The reflection of the intertextuality between Ahmet Ümit’s novel İstanbul Hatırası and the novels of Umberto Eco on A Memento for İstanbul

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 658 - 672, 21.07.2022

Burcu Yaman

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146749

Öz

Intertextuality is important in terms of meaning of the text and making it clear. Intertextuality originated from postmodernism and deconstruction. Intertextuality is any link between a work and other works. This concept emphasizes that no work is independent of others. Further, intertextuality serves as a conduit for cultural memory thanks to its retrospective and prospective textual ties . Thus, the transmission of intertextual elements refers to the transmission of cultural elements and sustainability of cultural memory. The intertextuality was developed and improved by such linguists and semioticians as Julia Kristeva, Roland Barthes, Michael Riffaterre, Gérard Genette, Laurent Jenny, Umberto Eco, and particularly Mikhail Bakhtin. In this study the intertextual relations between Ahmet Ümit’s novel İstanbul Hatırası and the novels of Umberto Eco were examined and evaluated to reveal to what extent this intertextuality was reflected in the English translations of the work. The analysis is based on Rakesh Jobanputra’s translation titled A Memento for Istanbul. In the study the source work and two translation works which were published by the same publishing house in different years were analyzed comparatively. The analysis showed that some intertextual elements weren’t transferred to the target culture. Signs, symbols, and cultural expressions in the source text have been presented through the concepts of intertextuality, citation, reference, pastiche and cliche and multilayeredness examples. As result, it has been observed that there are similarities and parallels between the work of İstanbul Hatırası, which provides the reader with a multiple reading opportunity with its polyphonic feature and the novels of Umberto Eco in terms of formal features and intertextual relations.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality, Umberto Eco, İstanbul Hatırası, A Memento For Istanbul, Cultural Memory

Umberto Eco romanları ve Ahmet Ümit’in İstanbul Hatırası romanı arasındaki metinlerarası ilişkilerin A Memento for İstanbul çeviri eserindeki izdüşümü

Öz

Temelini postmodernizm ve yapımsökücülükten alan metinlerarasılık bir metnin anlamlandırılması ve metnin daha iyi anlaşılması açısından büyük önem taşır. Metinlerarasılık bir eserle başka eserler arasındaki her türlü bağdır. Bu kavram hiçbir metnin bağımsız olmadığını ifade eder ve her metnin başka metinlerden izler taşıdığına vurgu yapar. Metinlerarasılık geçmiş ve gelecek arasında kurduğu ilişki ile kültürel bellek işlevi de görür. Dolayısıyla metinlerarası unsurların aktarımı bir kültür aktarımı ve kültürel belleğin devamının sağlanmasıdır. Metinlerarasılık kuramı başta Mikhail Bakhtin olmak üzere Julia Kristeva, Roland Barthes, Michael Riffaterre, Gérard Genette, Laurent Jenny ve Umberto Eco gibi araştırmacıların konuya ilişkin bilimsel katkılarıyla bugünkü konumuna gelmiştir. Bu çalışmada Ahmet Ümit’in İstanbul Hatırası romanı ile Umberto Eco romanları arasındaki metinlerarası ilişkiler incelenmiş ve bu metinlerarasılığın eserin İngilizce çevirisine ne ölçüde yansıtıldığı değerlendirilmiştir. İnceleme Rakesh Jobanputra’nın A Memento for Istanbul başlıklı çevirisi üzerinden yapılmıştır. Çalışmada aynı yayınevinin farklı yıllara ait iki çeviri eseri ve kaynak eser karşılaştırmalı olarak incelenmiş, bazı metinlerarası unsurların erek kültüre aktarılmadığı gözlemlenmiştir. Kaynak metinde yer alan göstergeler, semboller ve kültürel ifadeler metinlerarasılık kuramı kapsamında gönderme, alıntı, öykünme, iç anlatı, klişe ve çok katmanlılık örnekleri üzerinden sunulmuştur. Çok seslilik özelliğiyle okura çoklu bir okuma imkanı sağlayan İstanbul Hatırası eseriyle Umberto Eco’nun çalışmada bahsi geçen romanları arasında biçimsel özellikler ve metinlerarası ilişkiler bakımından benzerlikler ve koşutluklar olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık, Umberto Eco, İstanbul Hatırası, A Memento for Istanbul, Kültürel Bellek

Kaynakça

• Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. Öteki Yayınları.
• Aydemir, M. (2012). Tarihsel Bir Polisiye Roman: İstanbul Hatırası. Turkish Studies. 7/3(351-367).
• Aydemir, M. (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık: Kanguru Yayınları.
• Ecevit, Y. (20o6). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İletişim Yayıncılık.
• Eco, U. (1992). Açık Yapıt (Çev. Şahan Yakup). KabalcI Yayıncılık.
• Eco, U. (2003). Baudolino (Çev. Şemsa Gezgin). Doğan Yayıncılık.
• Eco, U. (2005). Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi. (Çev. Şemsa Gezgin). Doğan Yayıncılık.
• Eco, U. (2007). Gülün Adı. (Çev. Şadan, Karadeniz). Can Yayınları.
• Eco, U. (2012). Anlatı Ormanlarında Altı Gezinti. (Çev. Kemal Atakay). Can Yayınları.
• Génette, G. (1982). Palimpsestes. La littérature au second degré. Seuil Editions.
• Kolcu, A., İ. (2008). Edebiyat Kuramları. Salkım Söğüt Yayınları.
• Ümit, A. (2010). İstanbul Hatırası. Everest Yayınları.
• Ümit, A. (2014). A Memento for İstanbul. (Çev. Rakesh Jobanputra). Everest Yayınları.
• Ümit, A. (2017). A Memento for İstanbul. (Çev. Rakesh Jobanputra). Everest Yayınları.
• Kolukısa, Emrah. (2016.11.27). “Bazen sansürlüyorum” İstanbul Gerçeği. https://www.istanbulgercegi.com/yazar-ahmet-umit-bazen-sansurluyorum_114565.html
• Uştuk, Hilal & Şeref, Salih. (2019. 10. 12). “İyi bir romancı gerçekten ağır bir işçi gibi çalışır” Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/roportaj/ahmet-umit-iyi-bir-romanci-gercekten-agir-bir-isci-gibi-calisir/1611353
• Çopur, Yusuf. (2021. 03.11). “Sokağın Zulası” Edebiyat Haber. https://www.edebiyathaber.net/yusuf-copurun-ahmet-umitle-gerceklestirdigi-soylesi/).