Çeviri stratejileri ve işlemleri açısından Cemal Karçhadze’nin “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) adlı romanının incelenmesi

Yıl 2022, Sayı: Ö11, 745 - 755, 21.07.2022

Gül Mükerrem Öztürk

https://doi.org/10.29000/rumelide.1146767

Öz

Çağdaş Gürcü edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Cemal Karçhadze özellikle tarihsel romanlarıyla tanınmaktadır. Yazarın 1987 yılında yayımlanan “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) adlı romanı, yazarın iki başyapıtından biridir. Roman, asıl olarak 1600’lerde Gürcistan’da geçer. Bir grup Avrupalı misyonerle birlikte ülkeyi ziyaret eden bir İtalyan gezgin tarafından anlatılmaktadır. “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) dinsel ve tarihsel söylemin arka planında bir tür ruhsal mücadeleyi anlatan gerilimli bir romandır. Çevirmen Parna-Beka Çiladze tarafından 2020 yılında Gürcüce aslından Türkçeye aktarılmıştır. Roman, Türkçe dışında Rusça, Çekçe, Arapça ve İsveççeye de çevrilmiştir. Buradan hareketle romanın, farklı dillerde çevirilerinin olması çok yönlü bir araştırma ortamına olanak sağlamaktadır. Bu kontekste, çalışmamız Gideon Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Yaklaşımı ışığında “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) adlı eseri kuram ve strateji açısından ele almayı istihdaf etmektir. Bu sınırlar içerisinde, çalışmamızda Cemal Karçhadze’nin “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) adlı romanı “kabul edilebilirlik” ve yeterlilik” normları bakımından ele alınmış ve kullanılan stratejiler ve çeviri işlemleri üzerinde çalışılmıştır. Toury’nin “yeterlilik” kavramından bahsettiği kaynak metne sadık kalınması, “kabul edilebilirlik” kavramından bahsettiği ise hedef metne yani erek dilin ilk ve kurallarına uygunluğudur. Araştırmanın bulgular kısmında, “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve Davit) adlı eserin çözümlemesi yapılmıştır. Çalışma sonucunda çeviri metninde çıkarma, ekleme, değiştirme ve ödünç alma stratejilerinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, çevirmen, Cemal Karçhadze, çeviri stratejileri, erek odaklı çeviri kuramı

Analysis of Jemal Karchkhadze’s novel “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve David) in terms of translation strategies and operations

Öz

Jemal Karchkhadze, one of the most important names of contemporary Georgian literature, is especially known for his historical novels. The author’s novel “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve David), which was published in 1987, is one of the author's two masterpieces. The novel takes place in Georgia in the 1600s. It is told by an Italian traveler visiting the country with a group of European missionaries. “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve David)is a suspenseful novel about a kind of spiritual struggle against the background of religious and historical discourse. It was translated into Turkish from the Georgian original in 2020 by the translator Parna-Beka Çiladze. Apart from Turkish, the novel has also been translated into Russian, Czech, Arabic, and Swedish. From this point of view, the fact that the novel has translations in different languages provides an opportunity for a versatile research environment. In this context, our study aims to examine the work named “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve David) in the light of Gideon Toury's Target- Oriented Translation Approach in terms of theory and strategy. In this context, Jemal Karchkhadze's novel “ანტონიო და დავითი” (Antonio ve David) was examined in terms of “acceptability" and “competence” norms, and the strategies and translation processes were studied. The term “competence” means adherence to the source text, and the term “acceptability” means the conformity of the target language with the principles and rules. According to the findings part of the research, the work named “Antonio da Daviti (ანტონიო და დავითი) was analyzed. As a result of the study, it was determined that the strategies of deletion, insertion, replacement, and borrowing were used in the translation of text.

Anahtar Kelimeler

Translation, translator, Jemal Karchkhadze, translation strategies, target-oriented translation theory

Kaynakça

• Bengi-Öner, I. (2001). Çeviribilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Sel.
• Çavuş, G. (2005). Kaynak Odaklı ve Erek odaklı Çeviri Yaklaşımlarında Eşdeğerlik Sorunu. Yüksek Lisans Tezi. Mersin.
• Ece, Ayşe. (2007). Erek-Odaklı Kuram, Skopos Kuramı ve Bağıntı Kuramı Bağlamında Çeviri Eğitimi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 52, 49-58.
• Gaçeçiladze, G. (1966). Edebi Çeviri Teorisine Giriş (მხატვრული თარგმანის თეორიის შესავალი). Tiflis: Eğitim Yayınevi.
• Göktürk, A. (1994). Çeviri, Dillerin Dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Guidère, M. (2008). Introduction à la traduction. Bruxelles: De Boeck.
• Gürçağlar, Ş.T. (2011). Çevirinin ABC’si. Say Yayınları.
• Karçhadze, C. (2020). Antonio da Daviti. Tiflis: Palitra L Yay.
• Karçhadze, C. (2020). Antonio ve Daviti (Parna Beka Çiladze, çev.) İstanbul. Epona Yayıncılık.
• Munday, J. (2001). Introducing Translation Studies. Theories and Applications. Routledge, London Nem York.
• Pancikidze, D. (1995). Yeni Çeviri Kuramları ve Üslup Eşdeğerlik Sorunu. Tiflis: GanatlebaYay.
• Toury, G. (1995). Descriptive Translation Studies and Beyond Amsterdam: John Benjamins Publishing House.
• Tsibakhaşvili, G. (2000). Çeviri Teorisi ve Uygulama Sorunları. Tiflis: Tiflis Devlet Üniversitesi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu, (2005). Türkçe Sözlük, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yalçın, P. (2019). Çeviri Stratejileri ve İşlemleri Açısından Emile Zola’nın “Thérèse Raquin'' Adlı Romanının İncelenmesi. International Journal of Language Academy, 7/4, 55-62.
• Zeytinkaya, D. (2016). Gideon Toury’nin Erek Odaklı Kuramı Işığında Bedrettin Tuncel’in İnsandan Kaçan Başlıklı Çevirisi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1, 35-45. TSU Arnold Chikobava Dilbilim Enstitüsü. (2022, Haziran, 18). Gürcü Dili Sözlüğü. https://ice.ge/of/