Sezai Karakoç’un “Taha’nın Dirilişi” adlı şiirinde diriliş kavramının kavramsal metafor izleğinde incelemesi

Yıl 2022, Sayı: 29, 252 - 264, 21.08.2022

Seval Sezer

https://doi.org/10.29000/rumelide.1164071

Öz

Bu çalışmada, Sezai Karakoç'un Taha’nın Kitabı adlı eserinde yer alan Taha’nın Dirilişi adlı şiiri, “Diriliş” metaforundan hareketle incelenerek bu şiirdeki metaforik anlatımlar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Öncelikle çalışmada metafor kavramına açıklık getirilmeye gayret edilmiş, daha sonra şiirdeki “Diriliş” kavramı, metaforik bir düzlemde ele alınmıştır. “Diriliş” kavramının daha iyi anlaşılabilmesi açısından Sezai Karakoç’un düşünce yazılarından da yararlanılmıştır. Bu çalışmada Sezai Karakoç’un Taha’nın Dirilişi adlı şiiri incelenerek kullanılan metaforların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada betimsel analiz yöntemlerinden doküman analiz tekniği kullanılarak Taha’nın Dirilişi adlı şiirde kullanılan metaforların açığa çıkarılmasına gayret edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, kavramsal metafor, diriliş, Taha’nın Dirilişi, Sezai Karakoç

Analysis of the concept of resurrection in Sezai Karakoç's poem "Taha'nın Dirilişi" in the context of conceptual metaphor

Öz

In this study, the poem Taha'nın Diriliş, which is included in the work of Sezai Karakoç's Taha'nın Kitabı, was analyzed with the metaphor of resurrection and the metaphorical expressions in this poem were tried to be revealed. First of all, in the study, the concept of metaphor was tried to be clarified, then the concept of resurrection in the poem was handled on a metaphorical plane. To better understand the concept of "Resurrection", the thought writings of Sezai Karakoç were also used. This study, it is aimed to determine the metaphors used by examining Sezai Karakoç's poem Taha'nın Dirilisi. In the study, an effort was made to reveal the metaphors used in the Taha'nın Dirilisi poem by using the document analysis technique, which is one of the descriptive analysis methods.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, conceptual metaphor, resurrection, Taha’nın Dirilisi, Sezai Karakoç

Kaynakça

• Ada, A. (2003). İkinci Yeni ve Sezai Karakoç’un ilk şiir kitabı: Körfez, Ankara: Hece Yayınları.
• Ahmet Cevdet Paşa. (2000). Belagat-ı Osmaniyye. (Haz: Turgut Karabey- Mehmet Atalay), Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aristoteles. (2007). Poetika. (Çev. S. Rıfat). İstanbul: Can Yayınları.
• Baş, M.K. (2009). “Sezai Karakoç şiirinde Hızır.” Ekev Akademi Dergisi. Ayrı Basım. Yıl: 13. Sayı: 41. Güz.
• Baş, M.K. (2010). “Sezai Karakoç şiirinde ölüm. Eski Oğuz Türkçesi Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Adına.” Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literatüre And History Of Turkish Or Turkic. Volume 5/1 Winter.
• Baş, M.K. (2013). “Düşüncenin estetik planda varoluşu: Diriliş düşüncesinde ve Sezai Karakoç şiirinde yetkin insanın inşası.” Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi. Aralık. Sayı: 744.
• Baş, M.K. (2015). “Bütünlüklü bir dünya görüşü olarak diriliş düşüncesi”. Diriliş Dünya Görüşü ve Sezai Karakoç Sempozyumu. T.C Başbakanlık Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Atatürk Kültür Merkezi. 20-21 Kasım.
• Berki, K.E. (1986). “Zamana adanmış sözler’de şiir beni’nin boyutları.” İlim ve Sanat Dergisi. Sayı:5. Ocak-Şubat.
• Bilgegil, M.K. (1989). Edebiyat bilgi ve teorileri–belâgat, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Black, M. (1954). Metaphor. Proceedings Of The Aristotelian Society. Vol: 55.
• Brittan, S. (2003). Poetry, symbol and allegory (ınterpreting metaphorical language from plato to the present). Charlotesville: University Of Virginia Press.
• Çemberci, S. (2020). Lakoff, kavramsal metaforlar ve sonsuzluğun temel metaforu. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı. Şubat 2020. S. 8.
• Çiçekler, A.N.; Aydın T. (2019). “Kavramsal metafor kuramı ve belagat: karşılaştırmalı bir inceleme.” Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), Doı: 10.29000/Rumelide.616880
• Coşkun, S. (2010). “Sezai Karakoç’un şiirleri üzerinde edebiyat-medeniyet-coğrafya ilişkisi bağlamında bir inceleme”. Turkish Studies International Periodical For The Languages. Bölüm 5/1 Kış.
• Devellioğlu, F. (2003). Osmanlıca–Türkçe ansiklopedik lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Diyanet İşleri Başkanlığı. Tâhâ suresi. Https://Kuran.Diyanet.Gov.Tr/Tefsir/Sure/20-Taha-Suresi. (Erişim Tarihi: 25.12.2020)
• Enser, R. (2018). Sezai Karakoç’un şiirlerinde geleneğin tezahür odakları olarak insan ve mekân. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi. İstanbul.
• Erdem, M. (2014). İsmail Bey Gaspıralı’nın fikrî eserlerindeki metaforlar üzerine. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi (İsmail Bey Gaspıralı Özel Sayısı). Sayı: 11(4).
• Erol, M. (2013). Geleceğin diriliş’i: bir fikir adamı olarak Sezai Karakoç, TYB Akademi, Dil, Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi. Yıl:3. Sayı:7. Ankara, Ocak.
• Hawkes, T. (1980). Metaphor. London: Methuen Press.
• Jakobson, R. (2002). The metaphoric and metonymic poles. Edited By R. Dirven, R. Pörings, Metaphor And Metonymy in Comparison And Contrast, Ny: Mouton De Gruyter.
• Karakoç, S. (1980). Sütun: Günlük yazılar II. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1986). Kıyamet aşısı. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1986). Çağ ve ilham III. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1986b). Düşünceler I. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1986a). Çağ ve ilham II. Ankara: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1995). Düşünceler 1. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1997). İslâm. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1998). Fizikötesi açısından ufuklar ve daha ötesi II: Diriliş şoku. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (1999). Yapı taşları ve kaderimizin çağrısı II. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2001). Yitik cennet. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2006). Gün doğmadan. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2007). Tarihin yol ağzında. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2010). Diriliş neslinin amentüsü. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2014a). Mevlâna. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Karakoç, S. (2014b). Edebiyat yazıları I. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Kirby John T., (1997). Aristotle on metaphor. American Journal Of Philology. Vol: 118. No: 4.
• Kövecses, Z. (2010). Metaphor-A practical ıntroduction. New York: Oxford University Press.
• Lakoff, G. (1992). “The contemporary theory of metaphor”. (Erişim: 02.01.2021) Http://Terpconnect.Umd.Edu/~İsrael/Lakoff-Contheormetaphor.Pdf.
• Lakoff, G.; Johnson, M. (2015). Metaforlar (Hayat, anlam ve dil) (G.Y. Tekin, Çev). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Nişanyan, S., (2002). Sözlerin soyağacı-çağdaş Türkçenin etimolojik sözlüğü. İstanbul: Everest Yayınları.
• Pala, İ. (2016). Ansiklopedik divân şiiri sözlüğü. Kapı Yayınları. İstanbul: Adam Yayınları.
• Platon, (2009), Devlet. (Çev. S. Berker). İstanbul: Beda Yayınları.
• Rene, W.; Warren, A. (1983). Edebiyat biliminin temelleri. Çev. Prof. Dr. Ahmet Edip Uysal. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Rıchards, I.A. (1936). The philosophy of rhetoric. USA: Oxford University Press.
• Rousseau, J.J. (2019). Dilin kökeni üzerine, (Çev. Ö. Albayrak). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Saraç, M. A.Y. (2006). Klâsik edebiyat bilgisi- belâgat. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Sezer, E. (Ekim 2003). “Dilde ve edebiyatta ‘yol’ metaforu”. Kitap-Lık 65: 88.
• Süreya, C. (2010). 99 yüz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sami, Ş. (1978). Kâmus-I Türkî. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Şengül, S. (2012). “İnancın imgeye yansıması: Sezai Karakoç.” The Journal Of Academic Social Science Studies. International Journal Of Social Science. Volume 5 Issue. October.
• Taberî. T. (Ebü’l-Fazl) (1960-70). Muhammed b. Cerîr et-Taberî, Târîḫu’r-rusül ve’l-mülûk (nşr. Muhammed Ebü’l-Fazl), I-XI, Kahire.
• Temür, M.E. (2013). “Sezai Karakoç’un hikâyelerinde diriliş felsefesi”, Bildiriler Kitabı III, II. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi. Bursa.
• Türkan, Ç.Ç. (2019). “Şiirde metafor kullanımı: Şermin ve metafor,” III. Congress Of International Applied Social Sciences Uluslararası Uygulamalı Sosyal Bilimler Kongresi C-İasos 2019 – Çeşme-İzmir-Turkey 04th-06th April.
• Topaloğlu, B. Tâhâ Sûresi. C.39. İstanbul: Dia.
• O’Connell, K. G. “Nemrod (Nimrod)”. (1967). Washington: New Catholic Encyclopedia.
• Orhanoğlu, H. (2009). “Sezai Karakoç’un şiirinde imgeler”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Dergisi. 1 Ocak-Haziran.
• Uçan Eke, N. (2016). “Mihrî Hatun’un gazellerinde “güzellik” kavramı ile ilgili metaforlar”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz (25).
• Uçan Eke, N. (2017). Klâsik Türk edebiyatında metaforik üslûp. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Uçan Eke, N. (2019). “Edebiyatın metaforik gücü”. Söylem Filoloji Dergisi. Aralık 2019. ISSN 2548-0502, 4/2, 238-253.
• Yang, X. (2015). “A cognitive poetic approach to the function of metaphor”. Scientific Research Publishing/Advances in Literary Study. S 3. S. 84-88.