A psychological overview on the concept of "Hope" in Turkish proverbs

Yıl 2023, Sayı: 32, 228 - 238, 21.02.2023

Elif Kara

https://doi.org/10.29000/rumelide.1252740

Öz

Proverbs are utilised to perceive and give meaning to new situations and events encountered with the transfer of the accumulation of experience obtained from experiences and observations from generation to generation. Life is filled with bittersweet experiences. Distressing conditions cause negative emotions such as stress, anxiety and despair. Under challenging life circumstances, people may lose hope for good things that may come to pass. A person may think that he/she cannot achieve what he/she wants and may lose the will to put forth effort. In such situations in daily life, it is common to use proverbs that gives hope that the outcome may be positive. The use of proverbs that inspire hope in social environments can quickly and effectively affect a person's negative feelings and thoughts. The concept of hope, with its meanings as "positive expectation about the future", "there may be alternative ways even if looks like there is no option", "permanence of making effort", makes the person feel good and motivates him/her to act in line with the goal he/she wants to be realised. The use of proverbs that conditions may change in the future and that the person should not give up making efforts may give hope to the person. Proverbs can be a positive suggestion tool in emotional coping against negative situations. According to the perspective of positive psychology, it is important to use the resources of individuals' own culture in ensuring psychological well-being. In this study, among the sources that provide hope, proverbs suggesting hope that belong to the individual's own language and culture, which constitute the individual's world of thought, were discussed and their psychological aspects were analysed. As a result of the study, it may be stated that proverbs that suggest hope contribute to psychological well-being.

Anahtar Kelimeler

Proverb, perception, hope, positive psychology, psychological well-being

Türk atasözlerinde “Umut” kavramına psikolojik bir bakış

Öz

Atasözleri, yaşantılardan ve gözlemlerden elde edilen tecrübe birikiminin nesilden nesile aktarımı ile yeni karşılaşılan durum ve olayları algılamak ve anlamlandırmak için kullanılmaktadır. Yaşam acı tatlı deneyimlerle doludur. Sıkıntı veren koşullar stres, kaygı, çaresizlik gibi olumsuz duyguları beraberinde getirir. Zorlayıcı yaşam koşullarında, insan iyi şeylerin olacağına yönelik umudunu kaybedebilir. Kişi istediği şeylere ulaşamayacağını düşünebilir, çaba sarf etme isteğini yitirebilir. Günlük hayatta bu gibi durumlarda, sonucun olumlu olabileceğine dair umut veren atasözlerinin kullanımı yaygındır. Umut telkin eden atasözlerinin sosyal ortamlarda kullanımı, kişinin olumsuz duygu ve düşüncelerine hızlı bir şekilde etki edebilir. Umut kavramı içeriğinde barındırdığı “geleceğe dair olumlu beklenti”, “çare yokmuş gibi görünse de alternatif yolların olabileceği”, “çaba sarf etmeye devam etme” gibi anlamlarla kişiye kendini iyi hissettirmekte ve gerçekleşmesini istediği amaç doğrultusunda davranışlarda bulunmaya yöneltmektedir. Bir diğer ifadeyle kişiyi motive etmektedir. Gelecekte koşulların değişebileceğine, kişinin çaba sarf etmekten vazgeçmemesine dair anlamlar içeren atasözlerinin kullanımı kişiye umut verebilir. Olumsuz durumlarla duygusal başa çıkmada atasözleri olumlu telkin aracı olabilmektedir. Pozitif psikolojinin bakış açısına göre, psikolojik iyi oluş sağlamada kişilerin kendi kültürlerine ait kaynakların kullanımı önemlidir. Bu çalışmada umudu sağlayan kaynaklar arasında, kişinin düşünce dünyasını oluşturan kendi diline ve kültürüne ait umut telkin eden atasözleri ele alınmış ve psikolojik yönleri incelenmiştir. Çalışmanın sonucu olarak umut telkin eden atasözlerinin psikolojik iyi oluşa katkı sağladığı söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atasözü, umut, algı, pozitif psikoloji, psikolojik iyi oluş

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1965). Atasözleri, deyimler. Ankara: TDK. 238.
• Aksoy, Ö. A. (1993). Atasözleri ve deyimler sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Alkayı, M. F. (2009). Dinî içerikli atasözleri üzerine. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (27), 287-292.
• Arslanoğlu, İ. (2000). Kültür ve Medeniyet Kavramları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 0 (15), 243- 255.
• Bilik, N. (2006). Türkçe ve Urduca Atasözlerinin Biçim ve Kavram Özellikleri Bakımından Mukayesesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Boratav, P. N. (2000). Halk Edebiyatı Dersleri, 1. Kitap. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Bulut, M. (2013). Türkçe Eğitimi ve Öğretiminde Dil ve Kültür Aktarımı Aracı Olarak Atasözleri ve Deyimlerin Önemi. Electronic Turkish Studies, 8 (13).
• Certel, H. (1997). Türk Atasözlerinde İhtiyaç ve Güdüler. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4, 45-57.
• Coue, E. (2004). İlkeleri ve Uygulamalarıyla Kendi Kendine Telkin. M. Reşat Güner (Ed. ve Çev.) İzmir: Ege Meta Yay.
• Cutcliffe, J. (2004). The İnspiration Of Hope In Bereavement Counselling. Philadelphia, USA: Jessica Kingsley Publishers.
• Cüceloğlu, D. (2019). İnsan ve Davranışı. Remzi Kitabevi.
• Çobanoğlu, Ö. (2003). Türk Dünyası Ortak Edebiyat Tarihi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Danziger, K. (1983). Origins and Basic Principles of Wundt's Völkerpsychologie. British Journal Of Social Psychology, 22(4), 303-313.
• Dik, T. (2010). Atasözlerinde Adil Dünya İnancı. Millî Folklor, 22(88), 28-32.
• Dilçin, D. (2018). Edebiyatımızda Atasözleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Doğan, M. (2016). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynler ile Sağlıklı Çocuk Sahibi Ebeveynlerin Dinî Başa Çıkma, Umut ve Sabır Düzeylerinin Karşılaştırılması. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches, 5(8), 3214-3245.
• Feyzioğlu, N. (2008). Mûrâd-Nâme’de Yer Alan Türk Atasözleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 25-39.
• Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1988). Coping As a Mediator Of Emotion. Journal Of Personality And Social Psychology, 54(3), 466–475. https://doi.org/10.1037/0022-3514.54.3.466
• Göcen, G. (2013). Pozitif Psikoloji Düzleminde Psikolojik İyi Olma ve Dinî Yönelim İlişkisi: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma. Toplum Bilimleri Dergisi, 7 (13), 97-130.
• Göçer, A. (2012). Dil-Kültür İlişkisi ve Etkileşimi Üzerine. Türk Dili, 729 (1), 50-57.
• Gümüş, İ. (2019). Âşık Veysel’in “Kara Toprak” Şiirine Ontolojik Bir Yaklaşım. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 176-187.
• Hedtke, L. (2014). Creating Stories of Hope: A Narrative Approach to Illness, Death and Grief. Australian and New Zealand Journal of Family Therapy, 35(1), 4-19.
• Heine, S. J., Lehman, D. R., Markus, H. R., & Kitayama, S. (1999). Is There a Universal Need For Positive Self-Regard?. Psychological Review, 106(4), 766.
• Karabulut, M. (2022). Freud ve Jung ışığında masal ve psikanaliz. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 756-764. DOI: 10.29000/rumelide.1074051.
• Karaca, F. (2000). Savunma Mekanizmalarına Atıfta Bulunan Atasözleri Işığında Dinî ve Kültürel Psikolojiyle İlgili Bazı Tespitler. İslami Araştırmalar Dergisi, 13, 119-125.
• Lazarus, R. S. (1999). Hope: an Emotion and Vital Coping Resource Against Despair. Social Research, 66(2), 653-678.
• Lucas, M., Hugh-Jones, K., Welby, A., Misbah, S., Spaeth, P., & Chapel, H. (2010). Immunomodulatory Therapy to Achieve Maximum Efficacy: Doses, Monitoring, Compliance, and Self-İnfusion at Home. Journal of Clinical İmmunology, 30(1), 84-89.
• McRae, K. & Gross, JJ (2020), Emotion Regulation. Emotion, 20, 1-9.
• Miller, L. J. (2013). The Oxford Handbook of Psychology and Spirituality. Oxford University Press.
• Nazir, T. (2020). Pozitif Psikoloji ve Umut. Sefa Bulut (Ed.), Pozitif Psikoloji İçinde (s. 365-393). Ankara: Nobel.
• Nelson, JC., Rosenfeld, B., Breitbart, W. & Galietta, M. (2002). Spirituality, Religion and Depression in The Terminally İll, Psychosomatics, 43(3), 213- 220.
• Özdoğan, Ö. (2019). İsimsiz Hayatlar. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Pala, İ. (2012). Sözün Özünden Dünden Bugüne Atasözleri. 3. Baskı. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Schnitker, Sarah. A.- Emmons, Robert. A. (2017). The Psychology of Virtue: Integrating Positive Psychology and The Psychology of Religion. Psychology of Religion and Spirituality, 9 (3), 239-241.
• Seligman, M. E.P.- Csikszentmihalyi M. (2000). Positive Psychology: an Introduction. American Psychologist 55(1), 5-14.
• Shafranske, E.P., & Gorsuch, R.L. (1984). Factors Associated With the Perception Of Spirituality in Psychotherapy. Journal Of Transpersonal Psychology, 16(2), 231-241.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The Will and the Ways: Development and Validation of n İndividual-Differences Measure of Hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570–585. https://doi.org/10.1037/0022-3514.60.4.570
• Snyder, C.R. (1995). Conceptualizing, Measuring and Nurturing Hope. Journal of Counseling and Development, 73 (1), 355-360.
• Snyder, C. R., Shorey, H. S., Cheavens, J., Pulvers, K. M., Adams III, V. H., & Wiklund, C. (2002). Hope and Academic Success in College. Journal Of Educational Psychology, 94(4), 820.
• Staats, S. (1989). Hope: A comparison of two self-report measures for adults. Journal of Personality Assessment, 53(2), 366-375.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2016). İlkokuldan Üniversiteye Umut Kavramının Tanımlanması Üzerine Nitel Bir Çalışma. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 86-112.
• Taşdelen, V. (2018). Kemalettin Tuğcu’nun Hikâyelerinde Umut Anlatısı. Mustafa Ruhi Şirin (Ed.), Kemalettin Tuğcu: Çocuklara Okumayı Sevdiren Yazar İçinde (s. 119-127). İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Telef, B. B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Uslu, R. (2015). Psikoterapide Atasözleri ve Deyimlerin Kullanımı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Walach, H. (2017). Secular Spirituality–What it is. Why We Need it. How to Proceed. Journal For The Study of Spirituality, 7(1), 7-20.
• Wong, W. C. (2009). Retracing the Footsteps of Wilhelm Wundt: Explorations n The Disciplinary Frontiers of Psychology and in Völkerpsychologie. History of Psychology, 12(4), 229–265.
• Worthington Jr, E. L., Hook, J. N., Davis, D. E., & McDaniel, M. A. (2011). Religion and Spirituality. Journal of Clinical Psychology, 67(2), 204-214.
• Yalom, I. (2011). Varoluşçu Psikoterapi. Z. İyidoğan Babayiğit (Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.