Sözlü tarih ve tarih yazımındaki değişim

Yıl 2021, Sayı: 25, 154 - 168, 21.12.2021

Ayşenur Özbaş Sezai Öztaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1032421

Cited By: 2

Öz

Geleneksel tarih anlayışında savaşlar, devlet adamları, hanedan tarihlerinin yazılmasına önem verilmiştir. Fakat bilinmelidir ki, tarih yazımına “sıradan” insanların yaşamları, deneyimleri katılmazsa yazılacak olan tarih doğruları tam ve objektif olarak yansıtamayabilir. Gizli kalmış noktalar ancak sözlü tarih sayesinde açığa çıkabilir. Sözlü tarih kavramı, belgelerin tamamen söz olarak aktarıldığını düşündürebilmektedir. Fakat bu kavram içerisine fotoğraflar, video kayıtları, kıyafetler, günlükler, eşyalar da girmektedir. Dünyada ve ülkemizde sözlü tarih çalışmaları gün geçtikçe önem kazanmaya başlamış ve bu çerçevede bazı önemli çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların daha doğru ve objektif tarih yazımı için arttırılması gerekmektedir. Bu çalışmada sözlü tarihin ne olduğu, tarihi, kullanılmasının gereklilikleri, dünyada ve ülkemizde gelişim süreci açıklanmış ve sözlü tarih görüşme öncesinde, sırasında ve sonrasında dikkat edilmesi gereken noktalar aktarılmaya çalışılmıştır. Sözlü tarih araştırmaları ile tarihçiler artık masasında çalışmanın yanında geçmiş ile bugünün arasındaki köprüyü kurabilmek için yaşayan bellekler ile de iletişime geçmektedir Sözlü tarih araştırmaları, sosyal alanlarda çalışmalar için önemli katkıda bulunmaktadır. Belgelerin sağlaması sözlü tarihle yapılabilecek ve sözlü tarih araştırmaları sayesinde tarihçiler dış dünya ile daha iyi iletişim kurabileceklerdir.

Anahtar Kelimeler

Tarih, sözlü tarih, tarih yazımı

Oral history and change in historiography

Öz

In the traditional understanding of history, it was given importance to write the histories of wars, statesmen and dynasties. However, it should be known that if the lives and experiences of "ordinary" people are not included in the writing of history, the history to be written may not reflect the truth fully and objectively.Hidden points can only be revealed thanks to oral history. The concept of oral history can make us think that the documents were transferred completely as words. However, this concept includes photographs, video recordings, clothes, diaries, and belongings. Oral history studies have started to gain importance day by day in the world and in our country, and some important studies have been carried out in this environment. These studies need to be increased for more accurate and objective historiography. In this study, what oral history is, its history, the requirements of its use, the development process in the world and in our country are explained and the points to be considered before, during and after the oral history interview are tried to be conveyed. With oral history studies, historians are now in contact with living memories in order to build the bridge between the past and the present, as well as working at their desk. Oral history studies make an important contribution to studies in social fields. Provision of documents can be done with oral history, and thanks to oral history research, historians will be able to communicate better with the outside world.

Anahtar Kelimeler

History, oral history, historiography

Kaynakça

• Aktın, K. ve Sağlam Tekir, H. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Sözlü Tarih Yapmakla İlgili Deneyimleri. International Online Journal of Educational Sciences (Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi), 10, 295-310, https://iojes.net/?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=28bbb294-dea2-4a69-96e9-33a076668490.pdf&key=42344, (Erişim: 19.03.2020).
• Aliefendioğlu, H. (2018). Yerel Tarih, Sözlü Tarih ve Resmi Tarih. Yenidüzen Gazetesi. http://i-rep.emu.edu.tr:8080/jspui/bitstream/11129/757/1/HanifeAliefendiogluGazete1.pdf, (Erişim: 21.05.2020).
• Balay, B. ve Ocak, E. (2006). Sözlü Tarih Çalışmalarında Video Teknolojisinin Kullanılması. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 263-272). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Bayer, N. S. (2006). Ötekinin Sesi-Yeşilçam’ın Görünmeyen Kadınları Belgeselinden Hareketle Feminist Sözlü Tarih Çalışması. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 281-286). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Burke, P. (2009). Afişten Heykele Minyatürden Fotoğrafa Tarihin Görgü Tanıkları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Caunce, S. (2011). Sözlü Tarih ve Yerel Tarihçi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Çakır, S. (2006). Sözlü Tarih Projelerinde Yöntemsel ve Etik Sorunlar ve Bu Sorunları Çözme Yolları. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 57-70). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Çaykent, Ö. (2015). Sözlü Tarih. A. Şimşek (Ed.), Tarih İçin Metodoloji (s. 126-134). Ankara: Pegem Akademi.
• Danacıoğlu, E. (2010). Geçmişin İzleri. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Demirci, T. (2006). Geçmişi Kayda Geçirmek, Belleği Çözümlemek: Hemşinli Kadınların Yaşam Anlatıları ve Düşündürdükleri. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 117-126). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Demircioğlu, İ. (2010). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar. Ankara: Anı.
• Dikkaya, F. (2006). Kadim Ataları Dinlemek: Arkeoloji ve Sözlü Tarih. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 71-78). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Erdilek, N. (2006). Türkiye’de Göç Araştırmalarında Sözlü Tarih Metodu. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 79-85). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Ersoy, R. (2009). Sözlü Tarih Folklor İlişkisi Baraklar Örneği. Ankara: Akçağ.
• Fischer, C. Costache, S. ve Makriyianni, C. (2011). Sözlü Tarihin Tanıtımı. DocPlayer. https://docplayer.biz.tr/4065223-Fotograflar-sarah-malian-and-beran-djemal-ccmc-chara-makriyianni-ahdr-basim-k-l-lithofit-kibris-tasarim-gra-des-www-gra-des.html, (Erişim:03.04.2020).
• Gökdemir, O.(2018). Tarih Yazımında İki Yeni Yaklaşım: Sözlü ve Yerel Tarih. A. Şimşek (Ed.), Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji (s. 131-148). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Iggers, G. (2016). Bilimsel Nesnellikten Postmodernizme Yirminci Yüzyılda Tarih Yazımı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• İlyasoğlu, A. (2006). Yakın Dönemde Tarihe İlginin Farklılaşması Sürecinde Sözlü Tarih Alanının Türkiye’deki Gelişimine Bir Bakış. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 15-22). İstanbul: Tarih Vakfı.
• İlyasoğlu, A. ve Soytemel, E. (2006). Bir Haliç Semtinde Yerel Değişim, Toplumsal Dönüşüm ve Topluluk Yaşantıları. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 95-116). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Karahan, N. (2006). Avanos-Kalaba Fatih Sultan Mehmet Lisesi. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 359-363). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Kümbetoğlu, B. (2006). Buldanlı Dokumacıların Emek Süreçlerinde Değişim. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 203-218). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Kyvig, D. ve Marty M (2011). Yanıbaşımızdaki Tarih. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Özbek E. & Telliel Y. D. (2006). 68’li Olmak: Hatırlamak ve Aidiyet. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 245-260). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Özgen, H. N. (2006). Seçici Unutmanın Tanıklıkları. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 177-199). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Salman Yıkmış, M. (2016). Sözlü Tarihin Radikal Potansiyeli. Vira Verita E-Dergi, 3, 28-40. https://viraverita.org/sites/default/files/edergi-yazilari/sozlu-tarihin-radikal-potansiyeli.pdf, (Erişim: 21.07.2019). The Hollings Center. (2018). Diyalog Raporu, Orta Doğu ve Orta Asya’da Sözlü Tarih. The Hollings Center. https://hollingscenter.org/wp-content/uploads/2018/07/Orta-Dogu-ve-Orta-Asyada-Sozlu-Tarih-Diyalog-Raporu.pdf. (Erişim Tarihi: 06.02.2020).
• Thompson, P. (1999). Geçmişin sesi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Thompson, P. (2006). 21. Yüzyılda Sözlü Tarih İçin Potansiyeller ve Meydan Okumalar. A. İlyasoğlu & G. Kayacan (Ed.), Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar Türkiye’de Sözlü Tarih Çalışmaları Konferansı (s. 23-38). İstanbul: Tarih Vakfı.
• Üçüncü, K. (2013). Sözlü Tarih. A. Şimşek & V. Engin (Ed.), Türkiye’de Tarih Yazımı (s. 435-452). İstanbul: Yeditepe.