Julio Cortázar’ın Ele Geçirilmiş Ev öyküsünde bastırılanın geri dönüşü ve tekinsizlik

Yıl 2021, Sayı: 25, 1161 - 1173, 21.12.2021

Nihal Kalkan Yağcı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1037141

Öz

Bir tedavi yöntemi olmasının yanı sıra farklı disiplinlerle de ilişkilendirilen psikanaliz, XX. yüzyılın başlarından itibaren Sigmund Freud’un psikanalitik kavramları çözümlerken edebiyat ürünlerinden yararlanması sonucu edebî çalışmalar açısından verimli bir alana dönüşür. Psikanalizin yöntemlerinin edebî eleştiri için uygulanılması olan psikanalitik edebiyat kuramı, ayrıntılı kuramsal yaklaşımı ile edebiyat çözümlemelerinde, yazarın ve karakterlerinin bilinçdışı motiflerini, yüzeysel olanın ötesindeki içerikleri ortaya koymaktadır. Freud, bu kuramsal bakış açısı çerçevesinde edebî eserleri incelerken özellikle fantastik olana odaklanır. Fantastikte görünmeyen ve bilinmeyen olayların görünür ve bilinir gibi olmasından doğan şüphe ve gizem, psikanalizin araştırma konusu olmuştur. Özellikle fantastik edebiyatta ortaya çıkan tuhaf ve kaygı veren durumları, kahramanın ve yazarın ruhsal durumu ile ilişkilendiren Freud, bu tür durumları tekinsizlik başlığı altında ele alır ve psikanalitik bir öge olarak ayrıntılandırır. Freud 1919 yılında kaleme aldığı Das Unheimliche (Tekinsizlik) başlıklı makalesinde tekinsizliği “korku yaratan şeylerin eskiden beri bilinen ve yabancı olmayan bir şeye geri uzanan türü” (Freud, 1999: 326) olarak tanımlamaktadır. Bu çalışmada ilk olarak tekinsizliğin anlamı, içeriği üzerinde durulmuş sonra bu kavramın öne sürdüğü izlekler üzerinden Arjantinli yazar Julio Cortázar’ın Ele Geçirilmiş Ev adlı öyküsü ele alınmıştır. Öyküdeki karakterlerin kabul edilemeyen dürtülerinin ve düşüncelerinin bilinçdışına itilmesi ile bastırılmış olan yorumlanmaya çalışılmış ve bastırılmış olanın geri dönüşü ile ilgili olarak ortaya çıkan tekinsiz durum incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Julio Cortázar, Sigmund Freud, psikanalitik edebiyat kuramı, tekinsizlik

The return of the repressed and the uncanny in House Taken Over by Julio Cortázar

Öz

In addition to being a treatment method, psychoanalysis, which is associated with different disciplines, turns into a productive field in terms of literary studies as a result of Sigmund Freud's use of literary products while analyzing psychoanalytic concepts since the beginning of the 20th century. The psychoanalytic literary theory, which is the application of the methods of psychoanalysis for literary criticism, reveals the unconscious motives of the author and his characters, the contents beyond the superficial, with its detailed theoretical approach. While examining literary works in the context of this theoretical point of view, Freud especially focuses on the fantastic. Suspicion and mystery arising from the invisible and unknown events being visible and known in fantasy has been the subject of psychoanalysis. Freud, who associates the strange and worrisome situations that occur especially in fantastic literature with the mental state of the hero and the author, deals with such situations under the title of uncanny and details it as a psychoanalytic element. In his article titled Das Unheimliche (The Uncanny), which he wrote in 1919, Freud defines the uncanny as “that class of the terrifying which leads back to something long known to us, once very familiar” (Freud, 1999: 326). In this study, firstly, the meaning and content of the uncanny were emphasized, then the story of Argentine writer Julio Cortázar's House Taken Over was discussed through the themes suggested by this concept. By pushing the unacceptable impulses and thoughts of the characters into the unconscious, the repressed one is tried to be interpreted and the uncanny situation that arises in relation to the return of the repressed as a result of this situation is examined.

Anahtar Kelimeler

Julio Cortázar, Sigmund Freud, psychoanalytic literary theory, uncanny

Kaynakça

• Anlı, İ. (2010). Psikanalitik Kuramlar, İstanbul: Nobel.
• Bennett, A. Royle, N. (2016). An Introduction to Literature, Criticism and Theory, 4th edn. London, Routledge.
• Botting,F. (1996). Gothic, London: Routledge. .............
• https://studfile.net/preview/4366849/page:2/ (Erişim Tarihi: 05.02.2018)
• Cortázar, J. (2016). Ötekinin Rüyası, Bütün Öyküleri 1, (Çev. Süleyman Doğru). İstanbul: Can Sanat Yayınları
• Ertem. C. (2006). Fantastik Edebiyat ve Tekinsizlik Kavramı: Edebiyatımızdan Bir Örnekleme Denemesi. Yazında ve Çeviride Fantastik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Freud, S. (1999). Sanat ve Edebiyat. (Çev. A. Tekşen Kapkın, E. Kapkın). İstanbul: Payel Yayınları.
• (2018). Totem ve Tabu. (Çev. Kamuran Şipal). İstanbul: Say Yayınları.
• Fromm, E. (2004). Freud Düşüncesinin Kaynağı ve Sınırları. İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Masschelein, A. (2011). The Unconcept: The Freudian Uncanny in Late-Twentieth-Century Theory. State University of New York Press: Albany.
• Moran, B. (2002). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pérez Venzalá, V. (1998). Incesto y espacialización del psiquismo en "Casa tomada" de Cortázar. Espéculo. Revista de estudios literarios, no:10, Universidad Complutense de Madrid, http://webs.ucm.es/info/especulo/numero10/cort_poe.html (20.05.2019)
• Picón Garfield, E. (1978). Cortázar por Cortázar. México: Universidad Veracruzana.
• Rudnytsky, P.L. (2010). Psikanalizi Okumak - Freud, Rank, Ferencsi, Groddeck Cornell University. (Çev. Beyza Sumer Aydaş). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Sarı, A. (2008). Psikanaliz ve Edebiyat. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Saydam, M. B. (2017). Tekinsize Dair, Suret Psikokültürel Analiz “Tekinsiz”. S. 9, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Steinmetz, J. L. (2006). Fantastik Edebiyat. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Terbaş, Ö. (2016). Rüyalardan Gerçekliğe Psikanaliz ve Sanat. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Webster, R. (1990). Studying Literary Theory: An Introduction. London: Routledge.