Dilbilimsel ve toplumdilbilimsel perspektiften cinsiyet

Yıl 2022, Sayı: 28, 469 - 482, 21.06.2022

Emin Yaş

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132588

Öz

Cinsiyet (erkek ve kadın) kavramı biyolojik, toplumsal ve bireysel olarak ele alınabilen bir konudur. Cinsel temelli dil üretim farklılıklarının dil bilimsel mi, sosyal hiyerarşi mi yoksa kültürel mi olduğu uzun zamandan beri çokça işlenmiş ve değişik bilimsel çevrelerce tartışıla gelmiştir. Kadın ve erkeğin farklı dil üretimleri yapıp yapmadıklarıyla ilgili çalışmalar dünyada feminizm hareketinin ortaya çıktığı 1970’li yıllara denk gelmektedir. Aynı dönemlerde bilimsel düzeylerde toplumdilbilimsel araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Bu toplumdilbilimsel çalışmaların erkek-kadın dil üretim farklılıklarına ilişkin ilk önemli çalışmalar olduğu kabul edilmektedir. Dil ve cinsiyet araştırmalarına bakıldığında genel hatlarıyla iki soru üzerinde yoğunlaşmanın olduğunu görülmektedir: Birincisi erkek ve kadınlar dili farklı (farklı boyutlarda) mı kullanırlar? İkincisi toplumsal yaşam içerisinde yazılı veya sözlü modüllerde erkeği anlatan dil ile kadını anlatan dil bir birinden farklı mıdır? Alan yazın baz alınarak yapılan bu nitel çalışmada ‘erkekler ve kadınlar gerçekten farklı mı konuşuyorlar’ sorusuna bir yanıt bulunmaya çalışılmıştır. Cinsiyet temelli dil kullanım farklılıklarının olduğuna ilişkin çeşitli araştırmalar yapılmasına rağmen bu konunun tartışmalar açık olduğu görünmektedir. Araştırmaların çoğu küçük verilerle ve farklı yöntemlerle yapılmış olması, güncel verilerin kullanılmaması, verilerin çoğunun İngiliz dilinden toplanması gibi sebeplerden dolayı cinsel temelli dil kullanım farklılığın kesin olmadığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Dil ve cinsiyet, cinsiyet, dil bilim, toplumdilbilim, toplumsal cinsiyet

Gender from the linguistic and sociolinguistic perspective

Öz

The concept of gender (male and female) is an issue that can be handled biologically, socially and individually. Whether the gender - based language production differences are linguistic, social hierarchy or culture has long been discussed and debated by different scientific circles. Studies on whether men and women produce different languages coincide with the 1970s, when the feminism movement emerged in the world. In the same period, sociolinguistic researches were carried out at scientific levels. These sociolinguistic studies are considered to be the first important studies on male-female language production differences. Looking at language and gender studies, it is seen that there is a general, intensified focus on two questions: First, do men and women use language differently (in different dimensions)? Secondly, is the language that describes the man and the language that describes the woman different from each other in written or oral modules in social life? An attempt was made to find an answer to the question “do men and women really speak differently” in this qualitative study, based on the literature. Although there are various studies on gender-based language use differences, it seems that this issue is open to discussion. It is possible to say that the difference in gender-based language use is not certain due to reasons such as the fact that most of the studies were conducted with small data and different methods, up-to-date data were not used, and most of the data were collected from the English language.

Anahtar Kelimeler

Language and gender, gender, linguistics, sociolinguistics, social gender

Kaynakça

• Aydınoğlu, N. (2015). Kadın ve Dil. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 8/1.
• Barczewska S. and Agata A. (2018). Good or marvelous? Pretty, cute or lovely? Male and female adjective use in MICASE. Kielce Poland. (https://doi.org/10.22210/suvlin.2018.086.02)
• Bernstein, B. (1972): Studien zur sprachlichen Sozialisation. Düsseldorf.
• Coates, J./Cameron, D. (eds.) (1989): Women in Their Speech Communities. London.
• Coates, J. (1993). Women, Men and Language. London.
• Celce-M. M. ;Larsen-F. D. (1983). The grammar book: an ESL/EFL teacher's course. Rowley, Mass.: Newbury House.
• Deborah, T. (1990). You Just Don't Understand: Men and Women in Conversation. New York.
• Demirbakan C. (2018) Kurtuba Akademi v. Ulusal Öğrenci Sempozyumu “Bir İnsanlık Sorunu Olarak Şiddet” 28-29 nisan 2018, Malatya.
• Durudoğan H. (2010). İkinci Dalga Fransız Feminizmine Kısa Bir Bakış. Hülya Durudoğan, Fatoş Gökşen, B.Emrah Öder, Deniz Yükseker (Der.), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları içinde (67-97). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Erol, A. (2021). Toplumsal Cinsiyet Kavramı Bağlamında Feminist Yaklaşımların Bir Analizi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 53, 31-54.
• Holmes, J.(1992). An Introduction to Sociolinguistics. London.
• Holmes J. (1995). Women men and politeness. New York. London Publisching.
• Jespersen, O.(1992). Language: its Nature, Development and Origin. New York: Henry Holt & Co.
• Korkmaz, A.N. ; Budak, S. (2022). Ekonomik (İktisadi) Kalkınma ve Kadın: Türkiye Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi. 6(1), 197-223, 2022.
• Kunsmann P. (2012). Gender, Status and Power in Discourse Behavior of Men and Women. Freie Universität Berlin.
• Lakoff, R. (1972). Language in Context. Language 48/4: 907-927.
• Lakoff, R. (1973). Language and Woman’s Place, Language in Society. Vol. 2, No 1, 45-80
• Lakoff, R. (1973). The Social Context of Language Use Lecture delivered at the Linguistic Summer Institute. Ann Arbor.
• Lakoff, R. (1975). Language and Women's Place. New York.
• Martin, F. (1954). Some Subjective Aspects of Social Stratification. In Glass, D. (ed.) (1954): Social Mobility in Great Britain. London.
• Maltz, D./Borker, R. (1998). A Cultural Approach to Male-Female Miscommunication. In: Gumperz, John (ed.) (1982): Language and Social Identity. Oxford: 281-312. Also in: Coates, Jennifer (ed.) (1998): Language and Gender: A Reader. Oxford: 415-434.
• Tellioğlu İ. (2016). A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED] 55, 209-224. ERZURUM
• Trudgill, P. (1972). Sex, Covert Prestige and Linguistic Change in the Urban British English of East Anglia. Language in Society 1: 179-195.
• Trudgill, P. (1978). Sociolinguistic Patterns in British English. London.
• Yule .G. (2020). The Study of Language. Cambridge University Press. Seventh Edition.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Toplumsal_cinsiyet_sosyolojisi
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 07.05.2022)
• https://www.haberturk.com/yerel-haberler/59965312-prof-dr-cobanoglu-anaerkil-donemi anlattianaerkil-donemde-kadinlar-liderlik-yapiyordu Erişim Tarihi: 08.05.2022