Kürk Mantolu Madonna adlı romanda toplumsal yaşamda yer edinen kültürel öğelerin kaynak metin ve erek metindeki yansımalarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 28, 647 - 658, 21.06.2022

Sedanur Bayraktar

https://doi.org/10.29000/rumelide.1132605

Öz

Çeviri, insanlar arasında açık diyaloğun oluşturulmasında hâkim bir rol üstlenmektedir. Sözle oluşturulan somut varsayımların içtimai yapıya sunduğu katkılar, mütecanis bir bütünün ortaya çıkmasını olanaklı hale getirmekle birlikte, çevirinin öncülüğünde sınırları bertaraf etmektedir. Dilin dinamik yapısını anlama adına, muhtevasına teslim olmak elzemdir. Kültürlerarası iletişimde yazın çevirileri, toplulukların sınırlarını besleyerek, kabulünü artırmaktadır. İşbu sebeple kültürel unsurları çözümlemek, anlamak, yorumlamak ve çevirmek en önemli meseller arasında yer almanın yanı sıra özün tesisinde mühim yenilikleri imal etmektedir. Bu çalışma özelinde Türk edebi literatüründe kalemiyle tanınan saygıdeğer Sabahattin Ali’nin Kürk Mantolu Madonna adlı eseri ile usta çevirmen Ute Birgi tarafından hazırlanan erek metin, Çeviribilimci Peter Newmark’ın kültürel öğelerin sınıflandırması ve Çeviribilim araştırmacısı Lawrence Venuti’nin “yerlileştirme” (domestication) ve “yabancılaştırma” (foreignization) çeviri stratejileri bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenecektir. Kültürel öğelerin çevirisinde bu iki çeviri stratejisinden hangisinin daha çok tercih edildiği örnekler kapsamında irdelenerek, çeviri kararlarına açıklık getirilecektir. Çevirinin dönüşüm sürecinde, sınırların kültürel öğelerle anlam dahilinde transferlerinin sağlanması, erek kültürde yeni bir inşayı mümkün kılmakla birlikte işlevsel karşılıklarla anlamsal yakınlığın teminine katkı sunmaktadır. Kültürle içkin olan çeviri eyleminde dilsel olguların yöneldiği yapılar, özgül dizgeler dahilinde mahiyetin anlaşılabilirliğini arttırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

kültürel öğe, çeviri, kültürlerarası etkileşim, yerlileştirme, yabancılaştırma

A comparative analysis of the reflections of cultural elements in social life in the novel Madonna with a Fur Coat in both the Source Text and the Target Text

Öz

Translation plays a dominant role in establishing open dialogue between people. The contributions of the verbal hypotheses to the social structure make it possible for a homogeneous whole to emerge, while eliminating the limits under the leadership of translation. In order to understand the dynamic nature of language, it is essential to surrender to its content. In intercultural communication, literary translations increase the acceptance of communities by feeding their boundaries. For this reason, analyzing, understanding, interpreting and translating cultural elements is among the most important parables, as well as producing important innovations in the establishment of the essence. Specifically, for this study, the target text prepared by the master translator Ute Birgi with the work of the esteemed Sabahattin Ali, who is known for his pen in the Turkish literary literature, Madonna in a Fur Coat, the classification of cultural elements by translation scientist Peter Newmark and translation studies researcher Lawrence Venuti will be examined comparatively in the context of "domestication" and "foreignization" translation strategies. Translation decisions will be clarified by examining which of these two translation strategies is preferred more in the translation of cultural elements. In the transformation process of translation, ensuring the transfer of borders with cultural elements within the meaning enables a new construction in the target culture and contributes to the provision of semantic closeness with functional equivalents. The structures towards which linguistic phenomena are directed in the act of translation, which is inherent in the culture, increase the intelligibility of the nature within specific systems.

Anahtar Kelimeler

cultural element, translation, intercultural interaction, domestication, foreignization

Kaynakça

• Arı, S. (2014). Çeviri Sosyolojisi. Aylak Adam Kültür Sanat Yayıncılık.
• Baykan, A. (2005). Sosyal-Kültürel Faktörlerin Çevirideki Rolü. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 177-197.
• Berk, Ö. (2005). Kuramlar Işığında Açıklamalı Çeviribilim Terimcesi. Multilingual Yayınları.
• Braçaj, M. (2015). Procedures of Translating Culture-Specific Concepts. Mediterranean Journal of Social Sciences, 476-480.
• C. Doğan, Ş. (2011). Makro ve Mikro Düzlemde Metin ve Kültür İlişkisi. İ. Öztürk, F. Şan, E. Akkan, Ş. Koca, Ş. Köktürk, & M. Can içinde, XI. Uluslararası Dil - Yazın - Deyişbilim Bilgi Şöleni (Gönüllülük ve Hoşgörü) (s. 325-330). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Civita , M. (2018, 8 9). Die interkulturelle Übersetzung. İtalya.
• Eco, U. (2006). Quasi dasselbe mit anderen Worten: Über das Übersetzen. Carl Hanser Verlag GmbH.
• Ergin, M. (2019). Türk Dil Bilgisi. Boğaziçi Yayınları.
• Gezer, G., & Can, M. (2019). Kültürü çevirmek: Kültür aktarımı kapsamında çeviri . RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi , 355-370.
• Göktürk, A. (2002). Çeviri: Dillerin Dili. Yapı Kredi Yayınları.
• Gülsoy, M. (2015, 04 14). Yalnızlıkların itirafı: Kürk Mantolu Madonna, T24 Bağımsız İnternet Gazetesi, https://t24.com.tr/k24/yazi/yalnizliklarin-itirafi-kurk-mantolu-madonna,148
• House, J. (2016). Translation as Communication across Languages and Cultures. Routledge.
• Karaburgu, O. (2010). Kürk Mantolu Madonna Üzerine. M. Ünal, & M. Argunşah içinde, Prof. Dr.Harun Güngör Armağanı (s. 239-252). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Katan, D. (2018). Defining culture, defining translation. S.-A. Harding, & O. Cortés içinde, The Routledge Handbook of Translation and Culture. Routledge Handbooks.
• Lauková, J. (2018). Die Rolle des Translators als "Mediator" zwischen "gewaltlosen" Welten und Kulturen. Slowakische Zeitschrift für Germanistik, 74-83.
• Lianeri, A., & Zajko, V. (2008). Translation and the classic. Oxford University Press.
• Meriç, C. (2016). Bu Ülke. İletişim Yayınları.
• Newmark, P. (1998). A Textbook of Translation. Pearson Education.
• Nida, E. (2012). Çeviri Süreçleri. M. Rifat içinde, Çeviri Seçkisi II (s. 67-76). Sel Yayıncılık.
• Öğünmez, M. (2019). Die Selbstübersetzung im interkulturellen Raum am Beispeil Yüksel Pazarkayaks Werk "Ben Aranıyor" und dessen Übersetzung "Ich und die Rose. Ankara: Hacettepe Universität Institut für Sozialwissenschaften Abteilung für Deutsche Sprache und Literatur.
• Özcan Dost, B., & Metin Tekin, B. (2017). O. Henry - The Gift Of The Magi Üzerine Bir İnceleme. ASOS Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 615-623.
• Prokop, I. (1999). Kulturbedingtheit des Translationsprozesses. A. Kątny, & C. Schatte içinde, Das Deutsche von innen und von außen: Ulrich Engel zum 70. Geburtstag (s. 235-242). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Said, E. (2019). Kültür ve Emperyalizm. Metis Yayınları.
• Schneider, A. (2007). Übersetzen als kulturelle Praxis: Pragmatik und Meta-Pragmatik des Übersetzens in institutionellen und ethnologischen Kontexten am Bespiel von Quenchua und Spanish in Huancavelica/Peru. Ludwig-Maximilians-Universität.
• St. André, J. (2020). Translation and Time. The Kent State University Press.
• Stolze, R. (2008). Übersetzungstheorien. Narr Francke Attempto Verlag GmbH + Co. KG.
• Taş, S. (2017). Kültürel Unsurların Çevirisi ve Çeviri Stratejileri. Humanitas Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi , 1-14.
• Venuti, L. (2008). The Translator ’s Invisibility. Routledge.
• Yazıcı, M. (2011). Çeviribilimde Araştırma. Multilingual Yayınları.
• Yıldırım, C. (2015). Amin Maalouf'un Afrikalı Leo ve Semerkant Romanlarında Kültürel Unsurların Çevirisi Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 222-232.