Sinemaya Jungiyen yaklaşım: Kırmızı animasyonunun arketipsel analizi

Yıl 2022, Sayı: 28, 309 - 323, 21.06.2022

Ayşe Dilara Bostan

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132567

Öz

Bu çalışmada Disney- Pixar ortak yapımı olan Kırmızı (Turning Red, Domee Shi, 2022) animasyonu arketipsel boyutu ile incelenmektedir. Kolektif bilinçdışı ve arketipler Analitik Psikoloji’nin kurucusu olan Carl Gustav Jung’un psişe bilimine kattığı en önemli kavrayışlardandır. Kolektif bilinçdışı, bütün insanlığın paylaştığı imajlardan ve arketipler denen çağrışımlardan oluşur (Indick, 2011). Arketipler, bir anne ve babaya sahip olma deneyimi, sevgi arzusu ya da ruhsal iyileşme ve yeniden doğuş gereksinimi gibi ortak psikolojik meseleleri anlama ve paylaşmaya yönelik temel insan eğilimini temsil ederler (Indick, 2011). Semboller ve imgeler aracılığı ile kendilerini ifade eden arketipler temas ettikleri her bilincin yeniden şekillendirilmesini sağlar. Jung, arketiplerin yok sayılmalarının bir diğer ifade ile bilinçdışına atılmalarının yıkıma neden olduğunu ifade eder ve bu nedenle arketipleri anlamaya yönelik çabayı önemser. Analitik Psikoloji arketiplerin analizi ile bilincin güçlendirilerek bilinçdışı karşısında daha olgun bir hale getirilmesini amaçlamaktadır. Arketiplerin çeşitli tezahürleri toplumların ortak kültürel ürünlerinde de karşımıza çıkar. Popüler kültür ürünleri de bu bağlamda kolektif bilinçdışının birer yansıması olarak arketipsel boyutları ile incelenebilirler. Çalışmada Kırmızı animasyonu bu bakış açısından hareketle anne, gölge, çocuk, erginlenme ve bireyleşme arketiplerine dair sunduğu semboller ve temsiller üzerinden Jungiyen bakış açısı ile incelenmiştir. Çalışmanın sonunda ise anlatıda öne çıkan arketip imgeleri ve temsillerinin kolektif bilinç -ve de bilinçdışına dair- neler söylüyor olabileceği sorusu tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırmızı animasyonu, Carl Gustav Jung, analitik psikoloji, arketipler

Jungian approach to cinema: archetypal analysis of Turning Red animation

Öz

In this study, Turning Red animation, a joint production of Disney and Pixar, is examined with its archetypal dimension. Collective unconscious and archetypes are among the most crucial understandings that Carl Gustav Jung, the founder of Analytical Psychology, contributed to the science of psyche. The collective unconscious consists of images and archetypes shared by all humanity (Indick, 2011). Archetypes represent the basic human disposition to understand and share common psychological issues such as the experience of having a mother and father, the desire for love, or the need for spiritual healing and rebirth (Indick, 2011). Archetypes that express themselves through symbols and images enable the reshaping of every consciousness they come into contact with. Jung states that ignoring archetypes, in other words, throwing them into the unconscious, causes destruction of psychic structure. Therefore he attaches importance to the effort to understand archetypes. Analytical Psychology aims to strengthen the consciousness with analysis of archetypes and make it more mature against the unconscious. Various manifestations of archetypes appear in the cultural products of societies. In this context, we can explain popular culture products with their archetypal dimensions, the reflections of the collective unconscious. In this study, we examined Turning Red from a Jungian point of view through the symbols and representations about mother, shadow, child, initiation and individuation archetypes. In conclusion, we discussed archetypes and representations in the film and their meanings according to the collective consciousness and unconscious.

Anahtar Kelimeler

Turning Red animation, Carl Gustav Jung, analytical psychology, archetypes

Kaynakça

• Arslantepe, M. (2008). “Popüler Sinema Filmlerinde Hikaye Anlatımı”. Sosyal Bilimler Dergisi. (ss. 237- 256). Cilt 10: Sayı: 1.
• Bahadır, A. (2010). Jung ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Bobroff, G. (2020). Carl Jung. (Çev. Hilal Dikmen). İstanbul: İlksatır Yayınevi.
• Campbell, J. (2010). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Çev. Sabri Gürses). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Çivici, D. (2021). “Jung ve Arketipler” Seminer Notları.
• Dursun, A. & Damla Torun. (2020). “Türk Halk Anlatılarında Anne Arketipi”. Motif Akademi Halkbilim Dergisi. (ss. 537- 554). Cilt: 13. Sayı: 30.
• Fedakar, P. (2014). “Besleyen Mi, Öldüren Mi: Türk Mitik Tasavvurunda Anne Arketipinin Antropomorfik Görünümleri”. Milli Folklor. (ss. 5-19). Yıl 26. Sayı 103.
• Gürses, İ. (2007). “Jung’cu Arketip Teorisi Bağlamında Tasavvufi Öykülerin Değerlendirilmesi: Simurg Örneği”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (ss. 77-96). Cilt: 16. Sayı:1.
• Hockley, L. (2020). Film Çözümlemesinde Jungcu Yaklaşım. (Çev. Simten Gündeş). İstanbul: Es Yayınları.
• Indick, W. (2011). Senaryo Yazarları İçin Psikoloji. (Çev. Ertan Yılmaz, Yeliz Karaarslan). İstanbul: Agora Yayıncılık.
• Johnson, R. (2021). Bilinçdışına Yolculuk. (Çev. Kemal Atakay). İstanbul: Okuyan Us Yayınevi.
• Jung, C. G. (2019). Dört Arketip. (Çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Jung, C. G. (2020). Kişiliğin Gelişimi. (Çev. Duygu Olgaç). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Jung, C. G. (1998). Psikoloji ve Din. (Çev. Raziye Karabey). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Jung, C. G. (2016). Analitik Psikoloji Sözlüğü. (Çev. Nur Nirven). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Kabalcı, E. C. (2019). “Sonsuza Kadar Çocuk Kalmak: Ebedi Çocuk/ Puer Aeternus Arketipi Bağlamında Ahmet Cemil”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. (ss. 150-160). Yıl: 7. Sayı: 93.
• Shi, D. (Yönetmen). (2022). Kırmızı (Turning Red). [Animasyon Filmi]. ABD: Disney & Pixar.
• Von Franz, M. (2021). Masalları Yorumlamak. (Çev. Canberk Şeref). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Von Franz, Marie- L. (1974). Shadow and Evil in Fairy Tales. Spring Publications.
• Vogler, C. (2017). Yazarın Yolculuğu. (Çev. Kenan Şahin). İstanbul: Okuyanus Yayınları.
• Woodman, M. (2020). Mükemmellik Tutkusu. (Çev. Turan Argun Sezer). İstanbul: Flamingo Yayınları