Çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 25, 579 - 619, 21.12.2021

İlker Aydın Ayfer Öksüz

https://doi.org/10.29000/rumelide.1036589

Cited By: 6

Öz

Toplumsal yaşantımızın temel yapısını oluşturan millî, manevi, sosyal, ahlaki ve kültürel değerlerimizdir. Bu değerler insanların toplumda uyum ve birlik içerisinde yaşamasını sağlar. Değerler eğitimi bireyin kültürünü, inancını, erdemli olmayı öğrenip bunları davranışlarına aktarabilmesidir. Kendi sosyal ve kültürel değerlerini benimseyip yaşatan bireyin aynı zamanda evrensel değerlere de açık olması gerekmektedir. Çocuklara küçük yaşlardan itibaren davranış olarak kazandırılması hedeflenen değerler eğitimi çocuk kitaplarında okudukları, dinledikleri öykülerde örtük olarak verilmelidir. Bunun için çocuklara sunulacak olan metinler, dilin inceliklerinin yanında toplumsal ve evrensel değerleri içermeli ve bu konulara hizmet etmelidir. Öğretim programlarının temel dayanağını oluşturan değerler eğitimi evrensel ve toplumsal değerleri çocuklara kazandırmayı amaçlar. Bu çalışmada Türkçe Dersi Öğretim Programı (MEB, 2019), Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (MEB, 2005) ve Schwartz Değerler Sınıflaması Tablosu’nda yer alan değerler esas alınarak önemli Türk yazarların eserlerinin içerdikleri değerler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yansız seçilen 5 yazarın 22 kitabı incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma yöntemiyle yapılandırılmış, veriler belgesel tarama modeliyle elde edilmiştir. Çalışma sonucunda eserlerin daha çok ‘sevgi’ ve ‘duyarlılık’ değerleri üzerine kurulduğu, bu değerleri ‘çalışkanlık’ ve ‘yardımseverlik’ değerlerinin takip ettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değerler, değerler eğitimi, Türkçe eğitimi, çocuk kitapları

Analysis of children’s books in terms of values education

Öz

It is our national, spiritual, social, moral and cultural values that form the basic structure of our social life. Values education is the ability of individuals to learn their culture and beliefs, to be virtuous and to transfer them to their behavior. The individual who adopts and lives his social and cultural values must also be open to universal values. The values that are intended to be given to children as behaviors from an early age should be given implicitly in children's books, in the stories they read and listen to. For this purpose, the texts to be presented to children should include social and universal values and serve these issues. Values education that forms the basis of the curriculum aim to add universal and social values to children. In this study, it is aimed to examine the works of important Turkish authors in terms of the values contained in the Turkish Curriculum (MEB, 2019), Social Studies Course Curriculum (MEB, 2005) and Schwartz Values Classification Table. Accordingly, 22 books of our 5 authors who were selected without bias were examined. The study was structured by qualitative research method and the data was obtained by documentary scanning model. As a result of the study, it was determined that the works were mostly built on the values of ‘love’ and ‘sensitivity’, and that these values were followed by the values of ‘industriousness’ and ‘helpfulness’.

Anahtar Kelimeler

Values, values education, Turkish education, children’s books

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim ikinci kademesindeki gerçekleşme derecesinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Anderson, N. (2006). Elementary children’s literatüre. Boston: Pearson education
• Ateequ, S. I. (2015). Using children’s literature in the teaching of moral education in Nigerian primary schools.
• https://www.semanticscholar.org/paper/USING-CHILDREN-%27-S-LITERATURE-IN-THE-TEACHING-OF-IN-Ateequ/a0a41366c7b23f6c5a237cb14be13c9df551fc08
• Atlas, Y. (2003). Big kids. Tel Aviv: Yediot Ahronot (Hebrew).
• Aydın, İ., Çelenk, B. ve Can, Z. (2018). Memduh Şevket Esendal öykülerinin değer aktarımı açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 254-275.
• Balat, G. U. (2004).  Çocuklar ve değerler eğitimi. Çoluk Çocuk, 41, 18-20.
• Birch, D. (2005). Room for the strange: what Victorians can teach us about education, The Times Literary/Supplement, 01 April, Commentary, 14-15.
• Campoy, R. (1997). Creating moral curriculum: How to teach values using children’s literature and metacognitive strategies. Reading Improvement, 34(2), 54-65.
• Court, D. & Rosental, E. (2007). Values embodied in children’s literature used in early childhood education in Israeli state schools. Early Childhood Education Journal, (34)6, 407-414.
• Çapoğlu, E, Okur, A. (2015). Ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 90-104.
• Çelikkaya, H (1996). Fonksiyonel eğitim sosyolojisi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Çubukçu, F. (2014). Values education through literary texts. Journal of Social Studies Education Research Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 14-30.
• Dayıoğlu, G. (2000). Çocuk kitaplarında eğitsellik. 1. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu Sorunlar ve Çözüm Yolları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Dilmaç, B. ve Ulusoy, K. (2016). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, I (4), 55-72.
• Fırat, H, Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarında hikayelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183(183), 25-49.
• Gibbs, L. J., & Early, E. J. (1994). Using children’s literature to develop core values. Bloomington, IN: Phi Delta Kappa Educational Foundation (ED 366992).
• Güneş, M. (2019). Alemdağ’da Var Bir Yılan’a kuir bakış. https://medium.com/@m.gunes/alemdağda-var-bir-yılan-a-kuir-bakış-e6d75c674520
• Han, C. ve Türkyılmaz, M. (2020). Miyase Sertbarut’un romanlarının değerler aktarımı bakımından incelenmesi. TAY Journal, 4(2), 122-151
• Jalongo, M. (2004). Stories that teach life lessons. Early Childhood Today, 19(2), 36-43.
• Johnsen, M. & Johnsen, S. (2007). Teaching character education using children’s literature. www.dpi.state.wi.us/pubsales.
• Kasap, N. (2019). Bekir Yıldız’ın çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Malatya.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. 24. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kilpatrick, W., Wolfe, G. & Wolfe, S.M. (1994). Books that build character: a guide to teaching your child moral values through stories. New York: Touchstone.
• Kirschbaum, H. (1994). 100 Ways to enhance values and morality in schools and youth settings Allyn & Bacon, Old Tappon, New Jersey.
• Kohlberg, L., Levin, C. & Hewer, A. (1983). Moral stages: A current formulation and response to critics. Basel: Karger.
• Kuşdil, E. ve Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 45, 59-76.
• Lickona, T. (1993). The return of character education. Educational Leadership, 51(3), 6-11.
• Lombard, A. (1995). Curriculum framework for kindergarten: State religious and non-religious schools, Arab and Druze schools (ages 3-6). Jerusalem: Ministry of Education, Culture and Sport (Hebrew).
• McCambridge, T.R. (2004). Imagination, critical thinking, and moral education as essential Elements of an Educational Community. Unpublished conference paper presented at 2.
• International Conference on imagination and Education, California Lutheran University, USA.
• MEB, (2019). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB, (2005). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınları.
• Mencious, L. (1997). Moral education: A comparative study of the confucian plutonic and Kohlbergian approaches. Michigan: UMI Dissertation Services.
• Merriam, S. B. (2013). Qualitative research a guide to desing and implementation. Selahattin Turan (Çev. Ed.). 3. Basımdan Çeviri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Olivito, P. (2006). http://wik.ed.uiuc.edu/index.php/charactereducation.
• Otten, E. H. (2002). Developing character through literature. Bloomington, in ERIC clearinghouse on reading, English and communication and the family learning association.
• Özdemir, M. ve İdi Tulumcu, F. (2017). Değerler eğitiminde edebi eserlerden yararlanma: Fatma Aliye’nin Muhadarat romanı örneği. Sakarya University Journal of Education, 7(4-özel sayı), 720-729.
• Pekdoğan, S., Korkmaz, H. (2017). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarına verilen değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37), 59-72.
• Redmond, W. A. (2008). Children’s literature. Microsoft Encarta.
• Rokeach, Milton (1973), Nature of human values. New York: The Free Press.
• Schwartz, S. (1999). Basic human values: An overwiev. Unpublished manuscript.
• Semenov, V. E. (2008). The value orientations of today’s young people. Russian Education and Society, 50(1), 29-43.
• Singh, A. (2011). Evaluating the impacts of value education: Some case studies. International Journal of Educational Planning & Administration. 1, (1), 1-8.
• Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tezcan, M. (1974). Türklerle ilgili stereotipler (kalıp yargılar) ve Türk değerleri üzerine bir deneme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Wolf, R. & Wolf, Y. (2002). Education for early childhood in conditions of complex reality. In Y. Iram, & N. Maslovati (Eds.), Values education in broad instructional contexts (pp. 145-162). Tel Aviv: Ramot (Hebrew).
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 9. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, O. (2013). Fatih Erdoğan’ın eserlerinin eğitsel değerler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.