamı ve kültür aktarımı. Turkish Studies, 11(9), 605-616.
• Miles, M., & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis. Thousand Oaks: CA: Sage.
• Mutlu, H. ve Set, G. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan C1 seviye ders kitaplarındaki kültür unsurlarının incelenmesi (Gazi Yabancılar için Türkçe - İstanbul Yabancılar için Türkçe). Dil Dergisi, 171(1), 91-107.
• Okur, A. ve Keskin, F. (2013). Yabancılara Türkçe öğretiminde kültürel ögelerin aktarımı: İstanbul Yabancılar için Türkçe öğretim seti örneği. Jasss International Journal of Social Science, 6(2), 1619-1640.
• Ozan Leymun, Ş., Odabaşı, H. F. ve Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), 369-385.
• Özgat Tatan, O. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti Örneği (A1-A2 Düzeyi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemi, 55, 459-496.
• Saygılı, D. ve Kana, F. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğreten öğretmenlerin kültürlerarasılığı duyarlılığı. Ana Dili Eğitimi Dergisi , 6(4), 1041-1063.
• Sayid Açıkgöz, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarında kültür aktarımı: Yeni Hitit Yabancılar için Türkçe ders kitabı: (A1-A2 Düzeyi). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Sever, P. (2019). Yeni Hitit dil öğretim seti ile Yedi İklim dil öğretim setinin Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür aktarımı açısından karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
• Subaşı, M. ve Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419-426.
• Tosun, G. (2016). Yedi İklim Türkçe öğretim seti B1, B2 ve C1 seviyesi ders kitaplarındaki metinlerin yabancılara Türkçe öğretiminde kültür aktarımı açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Başkent Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ummak, H. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan "Kolay Gelsin" ve "İstanbul" ders kitaplarında kültürlerarası öğrenme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ülker, N. (2007). "Hitit Ders Kitapları" örneğinde yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültür aktarımı sürecine çözümleyici ve değerlendirici bir bakış. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Vargelen, H. (2013). Kültürlerarası iletişimsel yeterlilik bağlamında yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitaplarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.