Cemil Süleyman Alyanakoğlu’nun Siyah Gözler romanında kötücül kadın tipi

Yıl 2022, Sayı: 28, 114 - 124, 21.06.2022

Mustafa Dere

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132520

Öz

Türk romanında Tanzimat Dönemi’nden itibaren kötülük isteyen, kötülük peşinde koşan, etrafına zarar veren ve bu sebeple “kötücül” olarak adlandırılan asli veya tali şahıs pozisyonundaki karakterlerin varlığına rastlamak mümkündür. Kadınların bu karakterler arasında eserde yansıtılış şekli bakımından ayrı bir yeri ve önemi vardır. 1909 yılında kurulan Fecr-i Âtî edebî topluluğunun önde gelen romancı ve hikâyecilerinden Cemil Süleyman Alyanakoğlu’nun (1886-1940) 1911 yılında yayımlanan Siyah Gözler adlı romanındaki ismi söz konusu edilmeyen kadın karakter buna dikkat çeken bir örnek oluşturur. Eserde otuz yaşının üzerinde olan kadın, gönlünü yirmi iki yaşındaki yakışıklı bir delikanlıya kaptırır. Fakat onu bir gün elinden kaçıracağı korkusuyla ilişkilerini kâbusa çevirir. Kıskançlığın beslediği/ortaya çıkardığı bir kötülük, kısa süre içinde kadının zihnî dengesini alt üst ederek onu tam anlamıyla bir paranoyaya sürükler. Kadın bu kıskançlık sonucunda cinnet getirerek delikanlıyı boğmak suretiyle öldürür. Bu incelemede Siyah Gözler romanı, kötücül kadın tipi çerçevesinde ele alınmaya çalışılmış ve dolayısıyla eserde sözü edilen kadın karakteri farklı bir bakış açısıyla değerlendirip yorumlamak amaçlanmıştır. İncelemenin “Giriş” kısmında kötülük ve kötücül kadın tipi, Cemil Süleyman Alyanakoğlu’nun hikâyeciliği, romancılığı ve Siyah Gözler hakkında kısaca bilgi verilmiş; ardından romandaki kötücül kadın tipi tematik bir bakışla, yer yer psikanalitik yorumlardan faydalanılarak ortaya konulmuştur. “Sonuç” kısmında ise kötücül kadın tipi ile ilgili tespit edilen malzeme üzerinden birtakım yargılara varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk romanı, Cemil Süleyman Alyanakoğlu, Siyah Gözler, kötücül kadın

The malevolent female type in Cemil Süleyman Alyanakoğlu’s novel Siyah Gözler

Öz

Since the Tanzimat Period, it is possible to come across characters in the position of primary or secondary persons in Turkish novels, who want malignancy, pursue malignancy, harm their surroundings, and are called ‘malevolent’ for this reason. Among these characters, women have a special place and importance in terms of the way they are reflected in the work. The female character, whose name is not mentioned in the novel Siyah Gözler, published in 1911 by Cemil Süleyman Alyanakoğlu (1886-1940), one of the leading novelists and storytellers of the Fecr-i Âtî literary community founded in 1909, composes an example that draws attention to this. In the work, the woman, who is over thirty years old, is infatuated with a handsome twenty-two-year-old young man. But she turns their relationship into a nightmare with the fear that she will let him go away one day. A malignancy nurtured/revealed by jealousy soon upsets the woman's mental balance and leads her into complete paranoia. As a result of this jealousy, the woman becomes insane and kills the young man by strangling him. In this examination, the novel Siyah Gözler was tried to be considered within the framework of the malevolent female type and therefore it was aimed to evaluate and interpret the female character mentioned in the work from a different perspective. In the “Introduction” part of the examination, brief information was given about malignancy and the malevolent female type, the storytelling, noveldom, and Black Eyes of Cemil Süleyman Alyanakoğlu, afterward, with a thematic perspective and sometimes by making use of psychoanalytic interpretations, the malevolent female type in the novel has been revealed. In the “Conclusion” part, some judgments were made based on the material determined regarding the malevolent female type.

Anahtar Kelimeler

Turkish Novel, Cemil Süleyman Alyanakoğlu, Siyah Gözler, malevolent female

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (Haz.) (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Akçay, A. S. (2007). Vicdan Aynasında Kötücül: Haz ve Yaratıcılık. Kitap-lık. 103, 69-72.
• Alyanakoğlu, C. S. (2018). Siyah Gözler, haz. Hande Demirli, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ayhan, Ö. (2007). Türk Edebiyatının Yumuşak Karnı: Kötülük. Kitap-lık. 103, 78-81.
• Badiou, A. (2019). Etik -Kötülük Kavrayışı Üzerine Bir Deneme-. (Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Baran, O. (1998). Cemil Süleyman Alyanakoğlu’nun Hayatı, Sanatı, Eserleri. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Bataille, G. (2021). Edebiyat ve Kötülük. (Çev. Ayşegül Sönmezay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berksoy, B. (2007). Cemil Süleyman Bir Kuramsal Okuma Denemesi, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Cevdet Kudret (2004). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman I. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Cuddon, J. A. (2013). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Blackwell Publishing Ltd.
• Eagleton, T. (2020). Kötülük Üzerine Bir Deneme. (Çev. Şenol Bezci). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Freud, A. (2011). Ben ve Savunma Mekanizmaları. (Çev. Yeşim Erim). İstanbul: Metis Yayınları.
• Karaca, Ş. (2019). Kötücül Kadın -Türk Edebiyatında Kötücül Kadın İmgesi-. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kristeva, J. (2009). Kara Güneş -Depresyon ve Melankoli-. (Çev. Nesrin Demiryontan). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Koç, M. (2005). Yeni Türk Edebiyatında Boğaziçi ve Boğaziçi Medeniyeti. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Memiş Baytimur, N. (2019). Cemil Süleyman’ın Siyah Gözler Romanından Hareketle Bir Kadının Paranoid Bozuklukları. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. S 45, 61-72.
• Neiman, S. (2021). Modern Düşüncede Kötülük (Çev. Ayhan Sargüney). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Selçuk, H. (2018). Kötülük Estetiği. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Stendhal (2021). Aşk Üstüne (Çev. Yavuz Baran). Ankara: Lotus Yayınevi.
• Şen, C. (2018). Siyah Gözler’de Simgesel Kimlik ile İmgesel Benlik Arasında Sıkışan Şahıslar. Romanda Kişiler Dünyası. (Ed. Ramazan Korkmaz-Veysel Şahin) Ankara: Akçağ Yayınları, 65-92.
• Şen Sönmez, Ü. (2016). Türk Romanında Kötülük -Başlangıçtan 1950’ye-. İstanbul: Yitik Ülke Yayınları.
• Tekin, M. (1991). Fecr-i Âtî Yazarlarından Cemil Süleyman Alyanakoğlu. Antakya: Kültür Ofset Basımevi.
• Tunç, S. (2020). Ömer Seyfettin’in Hikâyelerinde Kötülük Sendromu ve Kötücül Tip Örnekleri. Türk Dili. S 828, 130-141.
• Uçar, M. M. (2021). Türk Romanında Melankoli, Histeri ve Paranoya (1860-1946). [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Yivli, O. (2015). Kısa Öyküde Yöntem -Cemil Süleyman Uygulaması-. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Yivli, O. (2019). Cemil Süleyman. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cemil-suleyman Erişim tarihi: 3.04.2022