An analysis on the translation of cultur elements in Radva Asur’s “The Woman From Tantura”

Yıl 2021, Sayı: 25, 831 - 844, 21.12.2021

Ahmed Aldyab Tuğçe Kettaneh

https://doi.org/10.29000/rumelide.1037418

Öz

Egyptian writer Radvȃ Ȃşûr is one of the most famous representatives of historical novel in Arabic literature. In her novel Tanturalı Kadın, her first work published in Turkish, a life story full of the hardships of the exile they were forced to is told through the eyes of a woman, on the other hand, there is a witness to history. It is a historical novel written in a literary language, describing the events in Palestine from before 1948 to the 2000s. The work, which contains concepts such as exile, war, death, love and life, is rich in cultural elements. The translation of cultural elements, their transfer to the target language, the preservation of the source language culture have an important place in the field of translation studies. In this study, in line with the classification of cultural elements in the British translation scientist Peter Newmark's A Textbook of Translation, the cultural elements in Radvȃ Ȃşûr's al-Tantûriyye novel were determined by the translation strategies used, and the translation analysis was applied to the translation studies researcher Venuti's domestication and foreignization strategies. made accordingly. Indigenization is a strategy for intelligibility and acceptance in the target culture and there is no distinction between cultures. Cultural elements can be changed, added or removed during the translation process. In the alienation strategy, the foreign elements in the source text are preserved, cultural differences are reflected in the target text, and the target reader is introduced to a new culture. In this strategy, practices such as using footnotes, transferring, and paraphrasing can be applied during the translation process. In this direction, the strategies in which the cultural elements transferred to the target language are transferred by the translator, the importance of these strategies, and the extent to which the translations reflect the source language and culture are explained with examples.

Anahtar Kelimeler

Radva Asur, woman with Tantura, cultural elements, Newmark, translation strategies

“el-Tantûriyye” romanındaki kültürel ögelerin çevirisi üzerine bir inceleme

Öz

Mısırlı yazar Radvȃ Ȃşûr, Arap edebiyatında tarihi romanın en ünlü temsilcilerindendir. Türkçede yayımlanan ilk eseri olan Tantûralı Kadın romanında mecbur bırakıldıkları sürgünün zorluklarıyla dolu yaşam öyküsü bir kadının gözünden anlatılırken, diğer taraftan da tarihe tanıklık söz konusudur. Filistin’de yaşananları 1948 yılı öncesinden başlayarak 2000’li yıllara kadar anlatan edebi dille yazılmış tarihi bir romandır. Sürgün, savaş, ölüm, sevda, hayat gibi kavramları barındıran eser, kültürel ögeler bakımından zengindir. Kültürel ögelerin çevirisi, erek dile aktarımı, kaynak dil kültürünün korunumu çeviri bilim alanında önemli bir yer tutar. Bu çalışmada, İngiliz çeviri bilimci Peter Newmark’ ın ‘‘A Textbook of Translation’’ kitabındaki kültürel ögelerin sınıflandırılması doğrultusunda Radvȃ Ȃşûr’un el-Tantûriyye romanındaki kültürel ögeler, kullanılan çeviri stratejileriyle tespit edilerek, çeviri analizleri çeviri bilim araştırmacısı Venuti’nin yerlileştirme (domestication) ve yabancılaştırma (foreignization) stratejilerine göre yapılmıştır. Yerlileştirme, erek kültürde anlaşılabilirlige, kabul görmeye yönelik bir stratejidir ve kültürlerarası fark önemli bir unsur değildir. Çeviri sürecinde kültürel ögeler değiştirilebilir, eklenebilir, çıkarılabilir. Yabancılaştırma stratejisinde ise; kaynak metindeki yabancı unsurlar korunur, kültürel farklılıklar erek metne yansıtılarak erek okur, yeni bir kültürle tanıştırılır. Bu stratejide; çeviri sürecinde dipnot kullanma, aktarım, açımlama yapma gibi uygulamalara başvurulabilir. Bu doğrultuda, erek dile aktarılan kültürel ögelerin çevirmen tarafından hangi stratejilerle aktarıldığı hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca bu stratejilerin önemi, çevirilerin kaynak dil ve kültürünü ne ölçüde yansıttığı örneklerle birlikte açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Radvȃ Ȃşûr, Tantûralı Kadın, kültürel ögeler, Newmark, çeviri stratejileri

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. [v.d). (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aşur, R. (2010). el- Tanturiyye. Kahira: eş- Şuruk.
• Baykan, A. (2005). Sosyal- Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:14, 177- 197.
• Bölükbaşı, M. (2021). Araplar’da çeviri biliminin ortaya çıkışı ve Câhiz’in konu hakkındaki düşünceleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 720-730.
• Bölükbaşı, M. (2021). Arapçadan Türkçeye Yapılan Çevirilerde Kültür Aktarımı. (Ed.) Kara, Ö. T. Erol, S. Güncel Alan Eğitimi Araştırmaları III. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Çamdereli, M. (1995). "Uluslararası İletişimde Dil ve Dil Aktarımı" Uluslararası İletişim içinde (haz.) Öngören, G. İstanbul: Der Yayınları.
• Eagleton, T. (2011). Kültür Yorumları. (Çev.) Ö. Çelik, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Göçer, A. (2012). Dil- Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili, Sayı:729, 50-57.
• Gürçağlar, Ş. T. (2011). Çevirinin ABC'si. İstanbul: Say Yayınları.
• Kalkancı, R. Ȃ. (2019). Tantûralı Kadın. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Kaplan, M. (2020). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergȃh Yayınları.
• Mutçalı, S. (1995). Arapça- Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık Yayınları.
• Newmark, P. (1981). Approaches to Translation. Londra: Pergamon Press.
• Newmark, P. (1988). A Textbook of Translation. UK: Prentice Hall.
• Suçin, M. H. (2013). Öteki Dilde Var Olmak- Arapça Çeviride Eşdeğerlik. İstanbul: Say Yayınları.
• Taş, S. (2017). Kültürel Unsurların Çevirisi ve Çeviri Stratejileri. Humanitas Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(10), S.1- 14.
• Toven, M. B. (1924). Yeni Türkçe Lügat. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Venuti, L. (1998). Translator's Invisibility: A History of Translation. London and Newyork: Routledge.
• Yücel, T. (2008). "Anlatı Çevirisi". Çeviri Seçkisi Ⅰ: Çeviriyi Düşünenler (haz.) Rifat,M. İstanbul: Sel Yayıncılık.