Ortaokul öğrencilerinin yazılı anlatımlarında fiilimsi kullanımı

Yıl 2022, Sayı: 28, 17 - 35, 21.06.2022

Salih Kürşad Dolunay Atilla Dilekçi

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132504

Öz

Araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin fiilimsi kullanımını yazılı metinlere dayalı olarak belirlemek ve fiilimsilerin nasıl bir dağılım sergilediğini ortaya koymaktır. Bu amaçla çalışmaya ilişkin veriler nitel araştırma yöntemiyle toplanmıştır. Araştırma Bolu il merkezindeki üç farklı okulda öğrenim gören 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileriyle yürütülmüştür. Sosyoekonomik düzeyi farklı her bir okuldan 120 öğrenci olmak üzere toplam 360 öğrenci katılımcı olarak belirlenmiştir. Öğrencilere giriş bölümü önceden yazılmış bir öykü metni verilmiş ve öğrencilerin bu öyküyü tamamlaması istenmiştir. Elde edilen yazılı ürünler betimsel analize göre incelenmiştir. Öğrencilerin fiilimsi kullanımının betimlendiği bu çalışmada fiilimsiler sınıf düzeylerine göre ele alınmıştır. Böylece öğrencilerin oluşturdukları yazılı metinlerinde kullandıkları fiilimsi ve fiilimsi çeşitleri tespit edilmiştir. Öğrencilerin yazılı ürünlerindeki fiilimsi kullanım düzeyine ilişkin bulgularda frekans (f) ve ortalama (x̄) analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda sınıf düzeyleri dikkate alındığında en çok fiilimsi kullanılan sınıf düzeylerinin A ve C okullarında 7. sınıflar, B okulundaysa 6. sınıf olduğu görülmüştür. Bu durum, fiilimsi kullanma sıklığının değişik sınıf düzeylerinde okuldan okula farklılık gösterebileceğini ortaya koymaktadır. Ayrıca fiilimsiler ve fiilimsi öğretimi, 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda sadece 8. sınıflar düzeyinde yer almasına karşın 8. sınıfların öğrendiklerini uygulamasında yeterli bir performans gösteremedikleri sonucuna ulaşılmıştır. Fiilimsilerin sadece biçim ve anlam bakımından değil, kullanımına ilişkin de çalışmalar yapılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Fiilimsi, fiilimsi kullanımı, dil bilgisi, dil bilgisi öğretimi

The use of verbal in the written expressions of secondary school students

Öz

The study was conducted to investigate the use of verbal among secondary school students and to reveal its distributional properties. To this end, the research data were collected via qualitative research method. The research was performed with 5, 6, 7 and 8th grade students in 3 different school in Bolu. A total of 360 students, including 120 students from each school with different socio- economic levels, were recruited. Students were given a story whose introduction was pre-written and asked to complete this story. The texts written by the students were examined through descriptive analysis. In this study, students’ use of verbal was investigated according to class levels. Thus, the verbal and their types used by students were determined. Frequency (f) and mean (x̄) analyses were used in the findings regarding students’ level of use of verbal in their written products. As a result, the class level where the use of verbal was the highest in A and C school was determined as 7th grade; however, in B school, as 6th grade. This suggests that the frequency of the use of verbal may vary from school to school at different class levels. Besides, it was concluded that although the verbal and teaching of verbal were included only at 8th grades in 2019 Turkish Language Course Curriculum, 8th grade students were not able to perform at desired level in using what they learnt. Studies should be conducted not only in terms of form and meaning, also in relation to the usage.

Anahtar Kelimeler

Verbal, the use of verbal, grammar, the teaching of grammar

Kaynakça

• Akgül, O. (2013). Mustafa Kutlu’nun “Mavi Kuş” isimli hikâyesinde fiilimsilerin tespiti ve Türkçe öğretimi bakımından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Amanvermez, F. (2013). Ortaokul öğrencilerinin yazılı anlatımda fiilimsi kullanma becerilerinin incelenmesi (İstanbul/Zeytinburnu ilçesi örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Arıci, B. (2012). Çoklu zekâ destekli Türkçe dersi sunumunun ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinin fiilimsileri kavrama durumlarına etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Bayraktar, N. (2004). Türkçede Fiilimsiler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Birgün, M. (2016). An analysis of verbal adjective use in pre-school context. Turkish Studies, 11(4), 269-278. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9125
• Çapan, S. A. (2013). An analysis of converb use in Turkish-speaking pre-school children. Turkish Studies, 8(3), 101-110. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4561
• Çimen, A. (2014). Ortaokul 4. sınıf öğrencilerinin yazılı anlatımda fiilimsileri kullanma becerileri üzerine bir değerlendirme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Deniz Yılmaz, Ö. (2009). Türkiye Türkçesinde fiilimsi (1. Baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dolunay, S. K. (2010). Dil bilgisi öğretiminin amacı ve önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 275-284.
• Durak, M. (2014). Gülten Dayıoğlu’nun “Yurdumu Özledim” ve “Ben Büyüyünce” adlı çocuk romanlarında fiilimsilerin tespiti ve Türkçe öğretimi bakımından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Eraslan, K. (1980). Eski Türkçe’de isim-fiiller. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Eraslan, K. (2012). Eski Uygur Türkçesi grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergin, M. (1998). Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
• Erdem, İ. ve Çelik, M. (2011). Dil Bilgisi Öğretim Yöntemi Üzerine Değerlendirmeler. Turkish Studies, 6(1): 1057-1069. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1988
• Güney, N. (2011). İlköğretim II. kademede fiilimsilerin öğretiminde aktif öğrenmenin tutum, başarı ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hopurcuoğlu, A. (2010). Okul öncesi eğitimine devam eden Türk çocuklarının dil gelişimi açısından fiilimsi kullanımlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Karaağaç, G. (2009). Türkçenin Söz Dizimi (2. Basım). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Keskin, V. (2020). Mavisel Yener’in “Mavi Zamanlar” adlı eserinde yer alan fiilimsilerin tespiti ve Türkçe öğretimi bakımından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Korkmaz, Z. (2003). Türkiye Türkçesi grameri: Şekil bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Kurt, P. (2006). Zarf-fiillerin anlam farklılıklarının kavratılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Madan, D. ve İpek Eğilmez, N. (2014). Dilbilgisi öğretiminde yeni bir soluk: Fiilimsi hazine avcıları etkinliği. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi (ATED), 4(1), 45-57.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Genel Müdürlüğü. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx adresinden 02.04.2018 tarihinde ulaşılmıştır.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara.
• Sebzecioğlu, T. (2004). Türkiye Türkçesinde fiilimsilerle kurulan tümcelerin yapısı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Şahin, S. (2015). 5-6 yaş çocuklarının sözlü anlatımlarında bağdaşıklık araçları ve fiilimsilerin kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Üstüner, A. (2000). Anadolu ağızlarında sıfat-fiil ekleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yazıcı, N. (2018). Tarık Buğra’nın “Yarın Diye Bir Şey Yoktur” adlı hikâye kitabındaki fiilimsilerin tespiti ve Türkçe öğretimi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz Yiğit, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe sekizinci sınıf öğrencilerinin fiilimsiler konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.