Geleneği yıkan şair Orhan Veli’de söyleyiş edası

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 287 - 293, 21.07.2022

Banu Antakyalı

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146600

Öz

Anlam ve anlatımın bir bütün olduğu şiirde şairin sesini ve sözünü emanet ettiği kişi, söyleyici olarak adlandırılmaktadır. Anlatma esasına bağlı kurmaca metinlerde yer alan anlatıcının şiirdeki karşılığı olan söyleyici, şiirin öznesidir ve kurmaca bir kişiliktir. Şair tarafından kurgulanan ve her şiirde farklı bir kimlikle karşımıza çıkabilecek söyleyici, okura yansıttığı ruh durumuyla şiirin anlamına, okuma tonuna ve biçimine etki eder. Çalışmamıza konu olan Orhan Veli şiirinin kalıcılığı, anlam özelliğine bağlı olmakla birlikte söyleyicinin şiirde takındığı tavır ve konumla da ilgilidir. Şairin anlatmak istediği duygu ve düşünceyi daha etkili ifade edebilmesine yarayan şiirdeki rahat, bıçkın, çapkın, hafif alaycı ve edalı söyleyiş, bir anlam inceliği oluşturarak sözün gücünü daha da pekiştirir. Biz bu bildiride Orhan Veli’nin şiirlerini yaşatan söyleyiş özelliği üzerinde duracağız çünkü onun şiirlerini etkileyici kılarak günümüzde de geçerliğini sürdürmesinde, basmakalıp ifadelerden sıyrılmış bu söyleyiş özelliğinin önemli bir payı vardır. Şairin şiir dili içinde sempatik ve nazlı /edalı tavırla yoğurduğu söyleyişle ilintili, o söyleyiş özelliğini açımlayıp zenginleştiren şiirlerinden bazıları Dedikodu, Şoförün Karısı, Tahattur, Altın Dişlim, Şanolu Şiir, Söz ve Eski Karım’dır. Biz de bu örnekler üzerinden Orhan Veli’nin kendine özgü edalı söyleyişinin dizelerde çağrıştırdığı sesi ve sözü irdeleyerek onun bu tarzdaki üslûbu hakkında ipuçları elde etmeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Orhan Veli, söyleyici, söyleyiş, eda

The expression style in Orhan Veli, the poet destroying tradition

Öz

In poetry, where meaning and expression are a whole, the person to whom the poet entrusts his voice and words is called the speaker. The narrator, who is the poet's equivalent of the narrator in fictional texts based on narration, is the subject of the poem and is a fictional personality. The speaker, which is fictionalized by the poet and can be encountered with a different identity in each poem, affects the meaning, reading tone and form of the poem with the mood it reflects on the reader. The permanence of Orhan Veli's poem, which is the subject of our study, is related to the attitude and position of the speaker in the poem, as well as depending on the meaning feature. The relaxed, sassy, flirtatious, slightly sarcastic and eloquent utterance in the poem, which helps the poet to express the emotion and thought he wants to express more effectively, reinforces the power of the word by creating a subtlety of meaning. In this paper, we will focus on the feature of utterance that keeps Orhan Veli's poems alive, because this feature of utterance, which got rid of the stereotypical expressions, has an important role in making his poems impressive and maintaining their validity today. Some of his poems are related to the expressions that the poet blended with a sympathetic and fine manner in the language of poetry, and which enriches and explains that utterance feature, are Dedikodu, Şoförün Karısı, Tahattur, Altın Dişlim, Şanolu Şiir, Söz and Eski Karım. We will try to obtain clues about his form in this style by examining the voice and the word evoked by Orhan Veli’s distinctive tone in the lines through these examples.

Anahtar Kelimeler

Orhan Veli, chanter, utterance, tone

Kaynakça

• Armağan, Y. (2007). Türk Şiirinde Modernizm. Doktora Tezi. Bilkent Üniversitesi. Ankara.
• Bağcı, R. (2001). Orhan Veli ve Geleneksel Türk Şiiri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.9, ss. 237 – 254.
• Batur, E. (1995). Yazının Ucu. Birinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Batur, E. (2001). Smokinli Berduş. Şiir Yazıları. Birinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
• Fuat, M. (2000). Orhan Veli. Birinci Baskı. İstanbul: Adam.
• Joubert, J. L. (1993). Şiir Nedir? Çev: Ece Korkut. Birinci Baskı. Ankara: Öteki.
• Kanık, O.V. (2003). Şairin İşi, Yazılar, Öyküler, Konuşmalar. Birinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
• Kanık, Orhan Veli (1997). Orhan Veli Bütün Şiirleri, İstanbul: Adam.
• Karakoç, S. (1986). Edebiyat Yazıları 2. Birinci Baskı, İstanbul: Diriliş.
• Narlı, M. (Temmuz – Aralık 2009). Garip Poetikasının Eleştirisi. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 2.
• Necatigil, B. (1999). Düzyazılar 1. Birinci Baskı. İstanbul: Yapı Kredi.
• Sayak, B. (2016). Nedim ve Orhan Veli Üzerine Karşılaştırmalı Bir Okuma – İfade Arayışı Üzerine Poetik Notlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. C.9, S.42.